Αναζήτηση
Αν απ αυτόν τον καταιγισµό ταινιών απουσίαζε το σχεδόν αριστουργηµατικό «Ιo sono l amore» (Είµαι ο έρωτας) του Σιτσιλιάνου Λούκα Γκουαντανίνο, τότε το γεγονός της εβδοµάδας θα ήταν µια ελληνική τριπλέτα
Ετσι από ένστικτο. Επειδή στην περσινή Μόστρα της Βενετίας, κόντρα στις προβλέψεις, είπα να ρίξω µια µατιά σε µια ιταλική ταινία που στα χαρτιά τη θεωρούσαν καµένη ιστορία. Ευλογηµένη η ώρα. Ετσι έπεσα πάνω στο «Ιo sono l amore». Ετσι ανακάλυψα τον 39χρονο σκηνοθέτη Λούκα Γκουαντανίνο από τη Σικελία. Ετσι απόλαυσα τη µεταµόρφωση _ από ξυλάγγουρο σε θεά _ της Τίλντα Σουίντον. Κι έτσι κατέληξα πως αν ο Λουκίνο Βισκόντι (1906-1976)
µας βλέπει από εκεί ψηλά, θα τρίβει τα χέρια του από χαρά!
Είπαµε. Διανύουµε την εποχή των DJs.
Ταλαντούχα πλάσµατα µε εκατοµµύρια εικόνες και ακούσµατα. Που σαν µίξερ δηµιουργικά καταβροχθίζουν, αλέθουν, αφοµοιώνουν και παράγουν ολοκαίνουργια έργα από κοµµάτια παλιά. Ετσι ο Ταραντίνο. Ετσι οι αδελφοί Κοέν. Ετσι και ο Γκουαντανίνο. Με τέσσερα «υλικά».
Το «Θεώρηµα» του Παζολίνι, την «Περιπέτεια» του Αντονιόνι, τον «Αθώο» του Βισκόντι και τον «Δεσµώτη του ιλίγγου» του Χίτσκοκ! Το εξηγώ. Οπως ο «επισκέπτης» Τέρενς Σταµπ στο «Θεώρηµα», έτσι κι εδώ. Ενας µάγειρας µε όνειρο να καταλήξει σεφ, καταλύει µε τη «διακριτική» εισβολή του την αυστηρή δοµή της πανίσχυρης µιλανέζικης φαµίλιας των Ρέκι.
Οπως ο Γκαµπριέλε Φερτσέτι στην «Περιπέτεια». Ο οποίος, σήµερα 85 ετών, υποδύεται τον Ρadre Ρadrone των Ρέκι. Οπως η θεσπέσια κούκλα µε το όνοµα Κιµ Νόβακ στο αριστούργηµα «Δεσµώτης του ιλίγγου» έτσι και η διπλή µετάλλαξη της Εµα Ρέκι (Τίλντα Σουίντον). Και όπως το «µπάσταρδο» µωρό στον «Αθώο» του Λουκίνο Βισκόντι, που η µάνα του επίτηδες το εγκαταλείπει στο χιόνι για να το σκοτώσει έτσι και εδώ. Πάντα ο αθώος την πληρώνει!
