Γεννήθηκε στο Ναϊρόμπι το 1941, αλλά επέστρεψε με την οικογένειά του στην Αγγλία σε ηλικία οκτώ ετών. Εγινε διάσημος πριν από 37 χρόνια με το βιβλίο του «Το εγωιστικό γονίδιο», όπου εγκαινίασε και τον όρο «μιμίδιο» (meme), μια μονάδα πολιτισμικής κληρονομιάς που μεταδίδεται με τη μίμηση από τον έναν εγκέφαλο στον άλλο. Είναι πολύ δραστήριος στο twitter, όπου τον ακολουθούν περισσότερα από μισό εκατομμύριο άτομα, και χρησιμοποιεί αυτό το μέσο για να πολεμά τον μεγάλο του εχθρό, τη θρησκεία, και να προωθεί την επιστήμη και τον ορθολογισμό. Λέγεται Ρίτσαρντ Ντόκινς. Και ανακηρύχθηκε από το περιοδικό «Prospect» ο μεγαλύτερος δημόσιος διανοούμενος στον κόσμο, ύστερα από ψηφοφορία στην οποία έλαβαν μέρος 10.000 άνθρωποι από 100 χώρες.

Υπάρχει ένα ανέκδοτο που λέει πως όταν ακουστεί σε μια αίθουσα ο όρος «διανοούμενος», όλοι ψάχνουν για το όπλο τους, κι όταν ακουστεί ο όρος «δημόσιος διανοούμενος», όλοι ψάχνουν για μια βόμβα. Η διάκριση ανάμεσα στις δύο κατηγορίες κατέστη αναγκαία στον αγγλόφωνο κόσμο προκειμένου να αναδειχθούν –και να ανταμειφθούν –εκείνοι οι διανοούμενοι που δεν σκέφτονται όλη την ημέρα κλεισμένοι στο σπίτι τους, αλλά συμμετέχουν ενεργά στην καθημερινή ζωή. Σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό, τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των «δημόσιων διανοουμένων»: η ευφυΐα, η παρεμβατικότητα και η ευθαρσής διατύπωση των απόψεών τους.

Ο βρετανός βιολόγος ανταποκρίνεται ασφαλώς σε αυτά τα κριτήρια. Το ίδιο και πολλοί ακόμη από αυτούς που περιλαμβάνονται στην πρώτη δεκάδα, όπως ο Πολ Κρούγκμαν, ο Αμάρτια Σεν, ο Σλάβοϊ Ζίζεκ ή ο Πίτερ Χιγκς. Οι δύο πρώτοι μάλιστα, μαζί με τον Ντόκινς, είναι οι μόνοι από το top 10 της αντίστοιχης δημοσκόπησης του 2005 που βρίσκονται και σήμερα στις δέκα πρώτες θέσεις. Εντύπωση προκαλεί εδώ η απουσία γυναικών: η πρώτη συναντάται μόλις στη 15η θέση και είναι η ινδή ακτιβίστρια και συγγραφέας Αρουντάτι Ρόι. Απουσιάζουν επίσης οι οικολόγοι και οι θεωρητικοί της τεχνολογίας και του Ιντερνετ. Να σημαίνουν κάτι όλα αυτά για τις τάσεις που επικρατούν στον σημερινό κόσμο; Ή να αντανακλούν απλώς τις αυθαίρετες επιλογές ενός μικρού δείγματος του παγκόσμιου πληθυσμού;

Για να θυμηθούμε όμως το ανέκδοτο, θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε και κάτι άλλο: χρειάζονται εν τέλει σε μια κοινωνία οι διανοούμενοι, δημόσιοι, οργανικοί, στρατευμένοι, ειδικευμένοι ή σκέτοι; Πρέπει να ανησυχήσουμε για το γεγονός ότι στον κατάλογο του «Prospect» δεν περιλαμβάνεται ούτε ένας Ελληνας; Η απάντηση και στις δύο ερωτήσεις είναι καταφατική. Το πιθανότερο είναι βέβαια ότι με τη χώρα μας δεν ασχολήθηκε κανείς, γιατί υπάρχουν ανάμεσά μας πραγματικοί δημόσιοι διανοούμενοι, πρόχειρα αναφέρω τον Σταύρο Τσακυράκη και τον Γιάννη Βούλγαρη, αλλά ασφαλώς αυθαιρετώ.

Τελευταία Νέα