Μυθιστορήματα και διηγήματα σε διάλογο με το εγχώριο τραύμα

Σωτήρης Δημητρίου

Το κουμπί και το φόρεμα

Πατάκης

Στο παρά πέντε της χρονιάς έφτασε στα βιβλιοπωλεία η συλλογή διηγημάτων του Σωτήρη Δημητρίου. Διακριτικά αλλά με σιγουριά ο συγγραφέας αφήνει τη φαντασμαγορική νουβέλα ιδεών της πρόσφατης παραγωγής του και επιστρέφει στη λιτότητα, στην ψυχολογική οξύτητα και στο προσωπικό παράδοξο, στοιχεία τα οποία του έδωσαν την ξεχωριστή θέση που κατέχει στα γράμματα. Οι φανατικοί του αναγνώστες θα διακρίνουν ωστόσο ότι η επιστροφή δεν είναι άνευ όρων και ότι η απομάκρυνση είχε και αυτή τον σκοπό της. Στα τριάντα ένα μικροσκοπικά διηγήματα, οι πρωταγωνιστές κάνουν τη «ζημιά» χωρίς να προηγηθεί προειδοποιητικό τηλεφώνημα και η παράταιρη σχέση τους με τον κόσμο φωτίζεται μόνο από το γυμνό φως μιας λάμπας οροφής.

Αρης Μαραγκόπουλος

Το χαστουκόδεντρο

Τόπος

Ενα μυθιστόρημα – ντοκιμαντέρ για μια εμποδισμένη αγάπη στα μαύρα χρόνια της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ο συνδικαλιστής ναυτικός Τόνι Αμπατιέλος με την ουαλή σύζυγό του Μπέτι δοκιμάζονται από την αυθαιρεσία του κράτους της Δεξιάς. Ο Αμπατιέλος φυλακίζεται για τη συνδικαλιστική του δράση και η Μπέτι, αποδυόμενη σε απελπισμένο αγώνα για την απελευθέρωσή του, χαστουκίζει τη βασίλισσα Φρειδερίκη και γίνεται σύμβολο πολιτικής απείθειας προκαλώντας ταυτόχρονα μεγάλο πολιτικό σκάνδαλο. Οι πλούσιες σημειώσεις στο τέλος του μυθιστορήματος, για τα ιστορικά γεγονότα και την παρέμβαση του ξένου παράγοντα στη μεταπολεμική Ελλάδα έως το ’80, συγκροτούν μια πολύ ενδιαφέρουσα παράλληλη αφήγηση.

Σοφία Νικολαΐδου

Χορεύουν οι ελέφαντες

Μεταίχμιο

Η Σοφία Νικολαΐδου έχει μια εξαιρετικά δημιουργική εμμονή. Μεταφέρει ζέοντα θέματα της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας στο «εδώ και τώρα» φτιάχνοντας μια ιδιότυπη λογοτεχνία. Φέτος στο εργαστήρι της πεζογράφου αποτυπώνεται η ιστορική δίκη και καταδίκη του Στακτόπουλου, ο οποίος κρίθηκε ένοχος για τη δολοφονία του αμερικανού δημοσιογράφου Πολκ. Η σκοτεινή διετία 1948-1949 θα καταπιεί έναν μαθητή που το 2011 αρνείται να δώσει Πανελλαδικές. Ο πρώην άριστος λυκειόπαις με την προτροπή του αγαπημένου του καθηγητή θα μπει σε αυτό το τούνελ ψάχνοντας για μια αλήθεια, την οποία κανείς ενήλικος δεν θέλει να μάθει και να δει.

