Είναι δολοφόνος, τρομοκράτης ή πατριώτης; Μπορούν οι νόμοι να χρησιμοποιούνται για να κρίνουν τι είναι καλό και κακό; Αυτά τα ερωτήματα έθετε ενώπιον των δικαστηρίων υπερασπιζόμενος πελάτες του, οι οποίοι –αν και κατηγορούνταν για γενοκτονία και για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, για βομβιστικές επιθέσεις, για αεροπειρατείες και για τον θάνατο αθώων ανθρώπων –υποστήριζαν ότι ήταν πολιτικά τα κίνητρα των πράξεών τους.

Ο γάλλος δικηγόρος Ζακ Βερζές, γνωστός και ως Δικηγόρος του Διαβόλου, πέθανε σε ηλικία 88 ετών ενώ ετοιμαζόταν να δειπνήσει με φίλους του σε σπίτι του Παρισιού όπου κάποτε ζούσε ο Βολταίρος. «Ηταν το ιδανικό μέρος για την τελευταία θεατρική πράξη του θανάτου ενός γεννημένου ηθοποιού, ο οποίος, όπως και ο Βολταίρος, καλλιέργησε την τέχνη της μόνιμης επανάστασης», ανέφερε η επίσημη ανακοίνωση του εκδότη του (Editions Pierre – Guillaume de Roux).

Η ζωή του μοιάζει σαν να έχει βγει από κινηματογραφική ταινία. Υπερασπίστηκε, μεταξύ άλλων, τον Ναζί εγκληματία πολέμου Κλάους Μπάρμπι· τον τρομοκράτη Ιλιτς Ραμίρες Σάντσες, γνωστό και ως Κάρλος το Τσακάλι· τον επικεφαλής του κομμουνιστικού καθεστώτος της Καμπότζης το 1970 (Κόκκινοι Χμερ) Χιου Σαμφάν. Επίσης, θέλησε να υπερασπιστεί τον πρώην πρόεδρο του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν, ο οποίος εκτελέστηκε για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, και τον ηγέτη της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.

Οπως πολλοί από τους πελάτες του, θεωρούνταν και ο ίδιος ένα αίνιγμα. Η μητέρα του ήταν από το Βιετνάμ και ο πατέρας του γάλλος διπλωμάτης. Γεννήθηκε μαζί με τον δίδυμο αδελφό του Πολ στην Ταϊλάνδη. Υπήρχαν υποψίες ότι είχε στενές επαφές με μυστικές υπηρεσίες, με τρομοκράτες τους οποίους υπερασπίστηκε, με τον Μάο Τσε Τουνγκ, με τον Τσε Γκεβάρα. Επίσης, πιστεύεται ότι είχε μπει στο στόχαστρο δολοφόνων. Θεωρούνταν για πολλούς πρόσωπο εμπιστοσύνης του Πολ Ποτ, του δικτάτορα της Καμπότζης, υπευθύνου για τουλάχιστον 1,7 εκατ. θανάτους ανθρώπων.

ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ. Στην ταραχώδη ζωή του πρόλαβε να παντρευτεί (το 1965) την αλγερινή τρομοκράτισσα Τζαμίλα Μπούχιρεντ την οποία έσωσε από την γκιλοτίνα, εγκαταλείποντας στη συνέχεια την ίδια και τα δύο παιδιά τους. Κατόπιν εξαφανίστηκε για οκτώ ολόκληρα χρόνια, από το 1970 έως το 1978. Οι φήμες έλεγαν ότι ήταν στην Καμπότζη μαζί με τον Πολ Ποτ και στη Μέση Ανατολή με παλαιστινιακές ομάδες. Εμφανίστηκε ξανά ξαφνικά στο Παρίσι το 1978 και συνέχισε να ασκεί τη δικηγορία.

Σύμφωνα με τους «Νιου Γιορκ Τάιμς», ξεκίνησε την καριέρα του τη δεκαετία του 1950, όταν άρχισε να καταρρέει η αποικιοκρατία στην Ασία, στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή. Εγινε γνωστός όταν άρχισε να υπερασπίζεται Αλγερινούς που κατηγορούνταν για τρομοκρατικές επιθέσεις, αφού αντί να προσπαθεί να αντικρούσει τις κατηγορίες στο δικαστήριο υποστήριζε ότι οι πελάτες του είναι μαχητές σε δίκαιο αγώνα απελευθέρωσης. Αν και οι περισσότεροι πελάτες του καταδικάστηκαν, το φως των προβολέων στράφηκε στο πρόσωπό του αφού εμφανιζόταν ως διώκτης των αποικιοκρατών.

Ενδεικτικό της πρακτικής που ακολουθούσε ήταν το ότι στη δίκη του Χασάπη της Λυών, του Κλάους Μπάρμπι, ο Βερζές δεν προσπάθησε να αντικρούσει τις κατηγορίες, αλλά προτίμησε να επιτεθεί κατά του Ισραήλ, της Γαλλίας και άλλων χωρών τις οποίες κατηγόρησε για «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, πιο σοβαρά» από αυτά του Μπάρμπι. Οι επικριτές του είπαν ότι ξέχασε τη γενοκτονία των Εβραίων για να υπερασπιστεί ένα τέρας. Εκείνη την εποχή είχε παρουσιάσει τη φιλοσοφία του μιλώντας στους «Νιου Γιορκ Τάιμς»: «Νόμος μου είναι να είμαι ενάντια σε όλους τους νόμους. Ηθική μου είναι να είμαι ενάντια στην ηθική», είχε πει.