Όταν τον Ιούνιο του 2000 οι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι αποκωδικοποίησαν το

ανθρώπινο γονιδίωμα, υπήρξε παντού διάχυτος ο ενθουσιασμός ότι επιτέλους θα

καταφέρουμε να διαβάσουμε το βιβλίο της ζωής.

Οι εταιρείες που αναλαμβάνουν να εξετάσουν το DNA διαφόρων ιδιωτών,

υπόσχονται ότι μπορούν να τους δώσουν πληροφορίες για τη φυλετική ή την

εθνοτική καταγωγή τους

Πέντε χρόνια αργότερα κανένα βιβλίο της ζωής δεν έχουμε διαβάσει, αλλά ένα νέο

κύμα ενθουσιασμού ήρθε να συνεπάρει τους ανθρώπους που φλέγονται από

περιέργεια να μάθουν από πού κρατάει η σκούφια τους… Ιδιωτικές εταιρείες

υποστηρίζουν ότι μπορούν να δουν εκατοντάδες χρόνια πίσω, μέσα από το DNA μας.

Ένα τέτοιο τεστ έκανε και η γνωστή Αμερικανίδα παρουσιάστρια Όπρα Γουίνφρεϊ

και αισθάνθηκε ιδιαίτερα συγκινημένη όταν της είπαν πως στις φλέβες της κυλάει

αίμα Ζουλού! Σύμφωνα με την αγγλική εφημερίδα «Independent», οι εταιρείες στην

Αμερική που κάνουν αυτή τη δουλειά διατείνονται ότι μπορούν να αποφανθούν αν

κάποιος έχει εβραϊκά, αφρικανικά, ευρωπαϊκά ή γνήσια αμερικανικά γονίδια.

Άλλες εταιρείες στη Βρετανία λένε ότι μπορούν να διαπιστώσουν από ποια εκ των

επτά αρχαίων ευρωπαϊκών φυλών κατάγεται κάποιος. Ωστόσο, ποιες είναι αυτές οι

φυλές της Γηραιάς Ηπείρου από τις οποίες προερχόμαστε και εμείς χωρίς να το

ξέρουμε, είναι άλλη ιστορία.

Βλέπουν κέρδη… H αλήθεια πάντως είναι ότι πολύς κόσμος καταφεύγει σε

τέτοιου είδους υπηρεσίες. Ορισμένοι Αμερικανοί αναζητούν τις ρίζες τους και

διαπιστώνουν ότι αυτές εντοπίζονται στην εποχή του εμπορίου σκλάβων από τις

δυτικές ακτές της Αφρικής. Άλλοι μάλιστα, πιο έξυπνοι και καθόλου ρομαντικοί,

επιδιώκουν να προσποριστούν και οικονομικά οφέλη. Σου λένε πως αν το τεστ

αποδείξει ότι είμαι αναμφίβολα απόγονος γηγενούς αμερικανικής φυλής, τότε θα

δικαιούμαι μερίδιο των κερδών από τα καζίνα που έχουν κτιστεί σε περιοχές όπου

κατοικούσαν Ινδιάνοι.

Βέβαια, η βρετανική επιτροπή που εποπτεύει τις εξελίξεις γύρω από τη Γενετική,

η Human Genetics Commission, αναφέρει πως ορισμένοι ισχυρισμοί που

διατυπώνονται στο όνομα της «γενετικής γενεαλογίας» μπορεί να παρεξηγηθούν.

Όπερ σημαίνει ότι «οι επιστημονικές πληροφορίες που μπορεί να προκύψουν από τα

γενεαλογικά τεστ, μπορεί να μην είναι τόσο ακριβείς όσο ισχυρίζονται οι

εταιρείες και αυτό πρέπει να το γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι».

Ο παραδοσιακός τρόπος ανίχνευσης του γενεαλογικού δένδρου σχετίζεται με την

εξέταση διαφόρων καταχωρίσεων ή εγγράφων όπως είναι τα πιστοποιητικά

γεννήσεως, γάμου, θανάτου. H πρόοδος όμως που έχει σημειωθεί τελευταία στην

ανάλυση του DNA, έχει επιτρέψει την ιχνηλασία στο γενεαλογικό δένδρο μέσω μιας

ακολουθίας χημικών «γραμμάτων» που συνθέτουν το αλφάβητο του γενετικού μας

κώδικα. Αν η ακολουθία του DNA σε δύο ζώντες ανθρώπους παρουσιάζει μεγάλη

ομοιότητα, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι το γενεαλογικό τους δένδρο στο

παρελθόν είχε την ίδια ρίζα.