Χρήστος Χωμενίδης

Ο κόσμος στα μέτρα του

Πατάκης

Ο Χρήστος Χωμενίδης στην καλύτερή του ώρα κατάφερε φέτος να κλέψει τις εντυπώσεις με τις μεγάλες λογοτεχνικές του χάρες, χαριτωμένα τιθασευμένες. Χιούμορ καλοζυγισμένο, ευφυΐα ελεγχόμενη, πολιτική άποψη ψιλοδουλεμένη και ο πόνος μιας γενιάς που έχασε το μέτρο και συντρίφτηκε, δοσμένος καίρια και μαστορικά. Δεν είναι τυχαίο που στη θαυμαστή ζωή του ήρωά του βρίσκει ο καθένας μας κι από ένα δικό του κομμάτι ακόμη και αν δεν γνώρισε τον Ανδρέα Παπανδρέου από κοντά, ακόμη και αν δεν υπήρξε δοτός διοικητής της πρώτης νεοελληνικής αποικίας σε μια εξωτική νήσο που δεν τη γράφει ο χάρτης. Ακόμη και αν δεν άκουσε ποτέ τις τρίλιες του Μανώλη Χιώτη σαν επαναστατικό θούριο. Ολα αυτά μπορεί και να συμβούν, εάν δεν έχουν συμβεί κιόλας.

Νίκος Παναγιωτόπουλος

Τα παιδιά του Κάιν

Μεταίχμιο

Ο Παναγιωτόπουλος αντιμετωπίζει τα παιδιά της γενιάς του ως ήρωες φιλμ νουάρ. Καλοβαλμένοι πενηντάρηδες με οικονομική αυτάρκεια και κοινωνική αποδοχή επιστρέφουν στον τόπο του εγκλήματος μεταμφιεσμένοι σε ανέμελους εκδρομείς. Με πρόφαση το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος στο γραφικό ψαροχώρι που σήμερα έχει μεταμορφωθεί σε κακόγουστο θέρετρο, οι έφηβοι του ’79 επιχειρούν να εξαφανίσουν στοιχεία και να σβήσουν ίχνη από το μεγάλο έγκλημα της γενιάς τους.

Θωμάς Κοροβίνης

55′

Αγρα

Αφιερωμένο στους «τελευταίους της ομογένειας αδελφούς που ζούν στην Πόλη», το μυθιστόρημα αυτό είναι στοιχειωμένο από τα ανεπούλωτα τραύματα του προσχεδιασμένου τουρκικού πογκρόμ εναντίον κάθε ρωμαίικου στοιχείου, τον Σεπτέμβριο του 1955 – γεγονός που οδήγησε στη συρρίκνωση της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Ιστανμπούλ. Ο συγγραφέας από τη Νέα Μηχανιώνα εργάστηκε από το 1988 εως το 1996 στο Ζάππειο και το Κεντρικό Παρθεναγωγείο της Κωνσταντινούπολης και είναι επίμονος ερευνητής του λαικού ελληνικού και τούρκικου πολιτισμού . Στο νέο βιβλίο του η ιστορία αρχίζει από τον Αύγουστο του 2012 με μια τυπική επιστολή που ειδοποιεί τον ήρωα του μυθιστορήματος για μια αναπάντεχη κληρονομιά . Αρώματα από την Πόλη και την πολυπολιτισμική παράδοση της Θεσσαλονίκης μετουσιώνονται σε υψηλών απαιτήσεων λογοτεχνία

Γιώργος – Ικαρος Μπαμπασάκης

Διασυρμός

Εστία

Ο γνωστός ποιητής, μεταφραστής και συγγραφέας επιστρέφει με ένα μυθιστόρημα που πάλλεται από ιερό θυμό. Οι ήρωές του αυτοαποκαλούνται «κοινωνικοί ποτές» και δεν ξεχωρίζουν τους εαυτούς τους από τους ποιητές. Στοιχειώνουν τη σύγχρονη Αθήνα με τις εμμονές τους και πλουτίζουν την ατμόσφαιρά της με αιθέρια έλαια από τη μεταβατική δεκαετία του 1980. Αν τους δεις θα τους καταλάβεις αμέσως γιατί πάνω στην παράταιρη συμπεριφορά τους είναι σαν να λιτανεύονται ο Ορσον Γουέλς, ο Ακης Πάνου, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Νικ Κεβ, οι ταινίες του Νίκου Νικολαΐδη και όλα όσα μας έκαναν ανθρώπους.

