Πόσο διαφορετικός είναι τελικά ο ήχος των βιολιών Στραντιβάριους σε μη εκπαιδευμένα μουσικά αυτιά; Καθόλου, είναι η απάντηση της Κλόντια Φριτζ, ειδικής στην ακουστική του Πανεπιστημίου Paris VI, που σε πρόσφατη έρευνά της αποφάνθηκε ότι το μυστικό των εκλεκτών αυτών μουσικών οργάνων κρύβεται αποκλειστικά στο μυαλό των μουσικών που τα παίζουν. Οι ερευνητές έδωσαν δύο Στραντιβάριους, ένα Γκουαρνέρι ντελ Τζεζού (παλαιό και σπουδαίο βιολί) και τρία σύγχρονα βιολιά άριστης κατασκευής σε 21 μουσικούς και τους ζήτησαν να τα παίξουν όλα και να αποφασίσουν ποιο θα ήθελαν να αποκτήσουν, καθώς και να συγκρίνουν τον ήχο τους. Σε ελάχιστες περιπτώσεις μπόρεσαν οι συμμετέχοντες να διακρίνουν τα παλαιά βιολιά, ενώ μόνο οκτώ από τους 21 θα ήθελαν να αποκτήσουν το Στραντιβάριους ή το Γκουαρνέρι.

Με τα ευρήματα αυτής της έρευνας ίσως να συμφωνεί και η ιστορία που διηγείται στον «Figaro» ο Ετιέν Βελότ, ο πιο γνωστός συντηρητής βιολιών, και την είχε ακούσει ο ίδιος από τον βιρτουόζο Γεχούντι Μενουχίν. «Ο μαέστρος είχε στην κατοχή του αρκετά Στραντιβάριους, ανάμεσά τους τα περίφημα Σβαχλ και Κλιβενχούλερ (το πρώτο κατασκευής 1714, εν μέσω της λεγόμενης «χρυσής περιόδου Στραντιβάριους», θεωρείται ένα από τα καλύτερα βιολιά που έχουν δημιουργηθεί ποτέ• το δεύτερο κατασκευής 1733, με τη σφραγίδα του πρίγκιπα Κλιβενχούλερ, το είχαν κάνει δώρο στον Μενουχίν στα 12 του). Κάθε φορά που ταξίδευε για συναυλίες στις αποσκευές του είχε εκτός από το βασικό του βιολί και ένα δεύτερο εφεδρικό για περίπτωση ανάγκης. Κάποια μέρα, στην αίθουσα συναυλιών Πλεγέλ στο Παρίσι, έκανε λάθος και για το κομμάτι του μπιζαρίσματος πήρε το δεύτερο αντί για το πρώτο βιολί. Στο τέλος του κοντσέρτου μίλησε με αρκετούς θεατές, η πλειονότητα των οποίων δεν είχε καταλάβει καμία διαφορά. Κάποιοι μάλιστα βρήκαν αυτό το λάθος βιολί καλύτερο από το βασικό», θυμάται ο Γάλλος.

Παρόμοια κατάληξη είχε και ένα πείραμα που αποφάσισε να κάνει το 2007 ο βιολονίστας Τζόσουα Μπελ στο μετρό της Ουάσιγκτον, σχετικά με την αντίληψη, το γούστο και τις προτεραιότητες των ανθρώπων. Μια ημέρα του Ιανουαρίου, τις πρωινές ώρες αιχμής, στάθηκε στον κεντρικό σταθμό της αμερικανικής πρωτεύουσας και για 45 λεπτά έπαιξε έξι μουσικά κομμάτια του Μπαχ χρησιμοποιώντας το Γκίμπσον Εξ Ούμπερμαν Στραντιβάριους, βιολί του 1713 (τα καλύτερα Στραντιβάριους έχουν όνομα, που συνήθως είναι των πρώτων ιδιοκτητών τους). Το αποτέλεσμα; Μόλις 20 επιβάτες του άφησαν χρήματα ενώ μόλις επτά από αυτούς σταμάτησαν προκειμένου να απολαύσουν έστω και για λίγο τη μουσική. Ετσι, κατάφερε να συγκεντρώσει μόλις 32 δολάρια (25 ευρώ) ενώ έπαιζε με ένα όργανο αξίας 3,5 εκατομμυρίων.