Το χρωμόσωμα Y υπάρχει μόνο στους άνδρες και χρησιμοποιείται για τον

εντοπισμό της καταγωγής τους

Το χρωμόσωμα Y. Το ανθρώπινο DNA βρίσκεται σε 46 χρωμοσώματα που είναι

κατανεμημένα σε 23 ζευγάρια. Από αυτά τα χρωμοσώματα μόνο ένα είναι χρήσιμο

για τον εντοπισμό του γενεαλογικού δένδρου, το χρωμόσωμα Y. Αυτό αποτελεί και

πολύ καλό εργαλείο για τους άνδρες που θέλουν να ξεδιαλύνουν – έως κάποιο

βαθμό – το απώτερο παρελθόν τους. Βλέπετε, το χρωμόσωμα Y είναι αυτό που

καθορίζει το αρσενικό φύλο.

Οι άνδρες κληρονομούν μόνο ένα τέτοιο χρωμόσωμα από τον πατέρα τους και καθώς

αυτό βρίσκεται μόνο του στο κύτταρο, δεν αναμειγνύεται καθόλου στη «βρώμικη»

δουλειά της ανασύνθεσης θραυσμάτων του DNA, στην οποία παίρνουν μέρος τα

υπόλοιπα χρωμοσώματα. Έτσι, το χρωμόσωμα Y μένει κατά κάποιο τρόπο ανέπαφο.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το συγκεκριμένο χρωμόσωμα ενός αγοριού είναι – πολύ

ή λίγο – πανομοιότυπο με το ίδιο χρωμόσωμα του πατέρα του, του παππού του, του

προπάππου του και πάει λέγοντας. Βεβαίως, το χρωμόσωμα Y αλλάζει με το πέρασμα

του χρόνου, αλλά αυτή η διαδικασία είναι πολύ αργή. Στην Αμερική ήδη υπάρχουν

δύο εταιρείες, η DNA Print Genomics που εδρεύει στη Σαρασότα της Φλόριδας και

η Family Tree DNA στο Χιούστον του Τέξας, που παρέχουν μεγάλη γκάμα εξετάσεων

DNA για όσους θέλουν να εξακριβώσουν τη φυλετική ή την εθνοτική τους καταγωγή.

Οι εξετάσεις αυτές έχουν κοινό παρονομαστή το χρωμόσωμα Y. Υπάρχουν όμως και

επιφυλάξεις.



Σε ποια από τις επτά αρχαίες ευρωπαϊκές φυλές ανήκετε;

Το μιτοχονδρικό DNA μπορεί να δώσει πληροφορίες για το γενεαλογικό δένδρο των

γυναικών αλλά και των ανδρών

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Leicester Μαρκ Γιόμπλινγκ που μελετά το

χρωμόσωμα Y, λέει: «Το πρόβλημα με αυτού του είδους τις εξετάσεις είναι ότι

παρά το γεγονός πως αποκαλύπτουν – έως κάποιο βαθμό – την παρελθούσα συγγένεια

ανάμεσα σε ανθρώπους, ωστόσο δεν παρέχουν ακριβείς πληροφορίες για το πόσο

παλιά έζησε ο κοινός πρόγονός τους. H δυνατότητα προσδιορισμού της χρονολογίας

είναι περιορισμένη». Από την άλλη, ορισμένες εταιρείες έχουν βάλει στο

μικροσκόπιο το λεγόμενο μιτοχονδρικό DNA που ζει και… βασιλεύει έξω από τον

πυρήνα του κυττάρου. Μάλιστα, έχει την ιδιότητα να κληροδοτείται από τη μητέρα

σε όλα τα παιδιά, είτε πρόκειται για γιους είτε για κόρες. Όπως συμβαίνει με

το χρωμόσωμα Y, έτσι και το μιτοχονδρικό DNA μένει αλώβητο από προσμείξεις, η

δυνατότητά του όμως να προσφέρει πληροφορίες για τους προγόνους κάποιου

ανθρώπου δεν περιορίζεται μόνο στο ανδρικό φύλο αλλά καλύπτει και το

γυναικείο. Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι με βάση την εξέταση του

μιτοχονδρικού DNA μπορούν να καταχωρίσουν τους Ευρωπαίους σε δέκα γενικές

κατηγορίες. Οι επτά από αυτές κατάγονται – λένε – από ισάριθμες μεμονωμένες

γυναίκες, οι οποίες έζησαν το διάστημα από 15.000 έως 30.000 χρόνια πριν από

σήμερα. Από αυτές τις γυναίκες, σύμφωνα με τη θεωρία που πρεσβεύει η εταιρεία

Oxford Ancestors, την οποία συνέστησε ο καθηγητής Μπράιαν Σάικς του

Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, προέκυψαν επτά φυλές που έζησαν σε συγκεκριμένες

περιοχές της Ευρώπης, όπως η Βαλτική, η Βορειοανατολική Ιταλία κ.τ.λ. Ο Άγγλος

καθηγητής λέει ότι με την εξέταση του μιτοχονδρικού DNA προσφέρεται στον

ενδιαφερόμενο η αίσθηση ότι ανήκει κάπου σε αυτόν τον κόσμο, σε μια εποχή όπου

οι άνθρωποι νιώθουν απομονωμένοι…

Επιμέλεια: Στέφανος Κρίκκης, Εύη Ελευθεριάδου