Αναζήτηση
«Μάρτιαι ειδοί» κατά το ποίημα του Κ.Π. Καβάφη. Τον Μάρτιο να προσέχεις –ιδίως αν έχεις μπει ώς τον λαιμό στα δύσκολα μιας μεγάλης τραπεζικής συγχώνευσης. Τέλος Μαρτίου έφθασε στην Αθήνα ένα e-mail από το γραφείο του Ματίας Μορς στην Κομισιόν των Βρυξελλών. Αποδέκτες, τα γραφεία του Γιάννη Στουρνάρα στο υπουργείο Οικονομικών και του Γιώργου Προβόπουλου στην Τράπεζα της Ελλάδος. Υπογεγραμμένο από τους τρεις της τρόικας, το e-mail εξέφραζε επιφυλάξεις –όχι αντιρρήσεις –για τη συγχώνευση Εθνικής – Eurobank. Γραμμένο σε φιλικό τόνο, ήταν το πρώτο συννεφάκι στον ορίζοντα της αναδιάρθρωσης του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Αυτή είχε ως πρώτο πυλώνα τον «γάμο» Εθνικής – Eurobank.
Παραμονές λοιπόν της έλευσης της τρόικας, η Αθήνα ήταν ενήμερη πως κάτι είχε αλλάξει στα τραπεζικά. Η κυβέρνηση είχε ανακλαστικά και αντέδρασε. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το ζήτημα εθίγη στις συναντήσεις με τους τροϊκανούς που έγιναν τις πρώτες εβδομήντα δύο ώρες στο υπουργείο Οικονομικών και στο Μαξίμου. Μπορεί να επισκιάστηκε κάπως από το θέμα των απολύσεων στο Δημόσιο και την ανταλλαγή σχετικών διαρροών μεταξύ υπουργείων Οικονομικών και Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Ωστόσο, οι γνώστες των συζητήσεων ήξεραν ότι «το πραγματικό ζήτημα στο οποίο η τρόικα προσήλθε με απολύτως αδιάλλακτη θέση είναι η συγχώνευση Εθνικής – Eurobank». Την περασμένη Κυριακή το βράδυ το θέμα είχε τελειώσει –τουλάχιστον σε αυτήν τη φάση.
Υπάρχουν δύο κρίσιμες στιγμές το περασμένο Σαββατοκύριακο. Η μία έχει να κάνει με την τεχνοκρατική παρουσίαση όλων των διαφορετικών πλευρών της συγχώνευσης που έγινε την προπερασμένη Παρασκευή από στελέχη Εθνικής και Eurobank προς τους τροϊκανούς. Ο Πολ Τόμσεν έλεγε μετά σε κυβερνητικά στελέχη ότι «αν είχα έναν δισταγμό μήπως η συγχώνευση έπρεπε τελικά να προχωρήσει, αυτός έφυγε μετά την παρουσίαση». Κοινώς, δεν επείσθη. Ωστόσο, πηγή από την αγορά με πλήρη γνώση της παρουσίασης επιμένει ότι «αυτή έγινε με απόλυτο επαγγελματισμό από στελέχη αμφοτέρων των τραπεζών που ήξεραν απέξω κι ανακατωτά τα ντοσιέ τους». Πρόσωπο που παρέστη στην παρουσίαση επισημαίνει πως «ήταν φανερό από τα πρόσωπά τους ότι οι τροϊκανοί ήρθαν έχοντας πάρει τις αποφάσεις τους…».
«Αλλα μας λέγατε…»
Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μεταξύ τρόικας και κυβέρνησης, μια από τις πιο γλαφυρές στιγμές του περασμένου Σαββατοκύριακου προέκυψε όταν πήρε τον λόγο το Σταύρος Παπασταύρου. Αμερικανοσπουδασμένος νομικός, ο σύμβουλος του Πρωθυπουργού είναι από αυτούς που τα ψάχνουν τα θέματα. Ψάξε ψάξε, είχε βρει κείμενο του Τόμσεν από τις αρχές Ιανουαρίου στο οποίο παρουσιάζονται οι θετικές συνέργειες της συγχώνευσης. Αποτέλεσμα; Εξοδος από την αίθουσα του δανού εκπροσώπου του ΔΝΤ που μίλαγε απέξω στο κινητό.