Από αυτές τις δύο ιστορίες πρέπει να συμπεράνουμε ότι τελικά τα περίφημα αυτά βιολιά είναι υπερτιμημένα; «Σίγουρα όχι», δηλώνει κατηγορηματικά ο βιολονίστας Ρενό Καπουσόν. «Αυτά τα όργανα έχουν ψυχή. Είναι τα αριστουργήματα όπου το μυστήριό τους σε αγγίζει μόλις έπειτα από τρεις νότες – εφόσον έχετε αρκετή εμπειρία και οι συνθήκες του παιξίματος και της ακρόασης είναι προσαρμοσμένες», αναφέρει. Εκείνος έπαιζε για μεγάλο χρονικό διάστημα με ένα Στραντιβάριους του 1721, το οποίο ανήκε στον περίφημο βιολονίστα Κράισλερ, ενώ σήμερα προτιμά ένα Γκουαρνέριους, το Πανέτ (κατασκευής 1737), που χρησιμοποιούσε νωρίτερα ο Ισαάκ Στερν. Ωστόσο θέτει θέμα και προσωπικής τριβής με το όργανο. «Αν μου είχαν προτείνει να πάρω το Πανέτ στην αρχή της καριέρας μου, δεν θα ήθελα. Οπως και σήμερα, μου πήρε έναν χρόνο για να δαμάσω τη δύναμή του, προτού τελικά μπορέσω να το αξιοποιήσω».

Για τον επίσης βιολονίστα Λοράν Κορσιά που ενοικιάζει το περίφημο Ζαν του 1719, ιδιοκτησίας πλέον της Λουί Βιτόν, η διαφορά των οργάνων αυτών δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτή. «Η μαγεία των μεγάλων Στραντιβάριους δεν είναι άμεση. Είναι μια γνωριμία που απαιτεί χρόνο, διάθεση και ανάγκη για ένα προσωπικό ταξίδι», τονίζει. Μαζί του συμφωνεί και ο Βελότ. «Αυτά τα όργανα δεν απελευθερώνονται ούτε με την πρώτη επαφή ούτε με το πρώτο άκουσμα. Εξάλλου, τα Στραντιβάριους ή τα Γκουαρνέρι μας μεταφέρουν σε εποχές και ποιότητες πολύ διαφορετικές», καταλήγει.

Το μυστήριο Στραντιβάριους

Ενα τριπλό πακέτο που περιλαμβάνει τα δύο άλμπουμ του Τζόσουα Μπελ που ερμηνεύει με το χαρακτηριστικό του Στραντιβάριους -Γκίμπσον Εξ Ούμπερμαν, μαζί με ένα DVD της ταινίας «Το κόκκινο βιολί» και δώρο το ντοκιμαντέρ «Το μυστήριο Στραντιβάριους» (Sony)

Το βιολί του αιώνα

Η πεμπτουσία της τέχνης του Γεχούντι Μενουχίν σε 3 CD πριν και μετά την απόκτηση του μυθικού Σβαχλ το 1950. Με αφορμή την 90ή επέτειο από τη γέννηση του καλλιτέχνη, βρέθηκαν κάποιες από τις συνεργασίες – σταθμούς του τόσο με κλασικούς καλλιτέχνες όσο και με πιο εκλεκτικούς όπως ο Ραβί Σανκάρ και ο Στεφάν Γκραπελί (EMI Classics)

Κόρνγκολντ – Τσαϊκόφσκι

Το τελευταίο δισκογραφικό εγχείρημα του βιολονίστα Λοράν Κορσιά με το πολύτιμό του Ζαν, που έχει υπάρξει ιδιοκτησία του Σαλβατόρε Ακαρντο (Naïve)

Τελευταία Νέα