Ο κανόνας είναι ότι το πρωί ξυπνάμε ανανεωμένοι και έτοιμοι για τη νέα ημέρα που έχουμε μπροστά μας. Για πολλούς όμως ισχύει ακριβώς το αντίθετο καθώς πολλά συμπτώματα και νοσήματα τείνουν να επιδεινώνονται με το πρώτο φως του ήλιου.

Βρετανοί ειδικοί μίλησαν προσφάτως στην εφημερίδα «Daily Mail» για τις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις.

Βήχας. Για τους ανθρώπους με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (καούρες), τους καπνιστές, τους πάσχοντες από άσθμα και όσους έχουν γρίπη ή κρυολόγημα το πρωί σημαίνει έντονος βήχας. Οπως εξηγεί η δρ Λουίζ Σέλμπι, γενική ιατρός στο Σάρεϊ, αιτία είναι διεργασίες που συμβαίνουν στον οργανισμό την ώρα που κοιμόμαστε. Οι καούρες, λ.χ., επιδεινώνονται από την οριζόντια στάση του σώματος, με συνέπεια να ερεθίζεται ο οισοφάγος από την ολονύκτια παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου και, έτσι, το πρωί να βήχουμε. Αντίστοιχα, όταν κοιμούνται οι καπνιστές συσσωρεύονται στους πνεύμονές τους τοξίνες επειδή το κάπνισμα προκαλεί βλάβες στους κροσσούς (είναι μικροσκοπικές δομές της αεροφόρου οδού που μοιάζουν με τρίχες και φυσιολογικά απομακρύνουν από τους πνεύμονες τη βλέννα και τις τοξίνες) με αποτέλεσμα το πρωί να βήχουν. Η αλλεργία στα ακάρεα της οικιακής σκόνης εξάλλου, τα οποία υπάρχουν σε στρώματα, κλινοσκεπάσματα και χαλιά, μπορεί να οδηγήσει σε πρωινό βήχα, επειδή προκαλεί συσσώρευση βλέννας στους πνεύμονες κατά τη διάρκεια της νύκτας. Εντονος βήχας μπορεί να προκληθεί το πρωί και εξαιτίας του άσθματος, ιδίως τον χειμώνα όταν οι αλλαγές στη θερμοκρασία και την υγρασία της ατμόσφαιρας επιδεινώνουν τα συμπτώματά του. Οσον αφορά τη γρίπη και το κρυολόγημα, ο βήχας τους συχνά είναι πολύ έντονος το πρωί, επειδή όλη τη νύκτα συσσωρεύεται στον λαιμό βλέννα.

Ουρική αρθρίτιδα. Είθισται να αποκαλείται και ποδάγρα και είναι μία μορφή αρθρίτιδας που σχετίζεται με την πλούσια σε κρέας και αλκοόλ διατροφή και προσβάλλει όλο περισσότερους ενηλίκους (υπολογίζεται ότι πλέον το ποσοστό φθάνει το 2%-3% του γενικού πληθυσμού στις χώρες της Δύσης). Εμφανίζεται όταν τα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα είναι παθολογικά αυξημένα, διότι το περιττό ουρικό οξύ δημιουργεί κρυστάλλους που παγιδεύονται στις αρθρώσεις ή στους μαλακούς ιστούς, προκαλώντας έντονο πόνο. Οι κρίσεις του πόνου συχνά εκδηλώνονται αργά τη νύκτα ή νωρίς το πρωί, κατά τον δρα Κρις Ντέιτον, πρόεδρο της Βρετανικής Εταιρείας Ρευματολογίας. Αυτό ίσως οφείλεται στο ότι η φλεγμονή επιδεινώνεται τη νύκτα επειδή «κρυώνουν» οι αρθρώσεις και ταυτοχρόνως μειώνονται τα επίπεδα της κορτιζόλης στον οργανισμό. Η κορτιζόλη είναι η φυσική αντιφλεγμονώδης και παυσίπονη ορμόνη του σώματος.

Σύνδροµο ευερέθιστου εντέρου. Η ασθένεια αυτή, την οποία ο κόσμος αποκαλεί σπαστική κολίτιδα, προσβάλλει το 11%-14% του ελληνικού πληθυσμού, με τις γυναίκες ασθενείς να είναι διπλάσιες από τους άνδρες. Εκτός απ’ όλα τα άλλα συμπτώματα (χρόνιο πόνο στην κοιλιά, φούσκωμα, αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου κ.λπ.), πολύ σύνηθες πρόβλημα είναι η εμφάνιση οξείας διάρροιας όταν ξυπνάει το πρωί ο ασθενής. Επιστήμονες από το Κέντρο Λειτουργικής Γαστρεντερολογίας του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας ανακάλυψαν ότι οι πάσχοντες έχουν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης το πρωί απ’ ό,τι τα υγιή άτομα, με συνέπεια να επιδεινώνονται τα συμπτώματα του συνδρόμου.

Πονόλαιµος. Οποια και αν είναι η αιτιολογία του, ο πονόλαιμος είναι συνήθως χειρότερος το πρωί. Κατά τη δρα Σέλμπι αυτό οφείλεται στο ότι ο λαιμός έχει στεγνώσει στη διάρκεια της νύκτας, δηλαδή έχει αποξηρανθεί ο βλεννογόνος που επιστρώνει το στόμα και την αεροφόρο οδό. Οταν λοιπόν κάποιος έχει ίωση, γρίπη, κρυολόγημα ή βακτηριακή λοίμωξη (συνάχι ή ιγμορίτιδα) και αναπνέει με ανοικτό στόμα, ο βλεννογόνος ξεραίνεται και ο λαιμός πονάει.