Ολα µα όλα, από τη νεοσυµφωνική υποδειγµατική µουσική του Τζον Ανταµς, µέχρι την τελευταία ενδυµατολογική λεπτοµέρεια, σε θαυµαστή αλληλεξάρτηση µιας εύθραυστης, εικαστικής και ιδεολογικής ισορροπίας. Παράδειγµα; Το στόρι ενσωµατωµένο µέσα σε µια παρένθεση. Η αρχή της παρένθεσης ο θάνατος του παππού Ρέκι (Γκαµπριέλε Φερτσέτι). Μετά τη γιορτή γενεθλίων του και τη µεταβίβαση της κληρονοµιάς, δηλαδή του εργοστασίου υφαντουργίας στον γιο του Τανκρέτι (Πίπο Ντελµπόνο) και τον εγγονό του Εντοάρντο (Φλάβιο Παρέντε). Το τέλος της παρένθεσης, ο «τυχαίος» θάνατος ενός αθώου, του µοναδικού αθώου αυτής της ιστορίας. Ενδιαµέσως τέσσερα ρήγµατα θα επιφέρουν την καταστροφή των Ρέκι. Μια καταστροφή που οι αισθηµατικές περιπέτειες και σεξουαλικές ανησυχίες των «υποτελών» και δορυφόρων του παππού Ρέκι, εµποδίζουν το βλέµµα του θεατή να κατανοήσει αµέσως το µέγεθος και τον στόχο αυτής της αποδόµησης. Η Ιταλία, όπως ολόκληρη η Δυτική Ευρώπη, µε την παγκοσµιοποίηση διαρκώς παρακµάζει. Προσέξτε όµως.
Ο Λούκα Γκουαντανίνο, ο σκηνοθέτης ντε, δεν παίρνει θέση. Ο θεατής, µέσα από τις πράξεις, την εξέλιξη και την πορεία αυτής της ιστορίας, καλείται µόνος του να βγάλει τα συµπεράσµατά του και να αποφασίσει.
Πρώτο ρήγµα όταν η Ελιζαµπέτα (Αλµπα Ρόρβαχερ) αποκαλύπτει στη µητέρα της Εµα (Τίλντα Σουίντον) τον κρυφό έρωτά της για µια «πανέµορφη κοπέλα». Λεσβία η εγγονή του µεγιστάνα Ρέκι. Ετσι, από αυτήν τη ρωγµή στον αυστηρό κώδικα µιας µεγαλοαστικής οικογένειας αρχίζει η αποδόµηση και η καταστροφή. Δεύτερο ρήγµα όταν ο Εντοάρντο, ο αδελφός της Ελιζαµπέτα και κληρονόµος της αυτοκρατορίας, ηττάται σε κάποιο σπορ από έναν µάγειρα. Και γοητευµένος από τις κουζινικές επιδόσεις αυτού του «προλετάριου» αποφασίζει να τον ενισχύσει ανοίγοντας µαζί του µια τρατορία στην εξοχή. Το µπόι του κληρονόµου µικρό, σχεδόν ελάχιστο για να διαιωνίσει την παράδοση του παππού. Το τρίτο ρήγµα, όταν η Εµα Ρέκι ερωτεύεται µέχρι λιποθυµίας τον µάγειρα, πέφτει στο κρεβάτι µαζί του και διαλύει την οικογένεια. Τέταρτο, όταν ο Τανκρέτι, ο σύζυγος της Εµα και πατέρας του Εντοάρντο και της Ελιζαµπέτας, αποφασίσει να πουλήσει το εργοστάσιο σ έναν Αµερικανοϊνδό ο οποίος πιστεύει ότι «το Κεφάλαιο είναι Δηµοκρατία». Ετσι πολλαπλασιαστικά, πρώτα µε τα αισθηµατικά και ερωτικά και τέλος µε την Οικονοµία, πίπτει σκαλί σκαλί η αυτοκρατορία των Ρέκι και µαζί µ αυτή η παραγωγή και η βιοµηχανική βάση της Ιταλίας. Το τελευταίο ρήγµα, το υστερόγραφο και το τέλος αυτής της πανίσχυρης οικογενειοκρατίας. Ο «τυχαίος» θάνατος ενός αθώου που συντελείται σχεδόν ταυτόχρονα µε την πώληση της βιοµηχανίας, την απόφαση της Εµα να εγκαταλείψει την οικογενειακή εστία και την περιφρόνηση του άντρα της, του Τανκρέτι που µε τέσσερις λέξεις την εξοντώνει: Για µένα έχεις τελειώσει!
