Οι μεγάλοι μετρούν κέρδη και οι μικροί… λουκέτα

«Πριν από 15 χρόνια δεν υπήρχε πουθενά άδειο μαγαζί στους κεντρικούς δρόμους

της Ανθούπολης και του Αγίου Ιερόθεου. Σήμερα, λες και έπεσε επιδημία

λουκέτων», λέει ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος, έμπορος στην περιοχή της Ανθούπολης.

Επιχειρήσεις που μετρούσαν χρόνια στην αγορά κατέβασαν ρολά, ενώ όσοι παλεύουν

ακόμα, είναι άγνωστο για πόσο καιρό θα καταφέρνουν να επιβιώνουν σε μια αγορά

που δέχεται σφοδρή επίθεση από μεγάλες πολυεθνικές αλυσίδες.

Σε μεγάλους εμπορικούς δρόμους του κέντρου αλλά και σε τοπικές αγορές, οι

μικρομεσαίες επιχειρήσεις αιμορραγούν, καθώς τα τελευταία χρόνια

υπερκαταστήματα εισέβαλαν και ξαναμοίρασαν τον τζίρο του λιανεμπορίου. H

έλευση των «μεγάλων» και η κατακόρυφη αύξηση του ανταγωνισμού ακόμα και στις

μικρές τοπικές αγορές δημιούργησαν ασφυκτικό περιβάλλον για τους μικρομεσαίους

εμπόρους, που χρόνο με τον χρόνο «βλέπουν» τις πωλήσεις να μειώνονται έως και

40%, τις υποχρεώσεις και τον ανταγωνισμό να γίνονται θηλιά και να τους

πνίγουν. Το 1990, για κάθε τρεις επιχειρήσεις που άνοιγαν έκλεινε μία, ενώ το

2003 έκλεισαν δύο στις τρεις που άνοιξαν. Ειδικότερα, το 1990 άνοιξαν 87.877

μικρομεσαίες επιχειρήσεις και έκλεισαν 36.478. Το 2003 άνοιξαν μόλις 82.552,

αλλά ο αριθμός εκείνων που έκλεισαν εκτοξεύτηκε στις 61.398!

Μόνο στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με στοιχεία του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου

Θεσσαλονίκης (ΕΕΘ), το δεύτερο εξάμηνο του 2004 διεγράφησαν από το ΕΕΘ περίπου

2.600 επιχειρήσεις και επαγγελματίες, ενώ συνολικά το 2004 εκτιμάται ότι οι

διαγραφές άγγιξαν τις 5.784, εκ των οποίων 5.414 αφορούν ατομικές

επιχειρήσεις.

H επέλαση των κολοσσών

Ενώ οι «μικροί» βάζουν λουκέτο ή καταγράφουν μεγάλη πτώση των πωλήσεών τους,

επιχειρήσεις με δίκτυα καταστημάτων σε ολόκληρο τον κόσμο επεκτείνονται σε όλη

την Ελλάδα, εκμεταλλευόμενες και τις αλλαγές στο ωράριο λειτουργίας των

καταστημάτων. Ήδη η IKEA ετοιμάζει το τρίτο κατάστημά της στην Ελλάδα, στην

περιοχή της Δυτικής Αττικής, η Media Market με παρουσία μόλις δύο μηνών στην

Ελλάδα ανοίγει τους επόμενους μήνες δεύτερο κατάστημα στο Παλαιό Φάληρο, το

Praktiker ανακοίνωσε τη δημιουργία νέου υπερκαταστήματος στη Μάνδρα Αττικής,

ενώ η Zαra έχει στόχο 60 νέα καταστήματα έως το 2008, η Mothercare 4 νέα

καταστήματα εντός του 2006 και η Multirama 8 νέα καταστήματα φέτος.

Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, η Lamda Development, ιδιοκτήτρια του The

Mall, σχεδιάζει τώρα τη δημιουργία νέου μεγάλου εμπορικού κέντρου στη Δυτ.

Αθήνα, ενώ θα ακολουθήσουν και άλλα. Μελέτες που έχουν γίνει για λογαριασμό

της Lamda δείχνουν ότι οι συνθήκες στην αγορά επιτρέπουν ένα εμπορικό κέντρο

όπως το The Mall ανά 500.000 κατοίκους.

Εξίσου επιθετική είναι η πολιτική που ακολουθούν και δύο γερμανικές αλυσίδες

discount που, όπως όλα δείχνουν, βλέπουν την ελληνική αγορά σαν… παχιά

αγελάδα. Συγκεκριμένα, η Plus του γερμανικού ομίλου Tengelman, αναμένεται να

ανοίξει τους επόμενους μήνες το πρώτο κατάστημά της στη Θεσσαλονίκη, ενώ εντός

του 2006 θα ανοίξει ακόμη 10 σε όλη την Ελλάδα, με έμφαση στην ευρύτερη

περιοχή της Αττικής και στη Μακεδονία. Ανάλογη κίνηση ετοιμάζει η επίσης

γερμανική Aldi, με στόχο τα 200 καταστήματα έως το 2008. H Lidl, η οποία έχει

παρουσία ετών στην Ελλάδα, στοχεύει στον διπλασιασμό των καταστημάτων της

εντός της επόμενης διετίας.

