Αναζήτηση
Την ώρα που η κυβέρνηση διακινεί σενάρια ριζικών μεταβολών στη φορολογία
εισοδήματος από το 2007, καλλιεργώντας προσδοκίες μελλοντικών ελαφρύνσεων,
βαριά πέφτει η σκιά των μέτρων και της λιτότητας για την τρέχουσα και την
ερχόμενη χρονιά.
Στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους τα μετρούν από εδώ, τα μετρούν από εκεί,
αλλά τα νούμερα δεν βγαίνουν. H χρονιά φέτος επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις
στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Οι βασικές υποθέσεις του τρέχοντος
προϋπολογισμού αμφισβητούνται στην πράξη, με αποτέλεσμα να απαιτούνται ακόμη
δραστικότερες παρεμβάσεις για την επόμενη χρονιά.
Ήδη οι βασικοί υπεύθυνοι της οικονομικής πολιτικής διαπιστώνουν ότι το
έλλειμμα δεν θα υποχωρήσει φέτος κάτω του 4%. Θα διατηρηθεί υψηλό, ωθούμενο
από τις σοβαρές υστερήσεις των εσόδων, την περιορισμένη, κατά 500 εκατ. ευρώ,
απορρόφηση των κοινοτικών πόρων και τις τάσεις διεύρυνσης των δημοσίων
δαπανών.
Περιβάλλον λιτότητας
Βάσει των παραπάνω εξελίξεων, τα πρώτα σενάρια κατάρτισης του νέου
προϋπολογισμού για το 2006 εκκινούν από αφετηρία δυσμενή.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο αρμόδιος επί των δαπανών υφυπουργός Οικονομικών κ.
Π. Δούκας αρχίζει σε λίγες ημέρες τις συζητήσεις με τα υπουργεία για τον νέο
προϋπολογισμό, δηλώνοντας εξ αρχής ότι δεν μπορεί να αποδεχθεί κονδύλια για το
2006 υψηλότερα του 3%.
Ακόμη και αν, στην καλύτερη περίπτωση, το όριο των αποδεκτών δαπανών κινηθεί
με ρυθμό αύξησης 4%, τα περισσότερα υπουργεία θα πρέπει να λειτουργήσουν σε
περιβάλλον λιτότητας, ίσα ίσα θα καλύψουν τον πληθωρισμό. Προφανώς, τέτοια
ασφυκτικά όρια αύξησης δαπανών δεν επιτρέπουν πραγματικές αυξήσεις μισθών και
βεβαίως δεν αφήνουν περιθώρια προσλήψεων ή άλλων ευεργετικών πολιτικών για
σημαντικές ομάδες πολιτών.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο κ. Δούκας στέλνει από τώρα μηνύματα στους συναδέλφους
του και σχεδόν προτρέπει τον προϊστάμενό του κ. Γ. Αλογοσκούφη να ακολουθήσει
επιθετικότερη πολιτική αποκρατικοποιήσεων, μήπως και γίνουν λιγότερο επώδυνες
οι επιλογές στο σκέλος των δαπανών.
Θα ήθελε, παραδείγματος χάριν, πέραν της μετοχοποίησης του ΟΠΑΠ, η οποία θα
αποδώσει σχεδόν 1 δισ. ευρώ, και την πώληση, εντός του τρέχοντος έτους, ενός
ακόμη μεριδίου του ΟΤΕ. Ο κ. Δούκας θα επιθυμούσε ακόμη να εισέρχονταν στο
Χρηματιστήριο Αθηνών τόσο ο Αερολιμήν Αθηνών όσο και το Ταχυδρομικό
Ταμιευτήριο.
Ανυπέρβλητες δυσκολίες
Όπως και να έχει πάντως, τα πράγματα δεν πάνε κατ’ ευχήν για το οικονομικό
επιτελείο της κυβέρνησης. Έτσι εξηγείται και η σπουδή με την οποία
ανακοινώθηκε η ενοποίηση της φορολογίας του πετρελαίου θέρμανσης με εκείνη του
πετρελαίου κίνησης, προτού καν επιλεγεί ο τρόπος επιστροφής του φόρου στα
νοικοκυριά. H πρεμούρα για πρόσθετα έσοδα είναι μεγάλη. Όμως οι πρώτες
συσκέψεις ανέδειξαν σχεδόν ανυπέρβλητες δυσκολίες εφαρμογής. H ΔΕΗ δεν θέλει
να ακούσει για την εμπλοκή της, ενώ καμία από τις προτεινόμενες λύσεις δεν
εγγυάται δίκαιη επιστροφή της υπέρογκης πρόσθετης φορολογίας που θα καταβάλουν
τα νοικοκυριά. Δεν είναι τυχαίο ότι το μέτρο έχει οξύνει τις μέχρι πρότινος
καλές σχέσεις μεταξύ των κ. Αλογοσκούφη και Σιούφα.
