Τους τελευταίους μήνες όσοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εμπλέκονται στον

σχεδιασμό ή στη διαχείρiση του οικοδομήσιμου χώρου – αρχιτέκτονες, πολιτικοί

μηχανικοί, κατασκευαστές, εργολάβοι, ελέγχοντες και ελεγχόμενοι, δικηγόροι,

συμβολαιογράφοι και ιδιοκτήτες μικρών ή μεγάλων εκτάσεων γης ή και ήδη

κτισμένων οικοδομών στις οποίες υπάρχει περίσσεια συντελεστή δόμησης – έχουν

κινητοποιηθεί για να προλάβουν τα νέα μέτρα που ανατρέπουν τις παγιωμένες

γνωστές παραβάσεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού.

Οι ημιυπαίθριοι εμφανίζονται ανοιχτοί στα σχέδια για την έκδοση οικοδομικής

άδειας, ενώ στην πραγματικότητα μετατρέπονται – παρανόμως – σε υπνοδωμάτια,

κουζίνες, ακόμα και λουτρά.

Οι ενδιαφερόμενοι άμεσα ή έμμεσα για την αξιοποίηση» της γης

δραστηριοποιούνται όσο πλησιάζει η ημερομηνία λήξης της ισχύουσας νομοθεσίας,

η οποία επέτρεπε ένα ποσοστό της συνολικής εκμετάλλευσης να διατίθεται για

ημιυπαίθριο χώρο ο οποίος δεν προσμετράται στην εκμετάλλευση (ποσοστό ήδη

μειωμένο από 40% σε 20%).

Μέσα σε κλίμα πανικού, οι ενδιαφερόμενοι διαχειριστές αναζητούν εσπευσμένα

τρόπους να αποσπάσουν τη συγκατάθεση των ιδιοκτητών για την έκδοση της

οικοδομικής άδειας. Χρόνος δεν υπάρχει και έτσι ο απλουστευμένος – απλοϊκός

σχεδιασμός για μια ακόμα φορά εξαπλώνεται στη χώρα. H ιστορία επαναλαμβάνεται.

Οι ιδιοκτήτες πιεζόμενοι ενδίδουν, θεωρώντας ότι καταστρέφεται η ιδιοκτησία

τους αν δεν κερδίσουν τα τετραγωνικά μέτρα της δήθεν ημιυπαίθριας

επιτρεπόμενης επιφάνειας.

Εκούσιοι ή ακούσιοι συνεργοί αρχιτέκτονες ή μηχανικοί εν γένει, με τη βοήθεια

δικηγόρων και συμβολαιογράφων οι οποίοι αναλαμβάνουν τις απαιτούμενες νομικού

περιεχομένου ρυθμίσεις, συμβάλλουν για μια ακόμη φορά στην επιπόλαιη

αντιμετώπιση του σοβαρού προβλήματος της κατασκευής των νέων οικοδομών στην

κορεσμένη πόλη.

Το γνώριμο κλίμα του αναβρασμού, που στοχεύει στην «αναθέρμανση» της

οικονομίας και της οικοδομικής δραστηριότητας, είναι σίγουρο ότι για μια ακόμη

φορά θα καταστρέψει τα ολίγα εναπομείναντα κενά οικόπεδα των πόλεων,

υποβαθμίζοντας την αρχιτεκτονική μελέτη σε διάγραμμα ανταλλαγής ποσοστών στην

περίπτωση της αντιπαροχής ή σε απλοϊκά σχήματα κατανομής του χώρου σε άλλες

περιπτώσεις.

Για μια ακόμα φορά η αρχιτεκτονική καταλύεται, ο σχεδιασμός αναφέρεται σε

άδειους αριθμούς, σε ποσοστά ιδιοκτησίας επιτρεπόμενης κάλυψης και

εκμετάλλευσης.

H «εκμετάλλευση» ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού, ο παγιωμένος λόγος και τα

στερεότυπα της κοινωνίας των συναλλαγών επαναλαμβάνονται. Ο χώρος ασφυκτιά από

έλλειψη χαλαρών ενδιάμεσων κόμβων, τα δίδυμα φαινόμενα υπαίθριο-κλειστό,

πλήρες-κενό ισοπεδώνονται.

Οι αρθρώσεις, οι στοές, τα στεγάδια, τα γνώριμα χαγιάτια με την αμφίσημη

παρουσία τους, ανοιχτά ή κλειστά ανάλογα με τον καιρό, προσαρμοσμένα στο κλίμα

του τόπου μας, έχουν κατασπαραχτεί από την κυριαρχία του στερεότυπου στο

παζάρι της προσφοράς και της ζήτησης. H καχυποψία και οι πονηριές της

συναλλαγής διαμορφώνουν τα πρότυπα.

«Εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι, αυτός

συναλλάσσεται…» έγραψε ο Μανόλης Αναγνωστάκης.

H ιστορία επαναλαμβάνεται με πιο άγριους όρους, όσο περιορίζεται η προς

εκμετάλλευση γη και όσο η Πολιτεία αναλαμβάνει χωρίς επιτυχία τον άχαρο ρόλο

της δήθεν αστυνόμευσης, όσο η ποιότητα δεν μετράει στη διατύπωση του νόμου,

όσο οι νόμοι για τη διαχείριση του χώρου αντιμετωπίζουν την αρχιτεκτονική

μελέτη ως διάγραμμα στο οποίο η μοναδική και κυρίαρχη αιτία διατύπωσής του

είναι η κλοπή ποσοστών κλειστού χώρου εις βάρος του υπαίθριου. Για μια ακόμα

φορά η αδυναμία ελέγχου εφαρμογής του νόμου από την Πολιτεία οδήγησε στην

ελαχιστοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων και σε νομοθετικά διατάγματα που

βασίζονται στο απόφθεγμα: Πονάει κεφάλι κόβει κεφάλι.

Είναι άραγε σημείο των καιρών η ζωή στο ύπαιθρο να κατακλύζει τα πεζοδρόμια με

τα στέγαστρα-επεκτάσεις των καφενείων και των μπαρ, με τα μεταβλητά πλαστικά

πετάσματα, στον δημόσιο χώρο της πόλης, ενώ στο σπίτι η υπαίθρια ζωή

ελαχιστοποιείται;

Για κάθε απαγόρευση ετοιμάζεται μια παράβαση και η ζωή συνεχίζεται ενώ η

αρχιτεκτονική υποβαθμίζεται. H αρχιτεκτονική από τέχνη των τριών διαστάσεων

συρρικνώνεται σε δύο διαστάσεις και ο αστικός σχεδιασμός κατάντησε, όπως

γράφει ο Le Corbusier, «εργαλείο ολέθριο στα χέρια οδονόμων», οι οποίοι

προέρχονται από διαφορετικές βαθμίδες εξουσίας.

H Σουζάνα Αντωνακάκη είναι αρχιτέκτονας.

Τελευταία Νέα