Δεν είναι μόνο η κρίση που επηρεάζει τα συναλλακτικά ήθη. Είναι και η εξέλιξη των κοινωνιών. Ερευνα της TNS-Sofres για τις καταναλωτικές προθέσεις των Γάλλων ενόψει των εορτών αποκάλυψε ότι το 47% εξ αυτών σκέπτεται να χαρίσει κάποιο δώρο από δεύτερο χέρι. Είτε κάτι που έχουν χρησιμοποιήσει οι ίδιοι είτε κάτι που θα αγοράσουν ή θα ανταλλάξουν μέσω Διαδικτύου είτε κάτι που θα αγοράσουν από παλαιοπωλείο ή από υπαίθριο παζάρι παλαιών αντικειμένων –από «άδειασμα σοφίτας», όπως το λένε εκεί.

Ευλόγως οι πληγέντες από την κρίση προτιμούν τη λύση αυτή, λόγω οικονομικής στενότητας. Οσοι, όμως, διατηρούν την αγοραστική τους ισχύ προτιμούν τα δώρα από δεύτερο χέρι επειδή, όπως λένε, έτσι τους υπαγορεύει η… συνείδησή τους! Συγκεκριμένα, το 35% των ερωτηθέντων στην έρευνα πιστεύει ότι «τα αντικείμενα πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότερο». Και το 25% δηλώνει ότι προτιμά «ένα μοντέλο κατανάλωσης πιο φιλικό προς την κοινωνία». Ασφαλώς οι περισσότεροι Γάλλοι ονειρεύονται να τους φέρει ο Αϊ-Βασίλης πανέξυπνα κινητά, σοφιστικέ ταμπλέτες και ρούχα τελευταίας λέξης της μόδας. Αλλά αν πληθαίνουν –κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη Γαλλία –όσοι προτιμούν ένα ξαναδιαβασμένο βιβλίο, ένα ξαναπαιγμένο CD ή ένα ξαναφορεμένο γιλέκο αντί για κάτι ολοκαίνουργιο (κι ας είναι και κινέζικο…), τότε το μέλλον του καπιταλισμού δεν διαγράφεται ρόδινο. Υπάρχουν φυσικά και αυτοί που θα χαρίσουν μια Bentley του Μεσοπολέμου ή μια κιθάρα μεταχειρισμένη από τον… Μπομπ Ντίλαν. Αλλά όλοι καταλαβαίνουμε ότι απ’ αυτούς δεν κινδυνεύει ο καπιταλισμός.