Το απεχθές όνομα των Μογγόλων και το όνομα της χριστιανοσύνης Μαρία συνδέθηκαν από την ιστορικό, ταξιδιώτισσα, συγγραφέα Μαριάννα Κορομηλά σε μια ιστορία γάμου βυζαντινής…
εξωτερικής πολιτικής πριν από 700 χρόνια
Στη Νίκαια της Βιθυνίας την έλεγαν Μαρία Παλαιολογίνα. Στη Μαραγκέχ, πόλη του Βορειοδυτικού Ιράν, Δέσποινα του Χατούν. Στην Κωνσταντινούπολη Κυρά των Μουγουλίων (των Μογγόλων). Και στο Μοναστήρι της (το «Μουχλί») Μοναχή Μελάνη.
Βυζαντινή πριγκίπισσα- κόρη του αιμοσταγούς ιδρυτή της δυναστείας των Παλαιολόγων, Κωνσταντίνου- που ο πατέρας της αποφάσισε να την παντρέψει σε ηλικία δώδεκα ετών με τον εγγονό του Τζένγκις Χαν και αδελφό του Κουμπλάι Χαν, τον Χουλαγκού (τελικά παντρεύτηκε τον γιο του Αμπακά Χαν), για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, όταν οι Μογγόλοι είχαν ιδρύσει τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία που γνώρισε ο κόσμος, ενώ ο Κωνσταντίνος υπέγραφε την πρώτη ένωση των Εκκλησιών.
Η Μαριάννα Κορομηλά εντόπισε την ύπαρξη της Κυράς των Μογγόλων στο περιθώριο της Ιστορίας, ενώθηκε με τη μοίρα της «ξένης μέσα
ΙΝFΟ
Μαριάννα Κορομηλά. «Η Μαρία των Μογγόλων». Εκδόσεις Πατάκη. Σελ. 355.
Τιμή 20,5 ευρώ.
στους ξένους», ακολούθησε τα λιγοστά ίχνη που άφησε στα βιβλία της Ιστορίας και την πήρε στο κατόπι. Περιπλανήθηκε στις πόλεις, τους δρόμους, τις λίμνες, τα έλη, τα ποτάμια, τα φαράγγια και τα βουνά ώς το Αραράτ που ακολούθησε η Μαρία, κι είχε την τύχη να τα προλάβει όπως ήταν τότε.
Ανακάλυψε ότι ο πιο αιμοσταγής λαός της ιστορίας, οι Μογγόλοι, ήταν ένα υπόδειγμα προσαρμοστικότητας και ανεξιθρησκείας, σεβόταν τους χριστιανούς και πως ο Νεστοριανισμός εξαπλώθηκε μέχρι την Κίνα και την Κεϋλάνη. Είδε το «άλλο πρόσωπο» των Βυζαντινών αρχόντων, το αδίστακτο, καιροσκοπικό και ανίερο, εκτίμησε τις «αειφόρες αξίες» του αραβοπερσικού Ισλάμ, εντόπισε τη «στειρότητα» των Τούρκων και γνώρισε κάτι από τον παλμό της μεγάλης, ά γνωστης διαλλακτικής Ανατολής, «αυτό τον χώρο που ο ήχος της πραγματικής καμπάνας διατρέχει τους αιώνες και δημιουργεί την αίσθηση της σιγουριάς, της συνέχειας», όπως θα πει.