Τεύκρος Μιχαηλίδης

Ο Μέτοικος και η συμμετρία

Πόλις

Πολυμεταφρασμένος, ο μαθηματικός Τεύκρος Μιχαηλίδης εμπλουτίζει κάθε τόσο την ελληνική πεζογραφία με την αρμονία και την ισορροπία της λογοτεχνικής «στερεομετρίας» του. Αυτή τη φορά, μας ταξιδεύει από το Αντάπαζαρ της Μικράς Ασίας στην Ιταλία του μεσοπολέμου, στην Ισπανία του εμφυλίου και στη Γαλλία της κατοχής και της αντίστασης. Ο ήρωας αυτής της πνευματικής περιπέτειας θα συναναστραφεί με σημαντικές μορφές του 20ού αιώνα και θα επιχειρήσει να δώσει λύση στην ασάφεια των πολιτιστικών ρευμάτων και τη φαινομενολογία της καθημερινότητας.

Χρήστος Αστερίου

Ισλα Μπόα

Πόλις

Το μυθιστόρημα του Χρήστου Αστερίου στήνει τις κάμερες και τα φώτα του σε ένα πλατό που λίγο – πολύ γνωρίζουμε όλοι. Σε ένα εξωτικό νησί του Ατλαντικού δέκα ανυποψίαστοι παίκτες ριάλιτι τελικά θα αποδειχθούν πολύ υποψιασμένοι για το τι τους περιμένει. Ακόμη και στην άκρη του κόσμου, η ουσία του κοινωνικού παιχνιδιού είναι η οριστική εξουδετέρωση του «άλλου», ενώ το τρόπαιο δεν είναι τίποτε άλλο από ένα πρόσχημα για να εξελιχθούν οι τεχνικές της αλληλοεξόντωσης.

Βαγγέλης Ραπτόπουλος

Η πιο κρυφή πληγή

Ικαρος

Ρυθμός, σπαρταριστή γλώσσα και χαρακτήρες ολοζώντανοι που ακόμη και αν δεν τους γνωρίζεις, «αναγνωρίζεις» πάντως τα πάθη και τα λάθη τους. Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος καταθέτει φέτος το εικοστό τέταρτο βιβλίο του, ένα πολιτικό μυθιστόρημα. Με τα Δεκεμβριανά του 1944 να στοιχειώνουν τους ήρωές του και την παρούσα κρίση να σοβεί και αποσαθρώνει τις ζωές τους, ο συγγραφέας αναλαμβάνει την ευθύνη να τους υποδείξει τη λυτρωτική δύναμη ενός ισόβιου έρωτα.

Βασιλική Πέτσα

Ολα τα χαμένα

Πόλις

Μικρότερη από τριάντα ετών και όμως η Βασιλική Πέτσα έχει καταλάβει ήδη τον λογοτεχνικό χώρο που της ανήκει από την πρώτη κιόλας εμφάνισή της στην πεζογραφία, πέρυσι με την πολλά υποσχόμενη νουβέλα «Θυμάμαι». Αυτή τη φορά, η νεαρή συγγραφέας εκπληρώνει όσα υποσχέθηκε και αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά για το μέλλον. Στα διηγήματά της οι ήρωές της είναι φορείς της αστικής παθολογίας. Ολη η γκάμα των συμπτωμάτων τους ξετυλίγεται χωρίς φόβο και αποκρύψεις αλλά με συμπάθεια και εντυπωσιακή ενσυναίσθηση. Το «Σετ ραπτικής» είναι ένα σπουδαίο διήγημα αλλά εσείς, είμαι σίγουρη ότι θα διαλέξετε το δικό σας.

