Καύσιμο αναδιανομής πλούτου


Οι υψηλές τιμές του πετρελαίου αποτελούν το «καύσιμο» για μια από τις μεγαλύτερες αναδιανομές πλούτου στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι χώρες που καταναλώνουν πετρέλαιο, για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε ενέργεια, δαπανούν καθημερινά για την αγορά μαύρου χρυσού 4 έως 5 δισ. δολάρια περισσότερα από όσα πλήρωναν πριν από πέντε χρόνια. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι πετρελαϊκές εταιρείες και οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες, μόνο φέτος, έχουν βάλει στα ταμεία τους από πωλήσεις μαύρου χρυσού 2 τρισεκατομμύρια δολάρια!

Παρά το γεγονός ότι οι τιμές του πετρελαίου έχουν προσεγγίσει τα 100 δολάρια το βαρέλι, τίποτε δεν δείχνει ότι θα μπει φρένο στην ξέφρενη κούρσα που έχει οδηγήσει στην αναδιανομή του 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οι προηγούμενες δύο πετρελαϊκές κρίσεις (το 1973 και το 1980) δημιούργησαν τεράστια συσσώρευση πετροδολαρίων σε συγκεκριμένες χώρες, όμως αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά. Τις προηγούμενες φορές, οι οικονομίες των χωρών που είχαν τεράστια έσοδα επανήλθαν σύντομα στους κανονικούς ρυθμούς τους. Αυτή τη φορά, όμως, δεν πρόκειται για μια ξαφνική έκρηξη τιμών μέσα σε λίγες μόνο ημέρες. Αντίθετα η άνοδος συντηρείται εδώ και τέσσερα χρόνια με αποτέλεσμα, ακόμη κι αν οι τιμές του μαύρου χρυσού πέσουν αμέσως, αυτό να μην έχει καμία συνέπεια για τις οικονομίες των πετρελαιοπαραγωγών χωρών.

«Ποτέ άλλοτε»

«Ποτέ άλλοτε δεν έχει συμβεί κάτι σαν αυτό που ζούμε τα τελευταία δύο χρόνια» λέει ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και νυν καθηγητής οικονομικών στο Χάρβαρντ, Κένεθ Ρογκόφ. «Οι τιμές του πετρελαίου δεν έχουν πραγματοποιήσει μια ξαφνική άνοδο. Απλώς ανεβαίνουν συνέχεια», προσθέτει.

Από την κούρσα αυτή ευνοούνται πολλές χώρες που εμπλέκονται στην παραγωγή πετρελαίου, ενώ αντίθετα βρίσκονται σε μειονεκτική θέση χώρες με μεγάλη κατανάλωση ενέργειας. Και αυτό είναι που έχει οδηγήσει σε αναδιανομή του πλούτου.

Έσωσε τη Ρωσία

Στους μεγάλους κερδισμένους είναι και η Ρωσία, η δεύτερη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο (μετά τη Σαουδική Αραβία) που δεν είναι μέλος του ΟΠΕΚ. Όταν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ανέλαβε την εξουσία το 2000, δύο χρόνια αφού κατάρρευσε το ρούβλι και η χώρα δήλωσε αδυναμία να εξυπηρετήσει το διεθνές χρέος της, όλοι φοβούνταν ότι η Ρωσία θα βρεθεί στη δίνη μιας νέας οικονομικής κρίσης. Το ποσό αποπληρωμής για το εξωτερικό χρέος της χώρας αναμενόταν να φτάσει το 2003 τα 17 δισ. δολάρια. Τα αυξημένα έσοδα της Ρωσίας από τις πωλήσεις πετρελαίου τα τελευταία χρόνια κάνουν το ποσό αυτό σήμερα να μοιάζει με… ψιλά. Οι δαπάνες της χώρας από το 1999 μέχρι σήμερα δεκαπλασιάστηκαν, ενώ η Ρωσία κατάφερε όχι μόνο να αποπληρώσει το δημόσιο χρέος της, αλλά και να αποκτήσει το τρίτο μεγαλύτερο απόθεμα σε συνάλλαγμα στον κόσμο (425 δισ. δολάρια).

Ποτάμι τα πετροδολάρια

Στη Σαουδική Αραβία τα πετροδολάρια τρέχουν ποτάμι. Η χώρα χρησιμοποιεί τα τεράστια έσοδα από τις πωλήσεις του μαύρου χρυσού για να χτίσει τέσσερις νέες πόλεις, να αναπτύξει την οικονομία της ώστε αυτή να εξαρτάται λιγότερο από το πετρέλαιο και να αυξήσει την απασχόληση ώστε να βελτιώσει την κοινωνική σταθερότητα. Μία από τις πόλεις που κατασκευάζονται με σκοπό να γίνουν οικονομικά κέντρα είναι η Κing Αbdullah Εconomic City με προϋπολογισμό 27 δισ. δολαρίων και έκταση τρεις φορές όσο το Μανχάταν.

Με τα τεράστια έσοδά τους από τις πωλήσεις πετρελαίου, η Βενεζουέλα έχει ισχυροποιήσει τη θέση της στη Λατινική Αμερική αυξάνοντας σημαντικά την επιρροή της στην περιοχή, ενώ το Ιράν έχει καταφέρει να αντιμετωπίζει ευκολότερα τις κυρώσεις που του έχουν επιβάλει πολλές χώρες λόγω του πυρηνικού προγράμματός του.

Εφιάλτης για ΗΠΑ, Ιαπωνία

Στις ΗΠΑ, από την άλλη, η αύξηση της δαπάνης των νοικοκυριών για καύσιμα και ενέργεια έχει μειώσει και άλλο τους ήδη χαμηλούς ρυθμούς αποταμίευσης, ενισχύει τον πληθωρισμό, αυξάνει το εμπορικό έλλειμμα, υπονομεύει το δολάριο και κάνει πολύ πιο δύσκολη τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής από την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FΕD), η οποία καλείται να ισορροπήσει μεταξύ της έκρηξης του πληθωρισμού και της μείωσης της ανάπτυξης.

Στην Ιαπωνία, χώρα που εξαρτάται από τις εισαγωγές πετρελαίου κατά 100%, είναι όλοι χαμένοι, εκτός από αυτοκινητοβιομηχανίες- όπως η Τογιότα- που κατασκευάζουν αυτοκίνητα με έμφαση στην οικονομία καυσίμου. Και βέβαια μεγάλες ωφελημένες είναι οι ίδιες οι πετρελαϊκές εταιρείες, ανεξαρτήτως εθνικότητας, που βλέπουν τα έσοδά τους να αυξάνονται.

tips

Τίποτε δεν δείχνει ότι θα μπει φρένο στην ξέφρενη κούρσα των τιμών του πετρελαίου που έχει οδηγήσει

στην αναδιανομή του 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