Ψωμί «ζυμωμένο» με παράδοση

«Το ψωμί αποτελεί σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας κάθε περιοχής. Η διαδικασία της σποράς και του ζυμώματος μπορεί να δώσει πολλά στοιχεία για την κάθε εποχή. Η διαδρομή του ψωμιού στον χρόνο είναι εντυπωσιακή και ο καθένας μπορεί να μάθει πολλά μέσα από αυτή για έναν τόπο».
Το καλοκαίρι του 2002, μια παρέα φίλων με μεράκι και αγάπη για τον πολιτισμό αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα χώρο όπου θα μπορούν μέσα από μια σειρά από δραστηριότητες να περάσουν στις επόμενες γενιές ακέραια τα ήθη και τα έθιμα της χώρας. Το ψωμί συνοδεύει την καθημερινότητα των Ελλήνων μέσα στον χρόνο και μέσω αυτού ο κ. Πέτρος Κατσίκης και η σύζυγός του Μηλέα θέλησαν να μεταδώσουν στον κόσμο αυτή τη διαδρομή. Το Μουσείο Ψωμιού που δημιουργήθηκε σε ένα ανακαινισμένο παλιό αρχοντικό στην περιοχή του Βαρνάβα φιλοξενεί σήμερα περισσότερα από 520 κεντημένα είδη- με διακόσμηση- από την Ελλάδα και 22 χώρες του εξωτερικού.

«Αυτό που θέλαμε ήταν να γίνει μια ολοκληρωμένη μελέτη και προβολή του ψωμιού όχι μόνο στην Αττική, αλλά σε όλη τη χώρα. Το ψωμί, πέρα από τα όσα γνωρίζουμε, έχει και πρωτοτυπία, αφού υπάρχουν αμέτρητα κεντημένα σχέδια, ανάλογα με την κάθε περιοχή, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και η κάθε οικογένεια είχε το δικό της κέντημα. Επιπλέον, ανάλογα με την περίσταση, όπως για παράδειγμα σε γάμους ή μεγάλες θρησκευτικές γιορτές, υπήρχαν ειδικά κεντήματα. Ολα αυτά είναι που θέλαμε να αναδείξουμε και να περάσουμε στον κόσμο και ιδιαίτερα στα παιδιά, στα οποία προσπαθούμε να γνωρίσουμε τον κύκλο του ψωμιού, από τη σπορά μέχρι να φτάσει στο τραπέζι», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Κατσίκης.

Το Μουσείο Ψωμιού αποτελεί μέρος του διαδραστικού Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου που δημιουργήθηκε στον ίδιο χώρο και περιλαμβάνει εκθέματα κεντημένου άρτου, που χρονολογούνται εδώ και δεκαετίες, ενώ στη διάθεσή του βρίσκονται περισσότερα από δυόμισι χιλιάδες σχέδια από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Σταυροί, λουλούδια, κλαδιά, στέφανα είναι μερικά μόνο από τα σχέδια με τα οποία διακοσμούσαν το ψωμί αιώνες πριν και τα οποία εμφανίζονται ξανά στις προθήκες του μουσείου.

Οι χώροι του είναι ανοικτοί καθημερινά, ενώ παραδίδονται συνέχεια μαθήματα κεντημένου άρτου. Η είσοδος και τα μαθήματα είναι δωρεάν. Παράλληλα, διοργανώνονται εκδηλώσεις κυρίως για σχολεία, όπου, εκτός από τη δημιουργία του ψωμιού, λειτουργούν τμήματα εκμάθησης παραδοσιακού αργαλειού, παραδοσιακής κουλούρας γάμου, πατήματος του σταφυλιού, ψησίματος σε ξύλινους φούρνους, χρήσης των αγροτικών εργαλείων κ.ά. Η ανταπόκριση του κοινού είναι μεγάλη και φτάνει περίπου τις 40.000 επισκέψεις τον χρόνο. «Στόχος μας είναι τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι και την ζωντανή παρουσία να μάθουν όλη τη διαδρομή του ψωμιού, αλλά και άλλων εκδηλώσεων του πολιτισμού μας. Αυτό που μας χαροποιεί είναι η θετική ανταπόκριση που έχει στους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι εκτιμούν και ενισχύουν την προσπάθεια μας», επισημαίνει ο κ. Κατσίκης.

Στους χώρους του Μουσείου φιλοξενούνται διάφορες εκδηλώσεις, όπως οι πρόσφατες εκθέσεις παραδοσιακής κούκλας και μάσκας από όλο τον κόσμο, σπαθιών, μαχαιριών και τόξων από διάφορες χώρες, αλλά και η έκθεση δημιουργίας με υλικά της φύσης με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. «Δεν είναι μόνο το ψωμί που πέρασε από εποχή σε εποχή, αλλά πολλές εκδηλώσεις της καθημερινότητας. Μέσα από τις διαδραστικές εκδηλώσεις που διοργανώνουμε, στόχος μας είναι να γνωρίσει ο κόσμος όλους τους κύκλους της ζωής», λέει ο κ. Κατσίκης.