Χρίστος Χ. Παπαδημητρίου

Ανεξαρτησία

Πατάκης

Ο Χρίστος Παπαδημητρίου δίδαξε πληροφορική στο Χάρβαρντ και σήμερα είναι καθηγητής στο Μπέρκλεϊ. Συνεργάστηκε με τον Απόστολο Δοξιάδη για το «Logicomix» και φέτος κάνει την επανεμφάνισή του με ένα μυθιστόρημα ιδεών αλλά και μυθοπλασίας. Ο ήρωάς του, ένας νεαρός μαθηματικός που μεγάλωσε στην Αμερική αναζητώντας τα προγονικά του ίχνη, θα φτάσει στην ένοπλη αντίσταση κατά της χούντας, θα περάσει από τα στεγανά της Στάζι και θα καταλήξει στον αγώνα των Ελλήνων κατά της Τουρκοκρατίας. Εν τω μεταξύ, στον πραγματικό χρόνο, η οικονομική κρίση πλησιάζει.

Θοδωρής Γεωργακόπουλος

Φεβρουάριος

Καστανιώτης

Πρόκειται για ένα διαδραστικό λογοτεχνικό πείραμα αφού το βιβλίο δημοσιευόταν τμηματικά online την εποχή της ψήφισης του Μνημονίου, των εμπρησμών και των επεισοδίων στο Κέντρο της Αθήνας. Δεκαπέντε χιλιάδες διαδικτυακοί αναγνώστες παρακολούθησαν ημέρα με την ημέρα την εξέλιξη της ιστορίας ενός νέου άνδρα που μετά τον θάνατο της γυναίκας του χάνει τον έλεγχο της ζωής του, παράλληλα με τη μεγάλη απώλεια των σταθερών που μέχρι πρότινος έδιναν πλαίσιο στις ζωές μας.

Δημήτρης Οικονόμου

Μείνε για λίγο όταν θα έχουν φύγει όλοι

Μελάνι

Μηχανικός, μουσικός, θεατρικός συγγραφέας και εκ πεποιθήσεως εθελοντής ο Δημήτρης Οικονόμου στο φετινό του βιβλίο, ένα μυθιστόρημα για τη γενιά της δεκαετίας του 1990, ο ήρωάς του προσγειώνεται απότομα στη σκληρή πλευρά της ζωής. Μαύρο χρήμα, σχέσεις διαπλοκής με την εξουσία, στημένοι διαγωνισμοί και «κουκουλωμένα» εργατικά ατυχήματα θα τον φέρουν αντιμέτωπο με τις ουτοπίες της γενιάς του.

Σάκης Σερέφας

Ο Θεός αυτοπροσώπως

Μεταίχμιο

Μόνο ο Θεός ο ίδιος μπορεί να δώσει λύση στο μαρτύριο ενός βαρυποινίτη που κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε ως ο Δράκος του Σέιχ Σου. Μια ανίερη «κωμωδία» με τη λοξή ματιά και την ιδιαίτερη γραφή του Σάκη Σερέφα για τους αστικούς μύθους, και την ηθική λειτουργία της μνήμης, λίγο πριν οδηγηθούμε όλοι στο «μέσα μας» εκτελεστικό απόσπασμα.