H ευκολία πρόσβασης στο νέο εμπορικό κέντρο μάς τρομάζει

Για μείωση του τζίρου τους έως και 30% κάνουν λόγο οι έμποροι στις αγορές του

Αμαρουσίου, του Χαλανδρίου, της Κηφισιάς και της Αγίας Παρασκευής. «H πτώση

του τζίρου μας υπολογίζεται στο 15%-20%, όμως δεν φταίει μόνο το νέο εμπορικό

κέντρο», λέει η κ. Παυλίνα Θεοδωράκη, έμπορος στην Αγία Παρασκευή.

Όπως εκτιμούν οι έμποροι των βορείων προαστίων, υπάρχει μία γενικότερη

οικονομική δυσπραγία και έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, την οποία

αντιμετωπίζουν όλα τα μαγαζιά, ανεξαρτήτως περιοχής. Το Μαρούσι διαθέτει αυτή

τη στιγμή πάνω από 1.000 καταστήματα, καλύπτοντας όλες τις ανάγκες των

καταναλωτών. Αντίστοιχα, στην περιοχή του Χαλανδρίου δραστηριοποιούνται

περισσότερες από 2.000 επιχειρήσεις. Μεγάλος είναι και ο αριθμός των

επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Αγία Παρασκευή και την Κηφισιά, πολλά

από τα οποία είναι και καταστήματα μεγάλων αλυσίδων. «H πτώση επηρέασε

σημαντικά και τα καταστήματα των αλυσίδων και όχι μόνο μικρά καταστήματα.

Κανείς δεν ξέρει αν θα είναι κάτι προσωρινό, πάντως η ευκολία πρόσβασης στο

νέο εμπορικό κέντρο, αλλά και οι άλλες παροχές προς τους καταναλωτές (χώροι

ψυχαγωγίας, κινηματογράφοι κ.λπ.) μάς τρομάζει, ιδίως αν επεκταθεί η

λειτουργία των καταστημάτων και την Κυριακή», λέει η κ. Θεοδωράκη.

Θα μας «καταπιούν» τα μεγάλα πολυκαταστήματα

«Πριν από 15 χρόνια δεν υπήρχε πουθενά άδειο μαγαζί στους κεντρικούς δρόμους

της Ανθούπολης και του Αγίου Ιερόθεου. Σήμερα, λες και έπεσε επιδημία

λουκέτων», λέει ο κ. Θεόδωρος Σπυρόπουλος, έμπορος στην περιοχή της

Ανθούπολης. «H έλλειψη χρημάτων, η αύξηση των ωρών λειτουργίας των

καταστημάτων και η επιθετική πολιτική των μεγάλων επιχειρήσεων βάζουν εμάς

τους μικρούς σιγά σιγά στο περιθώριο. H δική μου επιχείρηση μετράει 23 χρόνια

στην αγορά και είναι οικογενειακή. Αν θα έπρεπε να έχουμε υπάλληλο, δεν θα

μπορούσαμε να τα βγάλουμε πέρα. Δουλεύουμε τέσσερα άτομα στην επιχείρηση και

τα έσοδα είναι μια ή άλλη με τα έξοδα. Μας σώζει ότι έχουμε δημιουργήσει δική

μας πελατεία. Όμως, όσο τα χρόνια περνούν και όλα γίνονται πιο απρόσωπα, αυτό

θα χαθεί – και για μας και για όλους. Θα μας «καταπιούν» τα μεγάλα

πολυκαταστήματα, ακόμα κι αν δεν προσφέρουν ούτε καλύτερες τιμές αλλά ούτε και

καλύτερη ποιότητα».

