Οι τόνοι για την κρίση του χρέους και το μέλλον της ευρωζώνης είναι πλέον δραματικοί, δεδομένου ότι οι κρατικοί προϋπολογισμοί, ιδιαίτερα των μεσογειακών κρατών-μελών, έχουν περικυκλωθεί από την αδηφαγία των κερδοσκόπων και από τη διαμαρτυρία και τη δυσαρέσκεια των ευρωπαίων πολιτών.

Πράγματι, η ένταξη στον Μηχανισμό Στήριξης των κρατών-μελών της μεσογειακής Ευρώπης και της Ιρλανδίας και η εφαρμογή των προγραμμάτων λιτότητας προκάλεσαν καθίζηση στους οικονομικούς και κοινωνικούς σχηματισμούς, σε βαθμό που οι θεωρητικοί στόχοι των προγραμμάτων για ανάπτυξη, απασχόληση και κοινωνική συνοχή να μετεξελιχθούν σε τέσσερα χρόνια σε ύφεση, ανεργία και φτώχεια.

Σε αυτές τις δυσμενείς και γενικευμένες συνθήκες, ιδιαίτερα στα κράτη-μέλη της Μεσογείου, τα σενάρια διάλυσης της ευρωζώνης ή εξόδου χωρών από αυτήν έρχονται και επανέρχονται στις διαδοχικές Συνόδους Κορυφής χωρίς οι σχετικές αποφάσεις να δημιουργούν τις προϋποθέσεις υπέρβασης της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Από την άποψη αυτή είναι ενδιαφέρον να τονιστεί ότι το μείζον πρόβλημα στην ευρωζώνη δεν είναι ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων ή ο αριθμός των συνταξιούχων ή το επίπεδο των μισθών τους και των συντάξεών τους στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία κ.α. Αντίθετα, το μείζον και βαθύτερο πρόβλημα που οι Σύνοδοι Κορυφής της ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν επιθυμούν, για δικούς τους λόγους, να κατανοήσουν είναι το αναπτυξιακό πρότυπο της άνισης ανάπτυξης μεταξύ Βορρά και Νότου που εγκαθιδρύθηκε στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ετσι, κατ’ αυτόν τον τρόπο οι ανεπτυγμένες χώρες της Βόρειας Ευρώπης οργάνωσαν τους όρους και τις προϋποθέσεις της άνισης ανάπτυξης στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης μεταφέροντας σημαντικούς πόρους από τη Νότια στη Βόρεια Ευρώπη είτε διά μέσου της εξόφλησης δανείων είτε διαμέσου της κατανάλωσης εισαγόμενων από τον Βορρά προϊόντων και υπηρεσιών.

Βασικό μοχλό και συγκροτημένο μηχανισμό εγκαθίδρυσης του προτύπου της άνισης ανάπτυξης αποτέλεσε ο ευρωπαϊκός καταμερισμός εργασίας, που τοποθέτησε την Ελλάδα και τις άλλες μεσογειακές χώρες στον δρόμο της παραγωγικής και τεχνολογικής απαξίωσης στη γεωργία και στη μεταποίηση, με την κυρίαρχη επιλογή του τουρισμού, των κατασκευών και των υπηρεσιών. Αυτή η ευρωπαϊκή στρατηγική της άνισης ανάπτυξης οδήγησε για παράδειγμα την ελληνική οικονομία στη δημιουργία «δίδυμων ελλειμμάτων» στα δημόσια οικονομικά (δημόσιο έλλειμμα και χρέος) και στις εξωτερικές συναλλαγές της χώρας (έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου).

Ωστόσο η μη επαναδιατύπωση του ευρωπαϊκού αναπτυξιακού προτύπου αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα επιδείνωσης της ευρωπαϊκής οικονομίας σε συνδυασμό με την επιλογή των προγραμμάτων λιτότητας, ύφεσης και ανεργίας, και ενδυνάμωσης των κερδοσκοπικών επιθέσεων εναντίον των μεσογειακών χωρών κρίσης χρέους.

Στο πλαίσιο αυτό σε πρόσφατο άρθρο του (25/6/2012) στους «Νιου Γιορκ Τάιμς» ο Πολ Κρούγκμαν διατυπώνει, μεταξύ των άλλων, την άποψη ότι η Ελλάδα είναι μια χαμένη υπόθεση που πρέπει να ξεχαστεί και ότι το μέλλον της Ευρώπης θα κριθεί από την Ισπανία. Είναι όμως νομοτελειακή η πορεία εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ τους επόμενους 12-18 μήνες ή είναι το αποτέλεσμα των εφαρμοζόμενων πολιτικών λιτότητας, ύφεσης και ανεργίας, η ανατροπή των οποίων μπορεί να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο;

Πράγματι, στην κατεύθυνση αυτή, η άμεση επιλογή καθώς και η συντονισμένη και συγκροτημένη διαμόρφωση από την Ευρωπαϊκή Ενωση των κατάλληλων μέτρων πολιτικής (M. Orange, Mediapart, 23/5/2012) μπορεί να αποτρέψουν την πορεία εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, συρρίκνωσης και διάλυσης της ευρωζώνης, με την:

α) αποκατάσταση της εσωτερικής αναπτυξιακής ισορροπίας της ευρωπαϊκής οικονομίας, β) αναπτυξιακή αναβάθμιση της ΕΚΤ και απόκτηση του ρόλου δανειστή ύστατης ανάγκης και εγγυητή των καταθέσεων,

γ) αναδιάρθρωση του χρέους, δ) ενίσχυση της ρευστότητας των τραπεζών, ε) υποτίμηση του ευρώ, στ) διαπραγμάτευση των στόχων, του χρονοδιαγράμματος και του περιεχομένου των πολιτικών ύφεσης και ανεργίας και

ζ) καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής.

Ωστόσο τα μέτρα αυτά συνιστούν ένα διαφορετικό αλλά αποτελεσματικό, ως προς την υπέρβαση της κρίσης χρέους, σχέδιο ανασυγκρότησης της ελληνικής και της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ο Σάββας Ρομπόλης είναι καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, επιστ. διευθυντής ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ

Τελευταία Νέα