Το πυροτέχνημα του συντελεστή 25% στη φορολογία
Υπό αυτές τις συνθήκες, μάλλον με πυροτέχνημα μοιάζει η διακίνηση των σεναρίων
για ριζική αλλαγή της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων. H προοπτική
μετάπτωσης από το σημερινό προοδευτικό σύστημα φορολογίας σε ένα απλούστερο
αναλογικό με ενιαίο συντελεστή φορολογίας 25%, μοιάζει μακρινή και γεμάτη
προβλήματα, σαν αυτά που περιγράφονται για την επιστροφή του υπερβάλλοντος
φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης.
Όπως εξηγούν οι κατέχοντες τη γνώση, αναλογικά συστήματα φορολογίας εφαρμόζουν
ελάχιστες χώρες, με πρώτες εκείνες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης. Με
ανολοκλήρωτες τις οικονομίες τους και την κοινωνική διαστρωμάτωση υπό
διαμόρφωσιν, χώρες όπως η Σλοβενία, η Λιθουανία και πιθανώς στο άμεσο μέλλον η
Σλοβακία υιοθετούν τέτοια αναλογικά συστήματα φορολογίας και έχουν να
κερδίζουν από την απλοποίηση των διαδικασιών και την ευκολία διαχείρισής τους.
Γνωρίζουν όμως και εκείνες πως πρόκειται για άδικα συστήματα φορολογίας, που
δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τις εισοδηματικές ανισότητες και δεν έχουν
αναδιανεμητικές λειτουργίες. Πρόκειται για ακραίας μορφής νεοφιλελεύθερη
επιλογή, η οποία προεβλήθη από τον Ρήγκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’80,
αλλά ούτε στις ΗΠΑ ευδοκίμησε. Ακόμη και ο τωρινός πρόεδρος των ΗΠΑ, παρ’ ότι
βρήκε τα ταμεία γεμάτα από τον Κλίντον και υποσχέθηκε προεκλογικά γενναία
φορολογική μεταρρύθμιση, διατήρησε ακέραιο τον προοδευτικό χαρακτήρα της
φορολογικής κλίμακας. Απόπειρες συζήτησης για την εφαρμογή αναλογικού
συστήματος έγιναν στη Βρετανία πριν από τέσσερα έτη, αλλά και εκεί
εγκαταλείφθηκαν, λόγω των πολλών προβλημάτων που μια τέτοια αλλαγή απαιτούσε.
Φορολογική συνείδηση
Σημειώνεται ότι τυχόν εφαρμογή ενιαίου αναλογικού συντελεστή στη φορολογία
εισοδήματος προϋποθέτει ένα σχετικά υψηλό αφορολόγητο και κατάργηση όλων των
φοροαπαλλαγών. Σε αντίθετη περίπτωση, ο ενιαίος αναλογικός φόρος δεν θα
απέδιδε παρά ελάχιστα και προφανώς δεν θα ταίριαζε στις παρούσες ελληνικές
δημοσιονομικές συνθήκες. Όλα εκείνα που λέγονται περί αποκάλυψης των
πραγματικών εισοδημάτων ηχούν αβέβαια, ειδικά στη δική μας περίπτωση όπου η
φορολογική συνείδηση είναι ασθενής και η συμμόρφωση εξασφαλίζεται σχεδόν διά
της βίας.
H εφαρμογή στην Ελλάδα αναλογικού φορολογικού συστήματος, με έναν και μόνο
συντελεστή 25%, μπορεί όντως να απλοποιούσε ανέλπιστα το υφιστάμενο
πολυδαίδαλο προοδευτικό σύστημα φορολογίας, αλλά θα επέτεινε σε βαθμό
κακουργήματος τις ανισότητες και ελάχιστα θα διεύρυνε τη φορολογική βάση.
Θα χανόταν επίσης οποιαδήποτε αναδιανεμητική λειτουργία του φορολογικού
συστήματος και θα έπρεπε ο κ. Αλογοσκούφης να εφεύρει νέα αξιόπιστα και
δικαιότερα εργαλεία άσκησης κοινωνικής πολιτικής, αν και πρώτα θα έπρεπε να
αναζητήσει τους πόρους.
Καθίσταται φανερό από τα παραπάνω πως τέτοιες μείζονες αλλαγές στη φορολογία
εισοδήματος δεν μπορεί να λέγονται μεταξύ τυρού και αχλαδίου, ούτε να
εκτοξεύονται με ευκολία και μόνο σκοπό λίγα δράμια δημοσιότητας.
H αίσθηση που επικρατεί στην οικονομική και επιστημονική κοινότητα είναι ότι
εκτοξεύονται συνεχώς πυροτεχνήματα προς χάριν των εντυπώσεων, χωρίς τη δέουσα
επεξεργασία και μελέτη. Με ευκολία μεγίστη η «νέα διακυβέρνηση» πουλάει φύκια
για μεταξωτές κορδέλες, φτιάχνει τζάμπα κλίμα και προσδοκίες. Μέχρι πότε όμως;
Το φθινόπωρο θα έλθει, θα αποκαλύψει τα κενά και θα καταδείξει πόσο απέχει η
πραγματικότητα από τη σεναριογραφία.
