Υστερα από δέκα χρόνια που διήρκεσε η κατασκευή του, και αφού δαπανήθηκαν 740 εκατομμύρια ευρώ, το διαστημικό τηλεσκόπιο «Γαία» εκτοξεύθηκε χθες στις 11:12′ ώρα Ελλάδας από βάση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος στη Γαλλική Γουιάνα με ρωσικό πύραυλο τύπου Σογιούζ και κατευθύνεται στο «αγκυροβόλιό του», ενάμισι εκατομμύριο χιλιόμετρα μακριά από τη Γη, με σκοπό να δημιουργήσει τον πιο λεπτομερή και τρισδιάστατο χάρτη του Γαλαξία μας.

Η «Γαία» κατασκευάστηκε από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος και είναι το πιο εξελιγμένο διαστημικό τηλεσκόπιο. Το προσδόκιμο ζωής του είναι πέντε χρόνια και όλοι ευελπιστούν ότι οι πληροφορίες που θα συγκεντρώσει με τα όργανα παρατήρησης που διαθέτει θα είναι ανεκτίμητες. Θα εντοπίσει και θα εξερευνήσει με πρωτόγνωρη λεπτομέρεια σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άστρα. Καθένα από αυτά θα το παρατηρήσει σχεδόν 70 φορές για να συλλέξει στοιχεία για την ηλικία του, τη μάζα, τη θερμοκρασία της επιφάνειάς του.

Θα καταγράψει την ύπαρξη αμέτρητων πλανητών, μακριά από το ηλιακό μας σύστημα, που περιφέρονται κοντά ή πιο μακριά από τα μητρικά τους αστέρια, που μπορεί να μοιάζουν με τη Γη αλλά και να είναι πολύ διαφορετικά από τον δικό μας πλανήτη.

Η διεισδυτική ματιά της «Γαίας» θα συλλάβει αστεροειδείς που δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ ξανά, κομήτες, υπερκαινοφανείς αστέρες αλλά και δεδομένα για την αινιγματική φύση της «αόρατης» σκοτεινής ύλης και ενέργειας. Η μελέτη όλων αυτών των αντικειμένων θα επιτρέψει στους αστροφυσικούς να δουν πίσω στον χρόνο τις απαρχές της δημιουργίας του Γαλαξία μας αλλά και τη δυναμική της εξέλιξής του. Εικάζεται ότι από τα δεδομένα που θα συγκεντρώσει η «Γαία» θα μπορεί να προβλεφθεί η τύχη που θα έχει ο Γαλαξίας μας σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια.

ΑΚΡΙΒΕΙΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ. Το συγκριτικό πλεονέκτημα του συγκεκριμένου τηλεσκοπίου είναι η ακρίβεια. «Για παράδειγμα, θα είναι σε θέση να προσδιορίζει την απόσταση που χωρίζει τη Γη από τα παρατηρούμενα αστέρια με ποσοστό λάθους 1%», λέει ο καθηγητής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ Αλμπερτ Ζίλστρα. «Στην Αστροφυσική το 1% είναι επαναστατική επίδοση».

Ο όγκος των δεδομένων που θα συλλέγει το τηλεσκόπιο θα είναι τεράστιος. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του θα «φιλτράρει» αυτές τις πληροφορίες προτού τις «διακτινίσει» πίσω στη Γη. «Ο ρόλος που θα επιτελεί ο υπολογιστής του τηλεσκοπίου είναι να επιλέγει τα σημαντικά τμήματα των δεδομένων, όπως η τροχιά των άστρων που περνούν μπροστά από την κάμερα, και να τα αποστέλλει στη Γη», λέει ο Ραλφ Κόρντεϊ, επικεφαλής επιστήμονας της βρετανικής εταιρείας Astrium UK που έλαβε μέρος στην κατασκευή του τηλεσκοπίου. Η «Γαία» είναι εξοπλισμένη με δύο τηλεσκόπια που θα κοιτούν ταυτόχρονα από δύο πλευρές τα αστέρια. Με μία πολύ υψηλής ανάλυσης κάμερα θα στοχεύει στο φως των άστρων για να το αναλύει. Αυτή η κάμερα, που αποτελείται από ένα δισεκατομμύριο pixels, διαθέτει περισσότερους από 100 μεμονωμένους ηλεκτρονικούς αισθητήρες. Συγκριτικά, η κάμερα ενός smartphone έχει 10 εκατομμύρια pixels.

ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΕΥΚΡΙΝΕΙΑ. Με τον τρόπο αυτόν μπορεί να λάβει μετρήσεις εκπληκτικής ευκρίνειας. «Με άλλα λόγια, είναι σαν να λέμε ότι μπορεί να εντοπίσει ένα αστέρι με την ίδια ευκολία που θα εντόπιζε ένα κουμπί πουκαμίσου επάνω στη Σελήνη», λέει ο Γκέρι Γκίλμορ, επικεφαλής επιστήμονας της αποστολής. Και προσθέτει πως όταν ολοκληρωθεί η πενταετής έρευνα των ουρανών «θα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πού βρίσκεται καθετί μέσα στον Γαλαξία και αυτή η γνώση θα μας βοηθήσει για πρώτη φορά να απαντήσουμε σε μια σειρά κρίσιμων ερωτήσεων όπως πότε, πώς και από τι σχηματίστηκε ο Γαλαξίας μας». Η «Γαία» θα βρίσκεται στο σημείο Λαγκράνζ (L2), μια περιοχή του κοντινού μας Διαστήματος όπου κατά κάποιον τρόπο αλληλοεξουδετερώνονται οι βαρυτικές δυνάμεις του Ηλιου και της Γης. Σε γραμμική απεικόνιση, πρώτα βρίσκεται ο Ηλιος, μετά η Γη και ακολουθεί το συγκεκριμένο σημείο, στο οποίο έχουν σταλεί και άλλα διαστημικά τηλεσκόπια στο παρελθόν.

Η ικανότητα της «Γαίας» στην παρατήρηση δεν θα επηρεάζεται έτσι από το φως του Ηλιου και θα περιφέρεται γύρω από αυτόν, σε διάστημα ενός έτους. «Παρατηρώντας τα αστέρια, το τηλεσκόπιο θα μπορεί να βλέπει πώς κινούνται γύρω από το κέντρο του Γαλαξία μας και έτσι θα εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας για τον τρόπο που αυτός δημιουργήθηκε», λέει ο καθηγητής Μαρκ ΜακΚόγκχρεϊν, επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος. «Πιστεύουμε ότι αυτό συνέβη εν μέρει απορροφώντας ένα πανάρχαιο νέφος σκόνης και εν μέρει συσσωματώνοντας άλλους μικρότερους γαλαξίες που βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση. Ο,τι μάθουμε σχετικά με τη γέννηση του Γαλαξία μας θα μας βοηθήσει με καθοριστικό τρόπο να μάθουμε και πώς γεννήθηκαν και οι άλλοι γαλαξίες. Το ζήτημα αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα της σύγχρονης Αστρονομίας».

Gaia, notre galaxie révélée από CNES

Τελευταία Νέα