Στην κυβέρνηση όπως και στην Τράπεζα της Ελλάδος ξέρουν, βέβαια, τι άλλαξε μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου. Το ξέρουν διότι το έζησαν στο πετσί τους. Μεσολάβησε η τραπεζική τραγωδία της Κύπρου. Αυτή άλλαξε εντελώς τη ματιά του Βερολίνου στα τραπεζικά θέματα. Από την ανασυγκρότηση του τραπεζικού συστήματος μέσω «πυλώνων» όπου να συνενώνονται περισσότερες τράπεζες και να εξασφαλίζεται η κεφαλαιακή επάρκεια, πήγαμε σε ένα εντελώς άλλο πρότυπο. Αυτό θέλει περισσότερες μεσαίες τράπεζες, οι οποίες να μπορούν να διασωθούν πιο εύκολα αν επέλθει καμιά τραγωδία τύπου Κύπρου.
Φυσικά, αυτή δεν είναι μια προσέγγιση που καθησυχάζει τους καταθέτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην παρουσίαση της συγχώνευσης την προπερασμένη Παρασκευή, στέλεχος της μίας εκ των δύο τραπεζών είπε ανοιχτά στους τροϊκανούς ότι υπάρχει διαρροή καταθέσεων. Ο κίνδυνος ενός τραπεζικού πανικού επισημάνθηκε και σε κορυφαίο κυβερνητικό επίπεδο. Αλλά όλα αυτά ουδόλως επτόησαν τους τροϊκανούς. Αφενός γιατί τα λεφτά δεν φεύγουν από τη χώρα, ούτε πάνε κάτω από τα στρώματα. Από τη μία ελληνική τράπεζα στην άλλη πάνε. Το εγχώριο τραπεζικό σύστημα έχει πάρει τα πάνω του –δηλαδή μερικά δισ. –αφού επέστρεψαν χρήματα –όσα πρόλαβαν! –από την Κύπρο. Από την άλλη, γιατί η γραμμή ματαίωσης του ντιλ ήταν χαλύβδινη.
Ακόμη μια ψυχρολουσία
Ανθρωπος της εμπιστοσύνης του Αντώνη Σαμαρά είναι ο Αλέκος Τουρκολιάς. Οπως και ο Θόδωρος Καρατζάς του Κώστα Σημίτη ή ο Απόστολος Ταμβακάκης του Γιώργου Παπανδρέου και των ανθρώπων του. Η αποτυχία της συγχώνευσης με την Alpha το 2001 και το 2011 μπορεί να ήταν ψυχρολουσία για την Εθνική, όμως δεν επέφερε αλλαγές στη διοίκησή της. Καρατζάς και Ταμβακάκης παρέμειναν σταθεροί στη θέση τους.
Αποδεικνύεται, πάντως, για τρίτη φορά ότι τα παντρολογήματα της Εθνικής δεν είναι απλή υπόθεση. Και ότι η βοήθεια από την πλευρά της κυβέρνησης είναι αναγκαίος αλλά όχι επαρκής όρος. Ούτε οι τριγωνικές συναντήσεις στη Σίφνο το καλοκαίρι του 2001 ούτε η ενεργοποίηση του Γιώργου Παπακωνσταντίνου ως υπουργού Οικονομικών το 2011 μέτρησαν στο τελικό αποτέλεσμα. Ισα ίσα, μπορεί και να εμπόδισαν τους ενδιαφερομένους να αντιληφθούν ότι «οι συγχωνεύσεις χαλάνε συνήθως στις καρέκλες». Δηλαδή στο πώς διανέμονται οι ρόλοι στο νέο σχήμα.
Το 2013 υπήρχε η πρόσθετη δυσκολία ενός διεθνούς τραπεζικού σκηνικού που αλλάζει με μεγάλη ταχύτητα. Ενώ τα χρήματα της ανακεφαλαιοποίησης τα βάζουν οι ξένοι και όχι εμείς. Φυσικά, η συγχώνευση μπορεί να επιχειρηθεί και υπό τη σκέπη του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας εφόσον Εθνική και Eurobank δεν βρουν τα λεφτά που χρειάζονται για να μείνουν ιδιωτικές.
1. Η καθυστέρηση. Πρόσωπο που συνδέεται με άλλη τράπεζα –η οποία θα παραμείνει ιδιωτική –λέει: «Ντιλ όπως αυτό της Εθνικής με τη Eurobank δεν τα συζητάς, τα κάνεις. Και τα κάνεις παρά πολύ γρήγορα. Διαφορετικά, οι κίνδυνοι είναι πολλοί». Η κριτική είναι ότι χάθηκε χρόνος και αυτό αποδίδεται στην αυτοπεποίθηση. Η Κύπρος και η αλλαγή ευρωπαϊκού κλίματος στα τραπεζικά βρήκε τη συγχώνευση ανολοκλήρωτη.