H εισβολή των μεγάλων ανέβασε στα ύψη τα ενοίκια

Δεν είναι μόνο η έλλειψη χρημάτων που φέρνει τους μικρούς εμπόρους στα όρια

οικονομικής κρίσης. Οι μεγάλες αλυσίδες δημιούργησαν νέες συνθήκες που είναι

ασφυκτικές για τους μικρομεσαίους, λέει ο κ. Ιάκωβος Κόκκαλης, ιδιοκτήτης

βιβλιοπωλείου και πρόεδρος των εμπόρων στον Κορυδαλλό. «H δική μας αγορά έχει

το πλεονέκτημα ότι συγκεντρώνει κόσμο και από άλλες περιοχές, όπως τη Νίκαια,

το Αιγάλεω, την Αγία Βαρβάρα και το Κερατσίνι, και αυτό βοηθά κάποιες μικρές

επιχειρήσεις να καταφέρνουν να επιβιώνουν παρά τη μείωση του τζίρου, τα

τελευταία χρόνια. Όμως, η εισβολή των μεγάλων στη δική μας αγορά δεν μοίρασε

μόνο την πίτα σε μικρότερα κομμάτια, αλλά έφερε και σημαντική αύξηση των

ενοικίων των καταστημάτων, αφού για να μπορέσουν να πιάσουν τα «πόστα» στους

εμπορικούς δρόμους πληρώνουν όσο όσο, κάνοντας ταυτόχρονα δυσβάστακτο το

κόστος των ακίνητων για τους μικρομεσαίους εμπόρους».

Πουλάνε σε τιμές που εμείς αγοράζουμε στη χονδρική

«Ψυχορραγούμε καθημερινά», λέει ο κ. Κωνσταντίνος Μαυροειδής, ο οποίος

διατηρεί κατάστημα επί της οδού Εθνικής Αντιστάσεως στο Περιστέρι. Είναι

γεγονός ότι η ευκολία πρόσβασης στα μεγάλα εμπορικά κέντρα έδιωξε τον κόσμο

από την τοπική αγορά, αφού δεν έχουν γίνει έργα υποδομής για να διευκολύνουν

την έλευση των καταναλωτών στο εμπορικό κέντρο της πόλης μας. Είναι ευκολότερο

για κάποιον παίρνοντας το Μετρό να πάει στο κέντρο της Αθήνας ή μέσω της

Αττικής Οδού στο «The Mall», παρά να βρει πάρκινγκ για να κάνει τα ψώνια του

στο Περιστέρι. Την ίδια ώρα, εμείς οι μικροί έμποροι έχουμε να αντιμετωπίσουμε

και έναν αθέμιτο ανταγωνισμό που έχει ξεσπάσει τα τελευταία χρόνια, καθώς

χονδρέμποροι και προμηθευτές δημιούργησαν αλυσίδες λιανικής πουλώντας τα ίδια

εμπορεύματα που πουλάμε και εμείς, αλλά σε τιμές σημαντικά φθηνότερες, σχεδόν

ανάλογες με τις τιμές που εμείς αγοράζουμε στη χονδρική».

Οι αγορές των λεγόμενων «βασικών ειδών» συρρικνώθηκαν

Σύνθετη χαρακτηρίζει τη βαθιά κρίση που μαστίζει την αγορά της Θεσσαλονίκης ο

Δημήτρης Γκιούλογλου, ιδιοκτήτης καταστήματος πώλησης ρούχων και

εκδρομικών ορειβατικών ειδών, στην οδό Προξένου Κορομηλά. «Τα τελευταία χρόνια

άλλαξαν οι αγοραστικές συνήθειες και οι καταναλωτές στρέφονται πλέον σε

προϊόντα υψηλής τεχνολογίας (κινητά τηλέφωνα, ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές,

ηλεκτρονικούς υπολογιστές κ.ά.), ενώ οι αγορές των λεγόμενων «βασικών ειδών»

(κυρίως είδη ένδυσης – υπόδησης, χρυσαφικά – κοσμήματα και προϊόντα οικιακής

χρήσης) συρρικνώθηκαν σημαντικά. Οι περισσότεροι ξόδεψαν τα χριστουγεννιάτικα

δώρα σε αγορές ηλεκτρονικών και κινητών, ενώ ξοδεύονται πάρα πολλά χρήματα και

για αγορές I.X. αυτοκινήτων με δόσεις».

Όλα γίνονται για να ικανοποιηθούν τα μεγάλα πολυκαταστήματα

Πτώση έως και 40% στον τζίρο τους βλέπουν τον τελευταίο χρόνο οι έμποροι της

Λάρισας, μιας από τις πόλεις της Ελλάδας που βρίσκονται στο στόχαστρο μεγάλων

πολυεθνικών και ελληνικών αλυσίδων. «Δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε τις

μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων σε ό,τι αφορά το ωράριο, γιατί οι περισσότεροι

είμαστε οικογενειακές επιχειρήσεις – και αυτό για μας σημαίνει εξόντωση», λέει

ο Γιώργος Γκαρέλιας, ο οποίος διατηρεί κατάστημα στο εμπορικό κέντρο της

πόλης. «Ούτε, βέβαια, μπορούμε να διανοηθούμε ότι θα λειτουργούμε και τις

Κυριακές, όπως σχεδιάζεται. Είναι σίγουρο, πως πολλοί θα οδηγηθούν στο

κλείσιμο, κάτι που έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει. Τελικά, όλα γίνονται για να

ικανοποιηθούν τα μεγάλα πολυκαταστήματα και οι μεγαλέμποροι. Για τους μικρούς,

δεν υπάρχει μέλλον».

