Banksy εναντίον Robbo

Ο Banksy μπορεί να είναι ένας από τους πιο διάσημους εκπροσώπους της σύγχρονης εικαστικής έκφρασης –και οπωσδήποτε ο πιο διάσημος «καλλιτέχνης δρόμου» στον πλανήτη -, κανείς όμως, πλην κάποιων οικείων προσώπων και συνεργατών, δεν γνωρίζει ποιος είναι, πώς μοιάζει, πού κατοικεί, με ποιο όνομα εξαργυρώνει τις επιταγές με τα πολλά μηδενικά που δέχεται από τις μεγαλύτερες γκαλερί του κόσμου.

Είναι γνωστό ότι προέρχεται από τη σκηνή χιπ – χοπ και γκραφίτι του Μπρίστολ –ήταν κολλητός του 3D από το γκρουπ των Massive Attack, ο οποίος επίσης έκανε γκραφίτι πριν αφοσιωθεί πλήρως στη μουσική -, έχει γεννηθεί κατά πάσα πιθανότητα το 1974 και, σύμφωνα με τον ίδιο, η ιδέα να χρησιμοποιεί στένσιλ (προσχεδιασμένες δηλαδή επιφάνειες που «χαράζονται» με σπρέι στους τοίχους) του ήρθε ένα βράδυ την ώρα που κρυβόταν από την Αστυνομία κάτω από ένα φορτηγό. Σκέφτηκε ότι έτσι και θα κέρδιζε χρόνο (σε σχέση με τη χρονοβόρα διαδικασία του «χειρωνακτικού» γκραφίτι) πριν γίνει αντιληπτός από τις Αρχές, αλλά και θα μπορούσε να αποδώσει καλύτερα τις «εννοιακές», αντιεξουσιαστικές, παρωδιακές της σύγχρονης κουλτούρας παραστάσεις για τις οποίες έγινε τελικά διάσημος.

Ο Robbo –ή «Βασιλιάς Robbo» όπως είναι ο τιμητικός, μεγαλοπρεπής τίτλος που έχει αποδοθεί στον παλαιότερο καλλιτέχνη γκραφίτι της Βρετανίας –προέρχεται από το Λονδίνο, είναι σίγουρα αρκετά μεγαλύτερος από τον Banksy και για χρόνια ήταν ο πιο γνωστός «γκραφιτάς» της πρωτεύουσας, ώσπου η αδυσώπητη καμπάνια των Αρχών εναντίον του «βανδαλισμού» –ακόμα και πολυετείς ποινές φυλάκισης χωρίς αναστολή για τους παραβάτες –τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τη δράση του, όπως δήλωσε ο ίδιος στο ντοκιμαντέρ «Graffiti Wars» του 2011, για να μην αναγκαστεί να αφήσει «ακέφαλη» την οικογένειά του.

Το γεγονός που ανάγκασε τον Robbo να επιστρέψει στην «παράνομη τέχνη» ήταν μια πρωτοφανής για τα κριτήρια και τις αρχές των «γκραφιτάδων» προσβλητική χειρονομία από τον Banksy (κατά πάσα πιθανότητα), ο οποίος τα Χριστούγεννα του 2010 κάλυψε με στένσιλ ένα ιστορικό γκραφίτι με το όνομα του Robbo στο κανάλι Regent’s κοντά στο Κάμντεν του Λονδίνου. Η κίνηση θεωρήθηκε δείγμα ακραίου κυνισμού και θράσους αλλά και απόλυτης έλλειψης σεβασμού σ’ έναν πρωτοπόρο (το συγκεκριμένο γκραφίτι χρονολογείται από το 1985 και είναι ίσως το παλαιότερο που έχει διατηρηθεί στη Βρετανία, επειδή η πρόσβαση στο σημείο είναι δυνατή μόνο από το νερό).

Οι αντιδράσεις ήταν άμεσες. Σε χρόνο μηδέν συγκροτήθηκε η Ομάδα Robbo (από φίλους και οπαδούς του βετεράνου γκραφιτά με τη συμμετοχή και του ίδιου) όχι μόνο για να αποκαταστήσει το συγκεκριμένο «μνημείο», αλλά και να ξεκινήσει μια καμπάνια δυσφήμισης του Banksy στους τοίχους της χώρας με σαρκαστικές παρωδίες των πιο γνωστών εικόνων και σλόγκαν του, αλλά και με ευθείς υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς προς το πρόσωπό του, με έμφαση στο «ξεπούλημα» των έργων του στο –παραδειγματικά καπιταλιστικό και αισχροκερδές –κύκλωμα εμπορίου σύγχρονης τέχνης.

Ενα από τα συνθήματα που χρησιμοποιήθηκαν εναντίον του «τρομερού παιδιού» της street art ήταν και το πολύσημο «Banksy La Rat». Επρόκειτο για μια αναφορά τόσο στον χαρακτήρα του («rat» σημαίνει αρουραίος αλλά και σπιούνος) αλλά και στους στένσιλ αρουραίους που χρησιμοποιεί ως σήμα κατατεθέν στα έργα του, οι οποίοι αποτελούν ένα μόνο από τα στοιχεία που έχει αντιγράψει από τον πρωτοπόρο γάλλο καλλιτέχνη των στένσιλ Blek Le Rat, ο οποίος ενώ στην αρχή είχε χαρακτηρίσει κολακευτική την κλοπή των ιδεών του από τον Banksy, στη συνέχεια δήλωσε ότι «το παράκανε και πρέπει επιτέλους να δείξει τη μούρη του να δούμε τι σόι άνθρωπος είναι».

Η κόντρα πάντως θα μπορούσε να έχει αίσιο τέλος κυρίως για τον Robbo, αφού με αφορμή τον άτυπο αυτόν πόλεμο του δρόμου έγινε ευρύτερα γνωστός και τον Απρίλιο του 2011 εγκαινιάστηκε η πρώτη ατομική του έκθεση σε μια από τις πιο γνωστές γκαλερί του Λονδίνου. Πέντε ημέρες μετά τα εγκαίνια, όμως, βρέθηκε στον δρόμο αναίσθητος (πιθανότητα ύστερα από πτώση) και μεταφέρθηκε σε κωματώδη κατάσταση στο νοσοκομείο. Δύο και πλέον χρόνια μετά παραμένει στην ίδια κατάσταση.