Αναζήτηση
Ολα ξεκίνησαν στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν ο ιστορικός Ετορε Τολομέι ανέλαβε για λογαριασμό του Βασιλικού Γεωγραφικού Ινστιτούτου να αποδώσει στην ιταλική γλώσσα όλα τα γερμανικά τοπωνύμια μιας περιοχής που οι Ιταλοί γνωρίζουν ως Αλτο Αντιτζε και οι Αυστριακοί ως Σουντιρόλ. Ενθερμος οπαδός του ιταλικού αλυτρωτισμού, ο Τολομέι δεν άφησε ούτε μια βουνοκορφή, ούτε το πιο μικρό χωριό που να μην το βαφτίσει στα ιταλικά. Χάρη σε αυτόν τον ακαταπόνητο εθνικιστή, ο ιταλικός χάρτης εμπλουτίστηκε με 16.735 νέα τοπωνύμια. Οχι πως ο Τολομέι επέδειξε και πολλή φαντασία. Οι ιταλόφωνοι της περιοχής, που δεν αποτελούσαν παρά μόνο το 30% του τοπικού πληθυσμού, θα έπρεπε να αποκαλούν Πάνω Κορυφή της Κορυφής της Ιταλίας, ένα μέρος που οι γερμανόφωνοι γνώριζαν ως το Μονοπάτι της Λουσατίας.
Κάπως έτσι, το Αλτο Αντιτζε ή Σουντιρόλ έγινε η Γη των Δύο Ονομάτων. Και θα συνέχιζε να πορεύεται με τα δύο του ονόματα έως την αιωνιότητα εάν ο τοπικός γερμανόφωνος κυβερνήτης δεν λάμβανε τη σύμφωνη γνώμη της ιταλικής κυβέρνησης να σβήσει τη διπλή ονομασία από 135 ταμπέλες. Οπως μας πληροφορεί η Repubblica, το κριτήριο ήταν η συχνότητα της χρήσης ενός ονόματος. Στα 135 χωριά και βουνοκορφές δεν υπήρχε ιταλόφωνος ούτε για δείγμα. Το όνομα Φορτσέλα ντελ Σάντο (Το Μικρό Πέρασμα του Αγίου) είχε να ακουστεί ολόκληρες δεκαετίες –αν ακούστηκε και ποτέ. Διαφωνίες ανάμεσα στις δύο πλευρές υπήρξαν για καμιά δεκαριά μέρη. Τα μνημονεύει κανείς στα ιταλικά όπως διατείνεται η ιταλική πλευρά ή τα έχει σκεπάσει κι αυτά η λήθη όπως υποστηρίζει ο γερμανόφωνος κυβερνήτης; Αγνωστο. Το πιο ενδιαφέρον, πάντως, είναι ότι οι σύγχρονοι Τολομέι δεν έκαναν και πολλά για να υπερασπιστούν τα ιερά και τα όσια. Πρόσθεσαν μόνο σε κάποιες ξύλινες ταμπέλες με χοντρό μαύρο μαρκαδόρο το ιταλικό όνομα κάτω από το ανάγλυφο γερμανικό. Μαύρος αλυτρωτισμός. Αλλά υποτονικός σαν ετοιμοθάνατος.
«Η Τεργέστη με έκανε να αισθανθώ την αξία αλλά και τους κινδύνους της γης των συνόρων. Αλλοτε γίνεται γέφυρα για να συναντήσεις τον Αλλον κι άλλοτε ένα τείχος για να τον κρατήσεις μακριά», λέει κάπου στη «Δεύτερη ανάγνωση» του Δημήτρη Δουλγερίδη ο Κλάουντιο Μάγκρις (εκδ. Πόλις). Αυτό που μας διδάσκει ο Μάγκρις και το Αλτο Αντιτζε που το λένε και Σουντιρόλ είναι ότι δεν διατηρείς την ιστορική σου μνήμη ξεριζώνοντας βίαια την ιστορική μνήμη του άλλου, ότι δεν χωρίζεις τους πολίτες σου σε πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. Και δεν χρειάζεται να είναι κανείς άνθρωπος των συνόρων για να το καταλάβει. Οι σημερινές κοινωνίες είναι πολυπολιτισμικές. Κάτι σαν παραμεθόριοι αλλά χωρίς σύνορα.