Η Αισθητική ισοδύναµη µε τη σεναριακή πλοκή. Κάθε εικαστικό «στοιχείο» σε αλληλεξάρτηση αλλά και σε κόντρα µε το επόµενο. Ας πούµε. Από τη µία εντός της µεγαλοαστικής αυτής οικίας, τηρείται µε θρησκευτική προσήλωση η αυστηρή τελετουργία και το πρωτόκολλο στην ιεραρχία. Ετσι τα υποκείµενα λειτουργούν σαν διακοσµητικά «αντικείµενα». Dead men walking. Πλούσιοι και άψυχοι. Με κορυφαία σκηνή, το µαύρο φόρεµα, σαν σάβανο, στο ταραγµένο κορµί της Εµα Ρέκι. Από την άλλη, η ασυµµετρία των σκηνών έξω από την οικογενειακή οικία. Ας πούµε η παγανιστική ερωτική σκηνή ανάµεσα στην Εµα και τον µάγειρα. Κοντά σ αυτά το εξαιρετικό καστ. Λάµπουν τα «νεκρά» πρόσωπα από αρχοντική οµορφιά. Με πρώτη και καλύτερη την Τίλτνα Σουίντον στην καλύτερή της στιγµή, ανώτερη και από το «Μάικλ Κλέιτον» του 2008 για το οποίο είχε λάβει Οσκαρ β γυναικείου ρόλου. Με δεύτερη τη Μαρίζα Μπέρενσον (του 1947) το λαµπερό πλάσµα στην καλύτερη τοιχογραφία του Στάνλεϊ Κιούµπρικ «Μπάρι Λίντον» του 1975. Ολες και όλοι σαν καλοκουρδισµένα όργανα στη συµφωνική ορχήστρα του Λούκα Γκουαντανίνο. Ρισκάρω µια πρόβλεψη. Το «Ιo sono l amore» µέσα στις δέκα καλύτερες αυτής της χρονιάς!
«Είµαι ο έρωτας»
Μεταµοντέρνος Λουκίνο Βισκόντι Η κατάρρευση µιας οικογένειας Η παρακµή της Δυτικής Ευρώπης
Βαθµοί=8
(Μolto bene)
Ο θρίαµβος της αγάπης, της µητρότητας και της Λατινικής Αµερικής
Κοκαΐνη; Καλά αυτό είναι γνωστό ακόµα και στο πιο αθώο µωρό. Οµως από την Κολοµβία ο Μάρκες, από την Κολοµβία και ο Ροντρίγκο Γκαρσία (του 1959). Ο σεναριογράφος του «Νine Lives» (Εννιά ζωές) του Αλεχάνδρο Γκονζάλεζ Ινιάριτου από το Μεξικό. Η Λατινική Αµερική ο τροφοδότης και ο ιµάντας της σοβαρής κινηµατογραφίας των ΗΠΑ!
Ετσι ακριβώς. Το cast του «Μother and Child» (Μέχρι να σε βρω) που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Κολοµβιανός, µε πλήθος πρωτοκλασάτων αµερικανών. Ο φλοιός των τριών, διαπλεκόµενων και διασταυρούµενων ιστοριών είναι παραπλανητικός. Το «θέµα» δηλαδή είναι η υιοθεσία και οι άκληροι γονείς. Στον πυρήνα δύο πράγµατα µαζί. Το πρώτο οι συµπτώσεις. Η µεταφυσική πορεία και το πεπρωµένο, µόνο αυτά οδηγούν κάθε πλάσµα σ αυτήν τη Γη. Το δεύτερο τα αισθήµατα που σφυρηλατούνται και δοκιµάζονται µε το πέρασµα του χρόνου. Ο Χρόνος ο κριτής κάθε σχέσης. Ερωτικής, φιλικής, οικογενειακής.
