Περισσότερα από είκοσι χρόνια είναι πολύς καιρός για μια νεκροψία! Και δεν έχει τελειώσει. Σε γενικές γραμμές, αυτή η μετά θάνατον εξέταση διαρκεί μόνο λίγες ώρες. Οσο για τα αποτελέσματα των αναγκαίων συμπληρωματικών αναλύσεων (τοξικολογία, μελέτη ιστών κάτω από το μικροσκόπιο), αυτά ολοκληρώνονται τις προσεχείς εβδομάδες. Ασυνήθης νεκρός όμως, ασυνήθης και η μεταχείρισή του.

Ο Οτζι, που πήρε το όνομά του από την περιοχή όπου βρέθηκε το πτώμα του –στις Αλπεις Ετσταλερ στις 19 Σεπτεμβρίου του 1991 –από ένα ζευγάρι γερμανών ορειβατών, έχασε τη ζωή του πριν από 5.300 χρόνια. Κείτονταν σε μια κορυφογραμμή, 3.210 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στα σύνορα μεταξύ Ιταλίας και Αυστρίας, στην ιταλική πλευρά. Θαμμένος για πενήντα τρεις αιώνες κάτω από στρώματα πάγου, γεγονός που συνέβαλε στη σχεδόν τέλεια συντήρησή του, είναι μία από τις παλαιότερες μούμιες∙ ένας απροσδόκητος εκπρόσωπος της Νεολιθικής Εποχής που έχει πολλά περισσότερα να αποκαλύψει από τα μυστικά του θανάτου του. Επί δύο δεκαετίες οι επιστήμονες όλου του πλανήτη γυρίζουν στο κρεβάτι του, στο Ινστιτούτο για τις Μούμιες και τον Ανθρωπο των Πάγων, στο Μπολτσάνο της Ιταλίας.

Στο πλαίσιο αυτής της νεκροψίας σε συνέχειες, το πιο μελετημένο πτώμα στον κόσμο επωφελείται όλων των τεχνολογικών καινοτομιών. Χάρις στην τελευταία γενιά των σκάνερ, τα όργανά του αναπαριστώνται σε 3D μορφή με ακρίβεια χιλιοστών –μιλάμε πλέον για εικονική νεκροψία. Σε κάθε περίπτωση «όπως κάθε μούμια, ο Οτζι δεν μπορεί να εξεταστεί με την κλασική μαγνητική τομογραφία», επισημαίνει ο ακτινολόγος και ιατροδικαστής Φαμπρίς Ντετουί από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Τουλούζης, ο οποίος διαθέτει εμπειρία ανάλογων ερευνών σε νεότερες μούμιες. Η αποξήρανση δεν είναι συμβατή με τη μαγνητική τομογραφία, η οποία βασίζεται στην ανάλυση της συμπεριφοράς των πρωτονίων του νερού που περιέχεται στο σώμα όταν υποβάλλεται σε ένα μαγνητικό πεδίο.

Επιπλέον, οι ερευνητές είναι πλέον σε θέση να μιλούν για τα κύτταρα και το DNA του Ανθρώπου των Πάγων χάρις σε τεχνικές της μοριακής βιολογίας. Οσο για τα ρούχα και τα αντικείμενα που βρέθηκαν δίπλα του (όπλα, εργαλεία), τα οποία επίσης βρίσκονται σε αξιόλογη κατάσταση, είναι η χαρά των αρχαιολόγων και των ανθρωπολόγων.

Το καθήκον όμως απέχει πολύ από την ολοκλήρωσή του. Κατ’ αρχάς, οι ακριβείς συνθήκες του θανάτου του –ανθρωποκτονία –δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί. Οι ερευνητές εξακολουθούν να ξετρυπώνουν νέα στοιχεία, τα οποία οδηγούν την έρευνα για τη δολοφονία του νεολιθικού ανθρώπου ξανά στην αρχή.

Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών, ο Οτζι αποκάλυψε πολλά για την ιδιωτική του ζωή. Αυτός ο «γέροντας» των περίπου 46 ετών, με τη γενειάδα και τα μακριά μαλλιά, ζύγιζε καμιά πενηνταριά κιλά και είχε ύψος 1,59 μέτρα. Πρόσφατα, η αλληλουχία του γονιδιώματός του βοήθησε στη συμπλήρωση της ταυτότητάς του καθορίζοντας το χρώμα των ματιών (καφέ) και την ομάδα αίματος (O).

Συγκρίνοντας το DNA του με το DNA περισσότερων από 1.000 ανθρώπων που ζουν σήμερα στην Ευρώπη, η ομάδα του ανθρωπολόγου Αλμπερτ Ζινκ, διευθυντή του Ινστιτούτου για τις Μούμιες και του Ανθρώπου των Πάγων, μπόρεσε επίσης να επιβεβαιώσει ότι αυτός ο Ανθρωπος των Πάγων είναι σαρδηνιακής ή κορσικανικής καταγωγής. Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν το 2012 στην Επιθεώρηση «Nature Communications».

Προηγουμένως, διάφορες έρευνες αποδεικνύουν ότι ο Οτζι δεν ήταν σε πολύ καλή φυσική κατάσταση: στοματική κοιλότητα και δόντια ικανοποιητικά, πέτρες στη χολή, γαστρεντερικά παράσιτα, αποτιτανωμένες αρτηρίες, ρευματισμοί… Η ανάλυση του γονιδιώματός του επιβεβαιώνει ακόμη ότι πρόκειται για άνθρωπο της Εποχής του Χαλκού, ο οποίος είχε προδιάθεση σε καρδιαγγειακά νοσήματα και είχε δυσανεξία στη λακτόζη. Ανιχνεύθηκαν επίσης στελέχη του βακτηρίου Borrelia burgdorferi, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη βορρελίωση ή νόσο του Lyme (Λάιμ). Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο Οτζι είναι η παλαιότερη τεκμηριωμένη περίπτωση αυτής της μόλυνσης, η οποία μεταδίδεται με τα τσιμπούρια και μπορεί να συνοδεύεται από νευρολογικές και ρευματικές παθήσεις.

Τίποτα από όλα αυτά όμως δεν τον σκότωσε. Το 2001, δέκα χρόνια μετά την ανακάλυψή του, γεννιούνται σοβαρές υποψίες ότι ο Οτζι είχε βίαιο θάνατο. Στη διάρκεια μιας ακτινογραφίας ρουτίνας, ο Πολ Γκόστνερ, ακτινολόγος στο Νοσοκομείο του Μπολτσάνο, αναφέρει μια ασυνήθιστη εικόνα στον αριστερό ώμο, η οποία παραπέμπει σε αιχμή βέλους και μέχρι τότε είχε περάσει απαρατήρητη. Μια μικρή πληγή στο πάνω μέρος της πλάτης της μούμιας μπορεί να υποδηλώνει ότι ο Οτζι χτυπήθηκε πισώπλατα. Πρόσφατη μελέτη, ωστόσο, η οποία δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούνιο, σπέρνει πάλι αμφιβολίες για τη φύση του θανάσιμου τραυματισμού. Η υπόθεση του θανάτου από τραύμα στο κεφάλι επανέρχεται προς διερεύνηση.

Τελευταία Νέα