Συρρίκνωση των τοπικών αγορών

H δημιουργία του νέου εμπορικού κέντρου «The Mall» και του υπερκαταστήματος

της Media Markt στην περιοχή του Αμαρουσίου είναι χαρακτηριστική για τις

επιπτώσεις που έχουν προκληθεί στις τοπικές αγορές από τα μεγάλα εμπορικά

κεντρα και τα υπερκαταστήματα. H λειτουργία των δύο εμπορικών κολοσσών είχε ως

αποτέλεσμα επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε παραδοσιακές τοπικές αγορές

των βορείων προαστίων όπως η Αγία Παρασκευή, το Μαρούσι, το Χαλάνδρι και η

Κηφισιά, να μετρούν απώλειες στους τζίρους από 10% έως και 30%. Μάλιστα,

ενδεικτικό στοιχείο του «πολέμου» που έχει ξεσπάσει στην αγορά αποτελεί το

γεγονός ότι αρκετές από τις μεγάλες επιχειρήσεις που απέκτησαν παρουσία στο

νέο εμπορικό κέντρο, επέλεξαν ακόμα και να έχουν μικρότερο τζίρο στα

καταστήματά τους που βρίσκονται στα κοντινά εμπορικά κέντρα των αγορών της

Κηφισιάς και του Χαλανδρίου (παρουσίασαν το διάστημα των εορτών πτώση

10%-15%).

Στο Περιστέρι, τον Κορυδαλλό, το Ίλιον, τη Νέα Σμύρνη, αλλά και στην Πλατειά

Κολιάτσου, την Κυψέλη και το Παγκράτι, ακόμα και στο κέντρο της Αθήνας,

δεκάδες μικρές επιχειρήσεις βρίσκονται στα όρια της χρεοκοπίας. Ο ανταγωνισμός

– αθέμιτος πολλές φορές, όπως λένε οι έμποροι – από τις μεγάλες επιχειρήσεις,

η έλλειψη χρημάτων και η υπερχρέωση των καταναλωτών, αλλά και το αυξημένο

λειτουργικό κόστος εξαιτίας της φορολόγησης, των αυξημένων ενοικίων και της

διεύρυνσης του ωραρίου, έχουν οδηγήσει τους «μικρούς» έμπορους σε απόγνωση.

Έκρηξη πτωχεύσεων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

Πρόσφατα στοιχεία της εταιρείας ICAP έδειξαν τρομακτική αύξηση των πτωχεύσεων

μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον κλάδο του εμπορίου (350% αύξηση πτωχεύσεων το

διάστημα 2004-2005), αλλά και σοβαρή αύξηση (13,05%) των επιχειρήσεων των

οποίων η πιστοληπτική ικανότητα επιδεινώθηκε σε διάστημα ενός χρόνου. Ο χρόνος

αποπληρωμής των τιμολογίων έχει φτάσει ακόμη και τους 12 μήνες, ενώ πριν από

2-3 χρόνια ήταν συνήθως γύρω στους τρεις μήνες, τονίζουν στελέχη της Εθνικής

Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ), σημειώνοντας ότι η κρίση στο λιανικό

εμπόριο συμπαρασύρει το χονδρεμπόριο και τις εγχώριες μικρές βιοτεχνίες.

«Η κατάσταση είναι ασφυκτική για τις μικρές επιχειρήσεις. H σχέση προμηθευτών

– πελατών είναι πια τόσο ευμετάβλητη ώστε γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνη», λέει

ο Λάζαρος Δραγογιάννης, βιοτέχνης, ο οποίος τα τελευταία χρόνια βλέπει πολλές

επιχειρήσεις με παρουσία 20-30 ετών στην αγορά να κλείνουν. Ανάλογη είναι και

η εικόνα που περιγράφει η Σούλα Βαλετοπούλου, η οποία διατηρεί χονδρεμπορικό

καταστήματα υφασμάτων στη οδό Ρόμβης, στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας που

άλλοτε έσφυζε από κίνηση, ενώ σήμερα τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας

είναι έρημο.

«Είναι γεγονός πως η λειτουργία των μεγάλων πολυκαταστημάτων και αλυσίδων

προκάλεσε πολλά προβλήματα στους εμπόρους της πόλης. H μείωση των πωλήσεων

φθάνει το 30%-40% και το κυριότερο είναι πως λειτουργούμε σε καθεστώς αθέμιτου

ανταγωνισμού», λέει στην «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου

Λάρισας, Γιάννης Τζήκας. Ανάλογη είναι και η κατάσταση της αγοράς, όπως

επισημαίνουν εκπρόσωποι του εμπορικού κόσμου στο Ηράκλείο Κρήτης.

Δείτε μελέτη της ICAP για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο

http: //www.tanea.gr/docs/icapmme.pdf