Τρεις ιστορίες, τρεις γυναίκες. Η Ναόµι Ουότς, µια σκύλα στη δουλειά και το κρεβάτι, κάνει έρωτα µε το αφεντικό της (Σάµιουελ Τζάκσον) και παραλλήλως για να ταπεινώσει το γειτονικό της ευτυχισµένο ζευγάρι ανοί γει τα πόδια της και λέει στον σύζυγο, έναν big boy «Ελα καουµπόι». Η Ναόµι Ουότς από µια µητέρα µόλις δεκατεσσάρων ετών που την «πέταξε» σε υιοθετηµένους γονείς. Η Ανέτ Μπένινγκ, δύστροπη, καχύποπτη και επιθετική µε κάθε αρσενικό που την πλησιάζει, αλλά και υποταγµένη εντελώς σε µια µάνα που κείτεται ηµιθανής στο κρεβάτι. Μια φυσική µάνα που είχε καταστρέψει τη ζωή της κόρης της. Με έναν λόγο, τίποτα το απόλυτο και το σταθερό. Η υιοθεσία κατέστρεψε τη Ναόµι Ουότς. Η φυσική µάνα κατέστρεψε τη ζωή της Ανέτ Μπένινγκ.
Η τρίτη, η άκληρη και υποψήφια να υιοθετήσει µητέρα, είναι που µε το πάθος της θα σώσει ένα νεογέννητο ορφανό µωρό. Τουτέστιν Love και µόνο αυτό. Ετσι δηµιουργείται µια αληθινή οικογένεια. Αγάπη και µόνο αυτό!
«Μέχρι να σε βρω»
Υπόδειγµα σεναρίου, σκηνοθεσίας, ερµηνειών Οµως πολλές συµπτώσεις, πολλές συγκυρίες, πολλές υιοθεσίες
Βαθµοί=7
(Τoo heavy)
Επτά ακόµη, κι όποιος προλάβει
«Μέσα στοδάσος» του Αγγελου Φραντζή. Με µια ψηφιακή φωτογραφική µηχανή στο χέρι, µε τρία νέα παιδιά (Κάτια Γκουλιώνη, Ιάκωβος Καµχής και Νathan Ρisoort) και µε καταλύτη τη Φύση. Πανδαισία µιας εκτυφλωτικής, πρωτοποριακής κινηµατογραφικής ζωγραφικής. Κάθε πλάνο για έκθεση φωτογραφίας. Το βλέµµα µου καθηλώθηκε. Η άποψή µου, ότι ο Φραντζής είναι ιδιαίτερος κινηµατογραφιστής, επιβεβαιώθηκε. Από το «Ρolaroid» και µετά στο «Ονειρο του σκύλου» και τέλος σ αυτήν την οργιαστική ρυθµολογία σιωπών, φυσικών ήχων, ελάχιστων διαλόγων και εκρηκτικών βουβών στιγµών, αποδεικνύει το µίσος ενός καλλιτέχνη για την επανάληψη και τα κλισέ και την αφοσίωσή του στο ρίσκο και τον πειραµατισµό. Οµως το στόρι σχηµατικό. Οµως οι σχέσεις εντελώς προβλέψιµες. Οµως η πεολειχία και η παρτούζα εντελώς γαργαλιστικές. What a waste! Βαθµοί=5 «Δωρητής σπέρµατος» (Switch). Κοµεντί των Τζος Γκόρντον και Ουίλ Σπεκ. Παλιοµοδίτικο, χαµηλόφωνο στυλ. Επί 13 χρόνια φίλοι. Ο Γουόλι (Τζέισον Μπέιτµαν) και η Κάσι (Τζένιφερ Ανιστον). Ετσι λένε. Αλλά δεν είναι. Κατά βάθος, φουλ ερωτευµένοι. Οµως φοβούνται. Ωσπου η Κάσι αποφασίζει να γίνει ανύπαντρη µητέρα «από δωρητή µε φρέσκο και όχι κατεψυγµένο σπέρµα». Και το λαµβάνει από κάποιον Ρόναλντ (Τζέισον Πάτρικ, διαρκώς παίζει τον ρόλο του µπακούρη). Και έτσι τον Σεµπάστιαν κάνει. Ελα όµως που ο Σεµπάστιαν στον Γουόλι περισσότερο µοιάζει. Χαριτωµένες στιγµές, πανέξυπνος