Το 1570 στην Αμβέρσα κάποιος Αβραάμ Ορτέλιους επιμελήθηκε μια έκδοση που πέρασε στην Ιστορία ως ο πρώτος σύγχρονος άτλαντας. Το έργο του φλαμανδού χαρτογράφου, μια συλλογή από χάρτες με συνοδευτικά κείμενα, λεγόταν Theatrum orbis terrarum –«Το θέατρο του κόσμου». Στην πραγματικότητα, είχε περισσότερη σχέση με την τέχνη και λιγότερη με τη γεωγραφία. Και ίσως να ήταν αυτός ο λόγος για τον οποίο γνώρισε μια τόσο μεγάλη εκδοτική επιτυχία. Ο πρώτος σύγχρονος άτλαντας εκδόθηκε αρχικά στα λατινικά, στα ολλανδικά, στα γαλλικά και τα γερμανικά. Εως τον θάνατο του Ορτέλιους, το 1598, είχε γνωρίσει 25 εκδόσεις.

Η γεωγραφική απεικόνιση του κόσμου ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα για εκείνον τον Αβραάμ Ορτέλιους χάρις στον επιμελή μόχθο του οποίου οι άνθρωποι του 16ου αιώνα ευτύχησαν να ταξιδέψουν νοερά στα πιο απομακρυσμένα μέρη. Εχουν, όμως, καμία αξία οι άτλαντες στην εποχή του Google Maps; Μπορεί να χαθεί κανένας στις σελίδες τους όταν έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στον πλανήτη με μερικά κλικ, να παρατηρήσει τη Γη από τη στρατόσφαιρα κι έπειτα να κατεβεί προς το έδαφος σαν ένας έμπειρος αλεξιπτωτιστής που δεν φοβάται το ύψος; Μα ναι. Ενας άτλαντας σήμερα εξυπηρετεί μια βασική ανάγκη: μας βοηθά να θυμηθούμε εκείνα τα μέρη που συνήθως τα σκεπάζει η λήθη. Οπως εκείνα τα νησιά, χαμένα στους ωκεανούς, που ανήκουν στις παλιές αποικιοκρατικές δυνάμεις και που για να στριμωχτούν σε μια γωνιά του χάρτη πρέπει να μετακομίσει ένα κομματάκι του Ειρηνικού Ωκεανού στη Μεσόγειο.

Η γερμανίδα γεωγράφος και εκδότρια Τζούντιθ Σκαλάνκσι δημιούργησε τον «Ατλαντα των μακρινών νησιών» με το ηθικό χρέος ενός απογόνου του Ορτέλιους. Ο τόμος εκδόθηκε το 2009 στο Βερολίνο. Και σε πείσμα των καιρών, κατάφερε να περάσει τα γερμανικά σύνορα και να γνωρίσει την πρώτη του ιταλική έκδοση. Γεννημένη πριν από 33 χρόνια στο Ανατολικό Βερολίνο, η Σκαλάνσκι ταξίδεψε στον κόσμο χωρίς να κουνήσει άλλους μυς πέρα από αυτούς των ματιών της. Το καταφύγιό της πίσω από τα κλειστά σύνορα ήταν οι άτλαντες της κρατικής βιβλιοθήκης του Ανατολικού Βερολίνου. Εκεί έπεσε για πρώτη φορά το βλέμμα της στα μακρινά νησιά.

Ο «Ατλαντας των μακρινών νησιών», γράφει στη Ρεπούμπλικα η βιβλιοκριτικός Βαλέρια Παρέλα, αποκαλύπτει τα όριά του ήδη από το εξώφυλλό του: ο συνοδευτικός τίτλος του άτλαντα είναι «Πενήντα νησιά που δεν έχω επισκεφθεί και δεν πρόκειται να επισκεφθώ ποτέ». Η εξήγηση βρίσκεται στον πρόλογο της έκδοσης: «Ακόμη κι εγώ που μελέτησα και παρουσιάζω αυτά τα νησιά, δεν θα τα δω ποτέ. Αποφάσισα ότι βρίσκονται μακριά και μακριά πρέπει να μείνουν». Γι’ αυτό χρειάζονται οι άτλαντες. Κάνουν τον κόσμο να μοιάζει ακόμα μεγάλος.

Τελευταία Νέα