Πονοκέφαλος. Πολλά είδη πονοκεφάλου αρχίζουν ή εκδηλώνονται το πρωί, κατά τον δρα Αντι Ντόσον, επικεφαλής της Κλινικής Κεφαλαλγίας του King’s College στο Λονδίνο (KCL). Τα μισά κρούσματα ημικρανίας αρχίζουν το πρωί, ο πονοκέφαλος τάσεως συχνά ξυπνάει τους ασθενείς τα χαράματα, ενώ ακόμη και οι πάσχοντες από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) συχνά έχουν πονοκέφαλο το πρωί. Οπως εξηγεί ο δρ Ντόσον, η πρωινή εμφάνιση της ημικρανίας και των πονοκεφάλων τάσεως πιθανώς σχετίζεται με τη σημαντική μείωση των επιπέδων των φυσικών παυσίπονων του οργανισμού (όπως οι ενδορφίνες) μεταξύ 4 και 8 το πρωί. Στην περίπτωση της ΧΑΠ, εξάλλου, η αιτία είναι ότι λόγω του αναπνευστικού προβλήματος, οι ασθενείς δεν αναπνέουν αρκετά βαθιά το βράδυ, με συνέπεια να μειώνεται το οξυγόνο στον οργανισμό και έτσι να εκδηλώνουν πονοκέφαλο.

Κατάθλιψη. Οι πάσχοντες από κατάθλιψη συχνά ξυπνούν το πρωί με πάρα πολύ κακή ψυχική διάθεση και άγχος, που χρειάζονται ώρες για να αμβλυνθούν. Ο δρ Τζιμ Μπόλτον, εκπρόσωπος του Βασιλικού Κολεγίου Ψυχιάτρων (RCP) της Βρετανίας λέει πως είναι τεκμηριωμένες στους συγκεκριμένους ασθενείς οι δραματικές διακυμάνσεις της διάθεσης ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Αυτό ίσως οφείλεται στο ότι όταν κάποιος έχει κατάθλιψη, τα επίπεδα κορτιζόλης στον οργανισμό του δεν παρουσιάζουν τις φυσιολογικές αυξομειώσεις που παρατηρούνται στα υγιή άτομα αλλά είναι σχεδόν σταθερά στη διάρκεια της ημέρας.

Πόνος στη µέση ή στον αυχένα. Ενας ενήλικος στους τρεις νιώθει πόνο στη μέση ή/και στον αυχένα του όταν ξυπνάει το πρωί, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Βρετανικής Χειροπρακτικής Εταιρείας (BCA), στην οποία συμμετείχαν 2.400 εθελοντές. Η αιτία είναι πολύ συχνά το κακό στρώμα και το λάθος μαξιλάρι, κατά τη δρα Κριστίν Χέισλερ, ιατρική σύμβουλο στον βρετανικό οργανισμό Arthritis Care. Ο πρωινός πόνος είναι επίσης πολύ συνηθισμένος στους πάσχοντες από οστεοαρθρίτιδα στην σπονδυλική στήλη, οι οποίοι συχνά πονούν τόσο πολύ το πρωί, ώστε χρειάζονται ώρες για να συνέλθουν. Σε αυτήν την περίπτωση η αιτία είναι η ολονύκτια συσσώρευση φλεγμονωδών ουσιών στις αρθρώσεις εξαιτίας της ακινησίας, εξηγεί η δρ Χέισλερ.

Βουητό στα αυτιά. Οι εμβοές, όπως αποκαλείται επιστημονικά, είναι πολύ συχνό πρόβλημα. Υπολογίζεται ότι προσβάλλουν έναν στους δέκα ενηλίκους κάποια στιγμή στη ζωή τους –και ένα από τα συχνότερα παράπονα είναι ότι επιδεινώνονται δραματικά το πρωί. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Λέστερ έδειξε ότι οι εμβοές σχετίζονται με την ανεξέλεγκτη δραστηριότητα των εγκεφαλικών κυττάρων. Επειδή, λοιπόν, η δραστηριότητα του εγκεφάλου είναι υψηλότερη τη νύκτα, ώστε να αποθηκευθούν οι αναμνήσεις τις ημέρας και να επιδιορθωθούν οι βλάβες που έχουν συμβεί στον οργανισμό όσες ώρες ήμασταν ξύπνιοι, το βουητό μπορεί να είναι χειρότερο όταν ξυπνήσουμε. Μία άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι επειδή πρωί πρωί έχει πάρα πολλή ησυχία, οι ασθενείς ακούν εντονότερα το βουητό στα αυτιά τους, σύμφωνα με τη Βρετανική Εταιρεία Εμβοών (ΒΤΑ).

Ινοµυαλγία. Η ινομυαλγία είναι μία ρευματική πάθηση που προκαλεί πόνους στους μυς και τους συνδέσμους (αλλά όχι στις αρθρώσεις) όλου του σώματος καθώς και έντονη κόπωση που μπορεί να επιμείνει επί μήνες ή ακόμη και χρόνια. Οι ακριβείς αιτίες της παραμένουν άγνωστες, αν και έχει σχετισθεί με αλλαγές στις χημικές ουσίες του εγκεφάλου και υπερευαισθησία των νεύρων. Οποια και αν είναι η αιτία, οι ασθενείς συχνά παραπονούνται για πόνο και δυσκαμψία νωρίς το πρωί, που μπορεί να χρειασθούν ώρες για να περάσουν. Κατά τον δρα Οστιν Λιτς, εκπρόσωπο της Βρετανικής Εταιρείας Πόνου (BPS), πιθανές αιτίες μπορεί να είναι από τη μειωμένη παραγωγή κορτιζόλης στη διάρκεια της νύκτας έως δυσκαμψία των μυών από τη νυκτερινή ακινησία.