Ερση Σωτηροπούλου

Να νιώθεις μπλε, να ντύνεσαι κόκκινα

Πατάκης

Γι’ αυτή τη μικρή λογοτεχνική βόμβα η Ερση Σωτηροπούλου τιμήθηκε φέτος με το κρατικό βραβείο διηγήματος. Επτά ξεχωριστές περιπτώσεις γυναικών που η ταπεινή ζωή τους ορίζεται από συναισθηματικά κατεπείγοντα και πάθη πιο κόκκινα κι από τον τίτλο του βιβλίου ζουν την τριβή τους με τον έξω κόσμο, η καθεμιά ανάλογα με τον χαρακτήρα της και τα καπρίτσια του τυχαίου. Η βασανιστική ανάγκη για τη γραφή, ο πόθος για αυτοδιάθεση και ο ασίγαστος έρως για ελευθερία απογειώνουν τις ιστορίες της συλλογής και προσθέτουν ηλεκτρισμό στην ήδη φορτισμένη ατμόσφαιρα. Αστές, διανοούμενες, μητέρες, παντρεμένες και μια μετανάστρια φτιάχνουν τον αόρατο ιστό μιας κοινωνίας που βασίζεται στον γυναικείο ψυχισμό για να βρει την ισορροπία και τα βήματά της. Πάνω στις λεπτές κλωστίτσες του θα μπουσουλίσουν, θα ανδρωθούν και θα εγείρουν αξιώσεις εξουσίας οι πάντες.

Γιάννης Ευσταθιάδης

Ανθρωποι από λέξεις

Μελάνι

Το κρατικό βραβείο διηγήματος για το 2012 σίγουρα χαροποίησε τον Γιάννη Ευσταθιάδη, τολμώ όμως να ισχυριστώ ότι τη μεγαλύτερη χαρά την παίρνουμε εμείς οι αναγνώστες κάθε φορά που ανοίγουμε τις ακριβές μινιατούρες του. Γνωστός και από τα δοκίμιά του, τα ποιήματα, τα μικρά πεζά, τα γαστρονομικά του πονήματα με το ψευδώνυμο Απίκιος καθώς και από τη δουλειά του στο Τρίτο Πρόγραμμα, ο συγγραφέας εμφανίζεται φέτος με τρία μεγάλα διηγήματα τα οποία διαθέτουν υψηλής αισθητικής cut και κινηματογραφική δομή στην αφήγησή τους. Στη συλλογή με τον τίτλο από ποίημα του Γουάλας Στίβενς ο «Εψιλον έρως» ανθολογεί ο, τι εκείνος κρίνει σκόπιμο από τον ερωτικό φενακισμό των ανθρώπων, στον «Δον Ιωάννη» γράφει για τη δόξα του θανάτου πάνω σε πεντάγραμμο, ενώ μια «Σαρδέλα θα κολυμπήσει στην κονσέρβα» και ένα παπαδιαμάντειο καλλίγραμμα θα δέσει με τη χάρη του τη ραδιουργία της λέξης με την αθωότητα των ανθρώπων.

Μισέλ Φάις

Κτερίσματα

Πατάκης

Εχει έναν παράξενο λογοτεχνικό βηματισμό ο Μισέλ Φάις. Χρόνια τώρα δείχνει να βγαίνει συνειδητά έξω από τις γραμμές της «συντεταγμένης» νεοελληνικής πεζογραφίας, καταφέρνει όμως ταυτόχρονα να τοποθετείται επικεφαλής και συχνά να επιβάλει τον ρυθμό του. Στο νέο του ακατάτακτο μυθιστόρημα γιορτάζεται η τελευτή του ερωτικού βίου, αλλά οι επικήδειοι μοιάζουν πολλές φορές σαν πανηγυρικοί. Οι μνήμες του σώματος καταφθάνουν θρυμματισμένες για να απαρτιώσουν το «είμαι», να του δώσουν συνοχή και ίσως συνέχεια. Τα παθήματα της σάρκας επιστρέφουν μετουσιωμένα, σαν δώρα που ανοίχτηκαν κάποτε με βία ή με αναπόφευκτους ψυχαναγκασμούς, ενώ η διαρκώς παρούσα παραφορά της απουσίας διαψεύδει την παντοδυναμία του θανάτου. Ιστορίες που αρχίζουν από τη μέση και περιστατικά που τελειώνουν από την αρχή ανεβάζουν τη θερμοκρασία μιας πολύ απαιτητικής πρόζας που συμπλέει αρμονικά με ασπρόμαυρες φωτογραφίες, οι οποίες συμμετέχουν στη δράση και καμιά φορά την αντικαθιστούν.

