Η ψυχική υγεία υπονομεύεται όταν νιώθεις ότι δίχως εσένα, αγνοώντας και τις πιο στοιχειώδεις ανάγκες, σου στήνεται το παιχνίδι της ζωής σου. Ο ψυχισμός κλονίζεται όταν αντιλαμβάνεσαι ότι η τράπουλα είναι σημαδεμένη. Κι ότι δεν υπάρχει προοπτική. Και αν υπάρχει, οι παντοδύναμοι κερδοσκόποι την εμπορεύονται, την εκπορνεύουν.

Το τέλος της εποχής των ψευδαισθήσεων. Οι λέξεις χάνουν τη σημασία τους κι αδειάζουν από το νόημά τους. Π.χ. οι λέξεις «ευρωπαϊκή οικογένεια», «αλληλεγγύη», «εργασιακά δικαιώματα», «τιμωρία ενόχων», αλλά και άλλες πιο ταπεινές λέξεις κινδυνεύουν να χάσουν μία προς μία τη σημασία τους όπως οι λέξεις «χαρά», «αξιοπρέπεια», «δεσμός», «αγάπη». Πρόσωπα συνοφρυωμένα, βαρύθυμα, αγριεμένα. Αν δεις στον δρόμο μια αγκαλιά, αν δεις ένα χαμόγελο ξαφνιάζεσαι.

Ερώτημα: Αν η κατάθλιψη συνδέεται με την απώλεια, απώλεια πραγματική και συμβολική, απώλεια αγαθών αλλά και ιδανικών, πώς θα μπορέσεις μεσούσης μιας τέτοιας καταιγιστικής κουλτούρας απώλειας να μην ενδώσεις στην κατάθλιψη; Πώς θα μπορέσεις να μην καταφύγεις στη βία προκειμένου να αποφύγεις την κατάθλιψη;

Βία και βίος είναι λέξεις ομόριζες. Η ψυχολογία δέχεται την ύπαρξη μιας αναγκαίας «οργανωτικής» βίας που εκδηλώνεται από την αρχή της ζωής. Δεν μπορεί να υπάρξει γέννηση σκέψης και λόγου αλλά και γέννηση κοινωνικών και πολιτισμικών θεσμών χωρίς αυτή τη βία. Τη βία που καταστέλλει το άναρχο των ενορμήσεών μας. Είναι η βία της ζωής. Υπάρχει όμως και η άλλη βία. Η βία που είναι παγιδευμένη στην αποδιοργάνωση, στη διάλυση. Στην καταστροφικότητα που έχει στόχο όχι μόνο τον άλλον, αλλά και τον ίδιο τον εαυτό. Αυτοκτονίες, χρήσεις ουσιών, εξαρτήσεις κάθε λογής, καταθλίψεις, δεν είναι να απορείς που όλες αυτές οι βαθύτατα αυτοκαταστροφικές εκφάνσεις θα αυξηθούν δραματικά.

Ερώτημα: Σε μια εποχή που ευνοεί την άρση των διαχωριστικών, πώς να κρατηθεί ενεργό το διαχωριστικό ανάμεσα σε αυτές τις δύο μορφές βίας; Πώς να αναδυθεί ένας τρίτος δρόμος που να είναι από τη μεριά της ζωής; Πώς να υπερασπιστείς τη σκέψη σου από την ήττα της και τις επιθυμίες σου από το άδειασμά τους; Πώς το άγχος της επιβίωσης να μην ακυρώσει το πέταγμα της σκέψης, την αλληλεγγύη στον αδύνατο, την επιείκεια στον εαυτό σου και τον άλλον; Πώς να εμποδίσεις τον φόβο να σε φυλακίσει μέσα στο κελί της ανελευθερίας; Νέες ιεραρχήσεις απαιτούνται. Ριζικές ανατροπές ως προς το τι είναι ουσιώδες και τι επουσιώδες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν καθαρκτικά. Νέες συλλογικότητες, νέες μορφές ύπαρξης και συν-ύπαρξης. Πώς όμως να τις στοχεύσεις όταν ζεις με την αναμονή της χρεοκοπίας; Οι προβλέψεις είναι όλες από τη μεριά του σκότους. Αν ορίσεις κάτι σαν πραγματικό, γίνεται πραγματικό στις συνέπειές του. Ετσι, η χρεοκοπία είναι σαν να είναι ήδη εδώ.

Πώς να αντιταχθείς στους σκοτεινούς μηχανισμούς μιας αυτο-εκπληρούμενης προφητείας; Πώς να κερδίσει με άλλα λόγια η ζωή τον θάνατο;

Υπενθύμιση: Δεν έχουμε πεθάνει. Είμαστε ακόμα ζωντανοί. Κανένα ΔΝΤ δεν μπορεί να μας στερήσει αυτή τη μικρή μεγάλη υπενθύμιση. Ούτε την πολυτέλεια των ανοιχτών ερωτημάτων. Η πολυτέλεια αυτή θα παραμείνει εσαεί αφορολόγητη και δική μας, ολότελα δική μας… Τα ανοιχτά ερωτήματα εγκυμονούν την ελπίδα μιας απάντησης που (για την ώρα) λείπει.

Αν ορίσεις κάτι σαν πραγματικό, γίνεται πραγματικό στις συνέπειές του. Ετσι, η χρεοκοπία είναι σαν να είναι ήδη εδώ