Γράφοντας το συναρπαστικό ιστορικό αφήγημα η Μαριάννα Κορομηλά βρήκε και κάτι άλλο. Ότι, όπως φαίνεται, είναι κοινή και ανυπεράσπιστη η μοίρα των γυναικών. Τότε και τώρα. «Μαζί της πέρασα τα σύνορα, τα γεωγραφικά όρια και τα όρια που θέτουν η βιβλιογραφία, τα ταμπού και η προκατάληψη. Άρχισα να βλέπω πώς συναντώνται το Βυζάντιο και το Ισλάμ», θα πει η Μαριάννα Κορομηλά, που ξεδιπλώνει τις πτυχές δύο παράλληλων βίων τότε και τώρα. Πώς ασχοληθήκατε με το Βυζάντιο και την ιστορία με ανθρώπινο πρόσωπο;
Η επανασύνδεση με το Βυζάντιο έγινε πλένοντας πιάτα, που είχαν ανελκυσθεί από ένα βυζαντινό ναυάγιο, σ΄ ένα νησάκι, την κυρα-Παναγιά, έξω από την Αλόννησο. Αυτά τα υλικά μ΄ έκαναν να ξαναγυρίσω στο Βυζάντιο και ν΄ αρχίσω να ψάχνω, μόνη μου σε μια Ελλάδα του ΄70 – μαύρη χούντα- και να προσπαθώ ν΄ ανακαλύψω τι είναι η Ιστορία, πώς έφτασε εκεί κάποιο καράβι, από πού προέρχονταν αυτά τα πιάτα με τα λαγουδάκια, τι φαγητά σερβίριζαν, ποιοι τα έφτιαξαν , ποιοι τα πουλούσαν.
Πού κατέληξαν αυτά τα πιάτα;
Νομίζω ότι πολλά έχουν καταστραφεί από την ανεπιτυχή αφαλάτωση. Ίσως κάποια εκτίθενται στο μουσείο του Βόλου. Τα άλλα- γιατί της ανασκαφής προηγήθηκε όπως συνήθως η αρχαιοκαπηλική δραστηριότητα- κατέληξαν στη Νέα Υόρκη, τη Ζυρίχη και το Τόκιο. Επειδή, μάλιστα, ήταν πολλά, πουλήθηκαν φθηνά.
«Επαρχιωτισμός, η καταδίκη της Ελλάδας»
Από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ανατολή εισχώρησαν εθνικισμοί, διαλύθηκαν οι πολυεθνικές αυτοκρατορίες, μειώθηκε ο σεβασμός. Η τρομακτική καταστροφή που δεν ολοκληρώθηκε τότε, το μοίρασμα του χάρτη, ολοκληρώνεται σήμερα.
Ζούμε το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για μια καταστροφή σε βάθος.
Διαλύεται το σύμπαν. Διαλύονται οι κοινωνίες στα εξ ων συνετέθησαν.
Κ αι για τον νέο Ελληνισμό;
Από όλη αυτή τη σχέση κατάλαβα πόσο κλειστή και επαρχιώτικη είναι η ελληνική κοινωνία. Η Ανατολή με βοήθησε να δω πώς ήταν παλιά τα πράγματα. Είμαι ένθερμος οπαδός τού να γίνουν όχι ένα, αλλά δέκα ή είκοσι τζαμιά για να εξυπηρετούν τους διακόσιες χιλιάδες μουσουλμάνους στα μέρη που ζουν και εργάζονται. Η Βηρυτός έχει ένδεκα ορθόδοξες εκκλησίες, το Κάιρο δεκαπέντε που λειτουργούν. Οφείλουμε να δώσουμε στους Αιγυπτίους που ζουν εδώ τους τόπους λατρείας, συνάντησης και συντήρησης της ουσίας της ταυτότητάς τους.
Κάποιος που δεν ταξίδευσε με ανοιχτά μάτια δεν το βλέπει.
Αυτός είναι ο επαρχιωτισμός, η καταδίκη της Ελλάδας.
Ιστορία κόντρα στην εγωπάθεια
Σε τι ωφελεί τελικά η Ιστορία;
Η Ιστορία ξεκινά από μας και πάει σε μας. Είναι ένας τρόπος να ξεφύγεις από την εγωπάθεια, να διευρύνεις τον κύκλο της γνώσης, της σκέψης, της εμπειρίας. Όμως, από τα βιβλία η Ιστορία είχε την πικρή γεύση ληγμένου προϊόντος.
Μέχρι τώρα υπήρχαν ανθρώπινα ονόματα που δεν αντιπροσώπευαν ανθρώπους…
