Η λιτότητα δεν λειτουργεί στην Ευρώπη. Η Ελλάδα καταρρέει, η Ιταλία και η Ισπανία βλέπουν το ΑΕΠ τους να συρρικνώνεται, ακόμη και η Γερμανία και η Βρετανία βιώνουν χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Πέρα από το οικονομικό κόστος που συνεπάγεται, αποδείχθηκε ότι η λιτότητα δεν καταφέρνει να κλείσει ούτε τις τρύπες των προϋπολογισμών. Οσο μειώνονται τα εισοδήματα τόσο λιγοστεύουν τα φορολογικά έσοδα ενώ περιορίζεται και η κατανάλωση. Η εμπειρία της Ευρώπης συνιστά μια προειδοποίηση, ότι ο δρόμος της λιτότητας – ένας συνδυασμός περικοπών του προϋπολογισμού, αύξησης των φόρων και αναβολής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για άλλες, «καλύτερες μέρες» – είναι άκρως επικίνδυνος.

Γιατί όμως η λιτότητα δημιουργεί τόσα προβλήματα; Διότι απουσιάζουν τα κίνητρα τόνωσης της οικονομίας υποστηρίζουν οι κεϊνσιανιστές, οι οποίοι αποδίδουν την αλγεινή κατάσταση της Ευρώπης στη μείωση των κυβερνητικών δαπανών. Αλλά από πού θα αντληθούν τα απαιτούμενα χρήματα; Η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία δεν μπορούν να δανειστούν άλλο. Οι κεϊνσιανιστές θεωρούν ότι τα λεφτά πρέπει να τα δώσει η Γερμανία. Ακόμη και η Γερμανία όμως έχει πρόβλημα στη χρηματοδότηση των οικονομιών της ζώνης του ευρώ, τουλάχιστον των μεγαλυτέρων, όπως είναι η ιταλική και η ισπανική. Τι πρέπει να γίνει;

Η παραδοσιακή απάντηση των κεϊνσιανιστών είναι να υποτιμηθεί το νόμισμα και να πέσει χρήμα στην αγορά. Σύμφωνοι, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία αυτό κάνουν. Αλλά όταν πρόκειται για νόμισμα κοινό, όπως είναι το ευρώ, τι γίνεται; Απαντούν ότι θα πρέπει να διασπαστεί η ευρωζώνη για να αποκτήσουν η Ελλάδα, η Ιταλία και άλλες χώρες τα δικά τους νομίσματα τα οποία θα υποτιμήσουν. Υπάρχει άλλη λύση; Υπάρχει η λύση της ανάπτυξης. Της υιοθέτησης μέτρων, όμως, που δεν επιτείνουν την ύφεση. Να αυξηθούν οι κυβερνητικές δαπάνες μόνο εκεί που πράγματι χρειάζεται. Μπορούν για παράδειγμα να σταματήσουν οι επιδοτήσεις για τους αγρότες, για την ηλεκτροκίνηση ή για την οδοποιία και να στηριχτούν οι δραστηριότητες εξαγωγικών επιχειρήσεων και κλάδων. Μπορεί επίσης ανέξοδα να βελτιωθεί το φορολογικό σύστημα προς την κατεύθυνση τόσο της δίκαιης κατανομής των βαρών όσο και της αποτελεσματικότερης συλλογής άμεσων και έμμεσων φόρων. Και, τέλος, μπορεί και πρέπει να περισσέψουν κονδύλια για την εκπαίδευση και την επαγγελματική επιμόρφωση. Διότι αυτές είναι εν τέλει οι αποδοτικότερες επενδύσεις σε μια σύγχρονη χώρα.

Ο Τζον Κότσρεϊν είναι καθηγητής

Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου

Τελευταία Νέα