Το πόρισμα για το μεγάλο φαγοπότι των ΜΚΟ

Το μεγάλο φαγοπότι με τις ΜΚΟ έρχεται να επιβεβαιώσει πόρισμα της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής του 2011, το οποίο αφορά χρηματοδοτήσεις το διάστημα από το 1997 έως το 2010, οι οποίες ξεπερνούν τα 100 εκατ. ευρώ όπως αναφέρει.

«Οι αρχικές μας διαπιστώσεις περί θολού και μη επαρκώς χαρτογραφημένου τοπίου επαληθεύτηκαν» σημειώνεται χαρακτηριστικά στο πόρισμα, το οποίο συνοδεύεται από λίστα με τις οργανώσεις που είχαν λάβει χρηματοδότηση.

Τις αδιαφανείς διαδρομές χρήματος προς τις ΜΚΟ ενισχύει και μια άλλη λίστα, την οποία είχε καταθέσει στη Βουλή ο πρώην υπουργός Εργασίας Γιώργος Κουτρουμάνης και αφορά ποσά που είχαν διατεθεί κατά τη δεύτερη θητεία της κυβέρνησης Καραμανλή, συγκεκριμένα τα έτη 2007 – 2009. Μόνο το διάστημα αυτό δόθηκαν σε διάφορους φορείς περισσότερα από 38,9 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με τη λίστα, ταρίφα 150.000 ευρώ προκύπτει για τις χρηματοδοτήσεις αρκετών φορέων. Τέτοιες περιπτώσεις αποτέλεσαν, για παράδειγμα ΜΚΟ με ονομασίες όπως Αγιος Μάξιμος ο Γραικός, Ευρωπαϊκή Εκφραση Ανατολική Αττική, Νηφάλιοι, Ψωμιάδειο. Είναι ενδεικτικό, όμως, βάσει των στοιχείων πως στο Χαμόγελο του Παιδιού έφτασαν μόλις 125.000 ευρώ!

Μικρότερα αλλά διόλου ευκαταφρόνητα ποσά της τάξης των 25.000 ευρώ δόθηκαν σε φορείς όπως Εργαστήρι Ερευνας Παραστατικών Τεχνών Αλμα Κάλμα, Ινστιτούτο Ενδοκοινωνιακής Αποκατάστασης και Κλεόβουλος ο Λίνδιος. Ακόμη και Εταιρεία Δημοσίων Σχέσεων Βορείου Ελλάδος είχε λάβει χρηματοδότηση 25.000 ευρώ, ποσό ανάλογο με εκείνο που διατέθηκε για τη γνωστή ΜΚΟ Αρκτούρος.

Σύμφωνα πάντως με το πόρισμα της Επιτροπής, λίγες από τις ΜΚΟ λειτουργούν με πάγιες αρχές, προκαθορισμένες και συμβατές με την έννοια της ανεξάρτητης οργάνωσης, ενώ δεν υπάρχει συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία τους. Το αλαλούμ επιτείνεται και από το γεγονός πως «στο εγχώριο δίκαιο καταγράφεται ένας κατακερματισμός των υφιστάμενων ρυθμίσεων σχετικά με τις ΜΚΟ καθώς και ένα πλήθος ασυστηματοποίητων νομικών κανόνων σχετικά με αυτές».

Οπως χαρακτηριστικά τονίζεται, στο «θολό τοπίο» συμβάλλει η απουσία σαφούς ορισμού της έννοιας των ΜΚΟ –«η χρήση επιλέγεται σε γενικές γραμμές ελεύθερα από τις ίδιες τις οργανώσεις προς αυτοχαρακτηρισμό τους ή από τρίτους» αναφέρεται.

Επίσης η Επιτροπή υπογραμμίζει το γεγονός πως ισχύουν διαφορετικοί κανόνες προσδιορισμού των ΜΚΟ ανάλογα με τον τομέα δραστηριοποίησής τους, κάτι που οδηγεί σε νομοθετήματα περιορισμένης εμβέλειας ή ακόμα και ανεφάρμοστα. Ως αποτέλεσμα διατίθενται κονδύλια «εκτός από τους αυτοπροσδιοριζόμενους ως ΜΚΟ φορείς και σε ποικίλους άλλους (π.χ. σωματεία, συλλόγους, ιδρύματα)».

Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται και από τα στοιχεία της λίστας Κουτρουμάνη, στην οποία φιγουράρουν πολιτιστικοί και άλλοι σύλλογοι καθώς και διάφορα σωματεία και σύνδεσμοι. Για παράδειγμα, με 25.000 ευρώ χρηματοδοτήθηκαν οι πολιτιστικοί σύλλογοι Κυργίων ο Αρίων, Σαρακατσάνων Νομού Δράμας, Το Τσελιγκάτο, «Στενημαχιτών ο Αγιος Τρύφωνας, Φραστιωτών ο Αραχθος ή Χιοναδιτών Ηπείρου. Στον ίδιο κατάλογο περιλαμβάνονται ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα επιχειρηματικότητας, περιβαλλοντικές κινήσεις, μέχρι εταιρείες για θέματα υγείας.

Η Επιτροπή καταγγέλλει το γεγονός πως δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα για τις ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, επισημαίνοντας πως ακόμη και στις περιπτώσεις που κάποια υπουργεία και φορείς διαθέτουν μητρώα «παρουσιάζουν έντονα προβλήματα είτε γιατί είναι ελλιπή είτε γιατί συχνά περιλαμβάνουν διαφορετικές και τελείως ανομοιογενείς μεταξύ τους οργανώσεις».

Παράλληλα, στο πόρισμα διαπιστώνεται έλλειμμα σαφώς προσδιορισμένων κριτηρίων και προϋποθέσεων καθώς και κανόνων διαφάνειας για τις χρηματοδοτήσεις. «Απόρροια του φαινομένου αυτού –όπως αναδεικνύεται από τα στοιχεία που απεστάλησαν στην Επιτροπή από τα υπουργεία –είναι η επιχορήγηση εκατοντάδων ΜΚΟ χωρίς να είναι σαφές με ποιες διαδικασίες και ποια κριτήρια λαμβάνονται οι σχετικές αποφάσεις χρηματοδότησης, με ποιο μηχανισμό ελέγχεται το είδος της χρηματοδότησης και ο τρόπος διαχείρισης των διατιθέμενων σε αυτές κονδυλίων».

Στο πλαίσιο αυτό γίνεται λόγος και για περιπτώσεις χρηματοδότησης ΜΚΟ με αμφισβητούμενη ή ακόμα και ελάχιστη δράση. «Η χρηματοδότηση των ΜΚΟ από την αίτηση και την κατανομή, έως τον έλεγχο διαφάνειας και απολογισμού έργου, αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα, αλλά ταυτόχρονα αμφιλεγόμενο» καταλήγει το πόρισμα της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας που είχαν συντάξει ο Θανάσης Τσούρας και ο Γιάννης Τραγάκης.