ο πιτσιρίκος Σεµπάστιαν και σε πρώτο ρόλο και όχι η Ανιστον. Παίζουν ακόµα ο Τζεφ Γκόλντµπλουµ και η Τζούλιετ Λιούις! Βαθµοί=5 «Great directors» Ντοκιµαντέρ της Αντζελας Ισµαήλου µε συνεντεύξεις και σκηνές από ταινίες πρωτοκλασάτων ονοµάτων: Μπερτολούτσι, Ντέιβιντ Λιντς, Στίβεν Φρίαρς, Ανιές Βαρντά, Κεν Λόουτς, Λιλιάνα Καβάνι, Τοντ Χέινς, Κατρίν Μπριγιά, Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ και Τζον Σέιλς. Εχω γράψει δύο φορές γι αυτό, τόσο από το φεστιβάλ Καννών και την Μόστρα της Βενετίας. Με ενθουσιασµό γιατί το όνοµα «Ισµαήλου» άγνωστο εντελώς. Ενα ντοκουµέντο χρήσιµο κυρίως για εκπαιδευτικό σκοπό. Βαθµοί=Ο,τι πρέπει για τα σχολεία «Μια γυναίκα,ένα όπλο κι ένα noodle bar» (Α woman, a gun and a noodle shop) του Ζανγκ Γιµού. Ο σύζυγος αναθέτει σε µπάτσο τη δολοφονία της µοιχαλίδας και του εραστή της. Κάτι σαν παραλλαγή σπαγγέτι προς το σούσι. Οταν το είδα στις Κάννες τσιµπιόµουνα. Είτε το χιούµορ είναι εντελώς κινέζικο είτε δεν κατάλαβα τίποτα. Σκυλοβαρέθηκα. Βαθµοί=3 «Πιράνχας 3D» (Ρiranha 3D) του Αλεξάντρ Αζά. Τρισδιάστατα πιράνχας καταβροχθίζουν ό,τι βρουν στην ειδυλλιακή λίµνη Βικτόρια. Ε και; Βαθµοί=Μultiplex «Η Τίνκερµπελκαι η µεγάλη νεραϊδοδιάσωση» Κινούµενα σχέδια για µικρά παιδιά που ονειρεύονται νεράιδες και ξωτικά. Βαθµοί=Νηπιαγωγείο «Splice» Του Βιντσέντζο Νατάλι µε Εντριεν Μπρόντι και Σάρα Πόλεϊ. Επειτα από πειράµατα βιοτεχνολογίας προκύπτει σιχαµερό τερατάκι σαν κουρεµένο κοτοπουλάκι που ακόµα και την επιστηµόνισσα πηδάει! Βαθµοί=0
Των µουσικών τα µυστήρια
Πρώτη στιγµή αυτής της διπλής, ευλογηµένης, µουσικής διαδροµής, από την τενεκεδούπολη της πρωτεύουσας του Κονγκό και από τους παραπληγικούς, ρακένδυτους, άστεγους Βenda Βilili. Οι επαΐοντες ίσως έχουν ακουστά το CD που κυκλοφόρησε τον περασµένο χρόνο µε τον τίτλο «Τres tres fort». Πολύ, πολύ δυνατά. Αποκαλύπτοµαι σ αυτά τα ανθρώπινα ερείπια τα µοναδικά. Το 2005 οι δύο σκηνοθέτες αρχίζουν να κινηµατογραφούν στην Κινσάσα, χαµηλόφωνα και σεµνά, σκηνές σ ένα καταφύγιο ατόµων µε ειδικές ανάγκες όπου δυστυχισµένοι, ανάπηροι και πλάσµατα «µισά», περιφρονηµένοι από θεούς και ανθρώπους, παίζουν µελωδίες και ρυθµούς καλύτερα και από «αρτιµελείς» µουσικούς της τζαζ! Μα πώς; Επειδή αγαπητέ µου, πρώτα το κύτταρο, το πάθος, η αφοσίωση και το µεράκι και µετά ο επαγγελµατισµός και τα όργανα τα αστραφτερά. Φανταστείτε, ένας «µισός» πιτσιρικάς, µ ένα κονσερβοκούτι και κάτι σαν χορδή έχει κατασκευάσει µονόχορδη κιθάρα που θα την ζήλευε και ο µακαρίτης Β.Β. Κing. Αυτοδίδακτοι και αυτοφυείς.