Θεόδωρος Γρηγοριάδης

Το μυστικό της Ελλης

Πατάκης

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης ξεχορταριάζει τα απάτητα της γυναικείας ψυχής, είναι όμως η πιο καίρια και αποτελεσματική. Μια νόστιμη και καλλιεργημένη πενηντάρα που έχει εξαντλήσει τις δυνατότητες του έρωτα –ή έτσι τουλάχιστον νομίζει –ετοιμάζεται να αποτραβηχτεί στα μέσα δωμάτια των απολογισμών και των συμπερασμάτων. Τα σχέδιά της ματαιώνει ένας άνδρας κατά είκοσι χρόνια μικρότερος, με τον οποίον θα γράψει ένα εκτυφλωτικό ερωτικό υστερόγραφο. Ο Αντώνης, άνεργος οικοδόμος παντρεμένος και πατέρας ενός κοριτσιού, και η Ελλη, δασκάλα γαλλικών, κοσμογυρισμένη και με πλούσιο ερωτικό παρελθόν θα ανοίξουν μια τρύπα στη γύρω τους κρίση και θα βρουν υπαρξιακό ξέφωτο στη ρημαγμένη σημερινή Αθήνα. Η Ελλη παραμερίζει τις εσωτερικές της απαγορεύσεις, ο άνδρας αντί για κατακτητής είναι ευγνώμων, ενώ η «απατημένη σύζυγος» δείχνει ανοχή. Μια ιστορία που διδάσκει στην Ιστορία την αλληλεγγύη. Γιατί έτσι θα έπρεπε να γίνεται

Πέτρος Κουτσιαμπασάκος

Πόλη παιδιών

Πατάκης

Σε ένα εν πολλοίς ανέγγιχτο δράμα της πρόσφατης ιστορίας προσπαθεί να ρίξει φως ο Πέτρος Κουτσιαμπασάκος. Ενα παιδί μεγαλώνει στις παιδουπόλεις οι οποίες λειτούργησαν από το 1947 έως το 1988, αλληλογραφεί με τη μάνα του και αναρωτιέται γιατί δεν έρχεται ποτέ να τον δει ή να τον πάρει κοντά της. Η άφαντη μάνα μπλοκάρει με τα γράμματά της τον θυμό του παρατημένου παιδιού και κάνει τις ελπίδες του να μοιάζουν με την τιμωρία του Σισύφου. Ποιο ρόλο παίζει ο θείος, το μόνο πραγματικό συγγενικό πρόσωπο στη ζωή του;

Σοφία Διονυσοπούλου

Η κόρη του ξενοδόχου

Αγρα

Φιλόλογος, λυρική τραγουδίστρια, φωτογράφος, μεταφράστρια και θεατρική συγγραφέας η Σοφία Διονυσοπούλου έχει δοκιμαστεί ήδη στη μικρή φόρμα. Στο φετινό της μυθιστόρημα δύο διαφορετικές ιστορίες και δύο διαφορετικές εποχές εμπλέκονται με σφοδρότητα μέσα στον ίδιο ψυχικό χώρο, συνθέτοντας ένα αξιοπρόσεκτο λογοτεχνικό υφαντό. Ερωτισμός και ωμότητα σε ένα παραθαλάσσιο ξενοδοχείο του 1975, γυναικεία οργή και απωθήσεις στη σκληρή πλευρά του 2000.

Ανδρέας Μήτσου

Ο κίτρινος στρατιώτης

Καστανιώτης

Μια ιστορία εκδίκησης χωρίς δόλο μάς διηγείται ο Ανδρέας Μήτσου. Ο στρατιώτης που ήρθε σε σωματική επαφή με τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στα πεδία των μαχών της Τουρκίας, της Μέσης Ανατολής και της Ιταλίας, επιστρέφει στην καθημαγμένη Ελλάδα αποφασισμένος να δώσει επί τόπου την αποφασιστική μάχη του με το κακό.