Ενας σκουπιδοτενεκές χαµογελαστών ψυχών που ο ήχος του, το σαρκικό πάθος τους για ζωή. Η πηγαία, καθηµερινή κουλτούρα η αντίσταση στην προσωπική παρακµή. Ο θρίαµβος µιας αυθεντικής τέχνης λαϊκής. Εναν χρόνο αργότερα ο γάλλος παραγωγός Βενσάν Κενί τους ηχογραφεί ζωντανά στον ζωολογικό κήπο της πόλης. Η διαδροµή τους θυµίζει τη συναρπαστική αφρικανική ορχήστρα των Βaobab (συνιστώ ανεπιφύλακτα το πρώτο τους CD µε το οποίο έπαθα την καραπλακάρα µου). Τρία χρόνια αργότερα και ύστερα από άφθονες προπονήσεις και άλλες τόσες προσπάθειες των δύο σκηνοθετών, οι Βenda Βilili καταλήγουν σε
Βαθµοί=8
(tres tres fort)
µια επικών διαστάσεων ευρωπαϊκή περιοδεία, αποσπώντας διθυραµβικά σχόλια και διεθνή αναγνώριση. Μοναδικά τους τρόπαια τα καλά ξενοδοχεία, τα ζεστά κρεβάτια και µερικά ηλεκτρονικά µπιχλιµπίδια. Η αλλοτρίωση τούς περιµένει. Αλλά ποιος ο θρασύς να κατηγορήσει τους Βenda Βilili; Ο,τι και να πω είναι ελάχιστο.
Οποιος το δει θα καταλάβει από που πηγάζει το ντέρτι του Μάρκου Βαµβακάρη και του Τζον Κολτρέιν!
Δεύτερη στιγµή, η «Ταξιδιάρα ψυχή» της Αγγελικής Αριστοµενοπούλου. Κορίτσι µου τα κατάφερες. Μπράβο σου. Προσηλωµένη στον στόχο της. Τον Γιάννη Αγγελάκα.
Την ψυχή του. Τους δρόµους του.
Την ανησυχία του. Τις αλλεπάλληλες µετακινήσεις του. Από το ροκ και τις Τρύπες, στον αυτοσχεδιασµό µε τους Επιβάτες και τον εκρηκτικό Νίκο Σαδίκη, µέχρι την κρητική παράδο- ση, τον Γιάγκο Χαιρέτη και τον Ψαρογιώργη. Με την αέναη αναζήτησή του. Μ ένα υλικό που σαν σταυροβελονιά πλέκει το πρόσωπο µε τη δηµιουργία, το παρελθόν µε το παρόν, την εξοµολόγηση µε τους στίχους, τον ρυθµό µε τη µελωδία. Ενα ντοκουµέντο που αποκάλυψε µέσα µου τον µουσικό, τον καλλιτέχνη και τον Αντρα τον αληθινό. Και που επιβεβαίωσε µια µέθοδο διαχρονική. Το αποτέλεσµα στην Τέχνη και τη Ζωή προκύπτει µόνο από το πάθος και την αφοσίωση τη θρησκευτική! Ενα πράγµα περιµένω. Το soundtrack. Για να βάζω κάθε µέρα και ν απολαµβάνω ένα κοµµάτι που το θεωρώ masterpiece. Το λένε «Πότε θα φτάσουµε εδώ» µε συνοδεία εγχόρδων και τσελίστα τον Νίκο Βελιώτη. Μοναδικό!
Βαθµοί=7
(πολύ καλό)
