Οι γυναίκες νίκησαν

Οι γενετικές διαφορές ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες είναι πιο

εκτεταμένες και βαθιές απ’ ό,τι πιστευόταν ώς τώρα, σύμφωνα με μια μελέτη που

αποκαλύπτει την περίπλοκη χημεία των φύλων.

Μια λεπτομερής ανάλυση του χρωμοσώματος X, του χρωμοσώματος του γυναικείου

φύλου, αποκάλυψε πως οι γυναίκες είναι γενετικά πιο περίπλοκες από τους

άνδρες. Τα ευρήματα αποκαλύπτουν πως οι άνδρες δέχθηκαν γενετικά πλήγματα που

περιόρισαν το μέγεθος του χρωμοσώματος του δικού τους φύλου, του Y.

H μάχη των φύλων έχει τις ρίζες της σ’ έναν αγώνα 300 εκατομμυρίων ετών

ανάμεσα στα χρωμοσώματα X και Y που ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποιο θα έχει

τη μεγαλύτερη επιρροή σε διαδοχικές γενιές ανδρών και γυναικών.

Επιστήμονες έδειξαν χθες πως το χρωμόσωμα X είναι αυτό που διατήρησε τη φυσική

ακεραιότητά του, ενώ το χρωμόσωμα Y των ανδρών συρρικνώθηκε σε μέγεθος και

ισχύ για να γίνει σκιά του προηγούμενου εαυτού του.

H πρώτη συνολική μελέτη των γονιδίων που είναι ενεργά στο χρωμόσωμα X,

αποκάλυψε την κυρίαρχη θέση που το χρωμόσωμα του γυναικείου φύλου έχει

κερδίσει στον μακροχρόνιο πόλεμο φθοράς με το ανδρικό ομόλογό του. Μια

συνέπεια του γεγονότος αυτού είναι πως τα αγόρια είναι πιο ευάλωτα σε

γενετικές ασθένειες από τα κορίτσια.

Πάνω από 1.000 γονίδια

Ενώ το χρωμόσωμα Y διατήρησε λιγότερα από 100 λειτουργούντα γονίδια, το

χρωμόσωμα X περιέχει περισσότερα από 1.000 και είναι ικανό να τα αναπτύξει

στις γυναίκες με πιο περίπλοκο τρόπο. Αυτό είχε αποτέλεσμα το γυναικείο

γονιδίωμα να γίνει πολύ διαφορετικό από εκείνο των ανδρών, δήλωσαν οι

επιστήμονες.

Ενώ οι γυναίκες έχουν δύο χρωμοσώματα X, οι άνδρες έχουν μόνο ένα, το οποίο

κληρονομούν από τη μητέρα τους. Το δεύτερο χρωμόσωμα φύλου των ανδρών είναι το

χρωμόσωμα Y του πατέρα τους, το οποίο πιστεύεται ότι εξελίχθηκε από μια

εκφυλισμένη εκδοχή ενός αρχαίου χρωμοσώματος X, πριν από 300 εκατομμύρια

χρόνια.

Ο Χάντινγκτον Ουίλαρντ του Πανεπιστημίου Ντιουκ στο Ντέρχαμ της Βόρειας

Καρολίνας, από τους επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται σήμερα στην

επιθεώρηση «Nature», λέει ότι τα ευρήματα δείχνουν πως το χρωμόσωμα X

συμπεριφέρεται τόσο διαφορετικά στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, ώστε

τελικά είχε ως αποτέλεσμα την εξέλιξη ενός άλλου ανθρώπινου γονιδιώματος.

«Ξέρουμε τώρα ότι 25% του χρωμοσώματος X – περίπου 200 έως 300 γονίδια –

μπορούν να εκφρασθούν μόνο στο ένα φύλο και όχι στο άλλο. Γι’ αυτό στην ουσία

δεν υπάρχει ένα ανθρώπινο γονιδίωμα, αλλά δύο – το αρσενικό και το θηλυκό»,

εξήγησε ο καθηγητής Ουίλαρντ.

H μελέτη

Αρχικά πιστευόταν ότι ένα από τα δύο χρωμοσώματα X στις γυναίκες ήταν εντελώς

σβηστό ή απενεργοποιημένο, ώστε το γυναικείο σώμα να μην κατακλυστεί από

διπλάσια χρωμοσώματα X σε σχέση με το σώμα των ανδρών. Εντούτοις, αυτή η

τελευταία μελέτη σκιαγραφεί μια πολύ πιο περίπλοκη εικόνα. H Λόρα Κάρελ της

Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνιας εξέτασε τα επίπεδα

απενεργοποίησης στα χρωμοσώματα X σαράντα γυναικών. Διαπίστωσε ότι 65% των

γονιδίων των χρωμοσωμάτων X είναι εντελώς απενεργοποιημένα, 20%

απενεργοποιημένα σε ορισμένα δείγματα, αλλά όχι σε άλλα, και 15% είχαν

διαφύγει πλήρως της απενεργοποίησης. «H μελέτη μάς δείχνει πως το ανενεργό X

στις γυναίκες δεν είναι τόσο σιωπηλό όσο πιστεύαμε», δήλωσε η δρ Κάρελ.

Αχρωματοψία και αιμοφιλία έχουν μόνο τα αγόρια

ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ των γονιδίων από το ανενεργό χρωμόσωμα X εξηγούν

ορισμένες από τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών που δεν μπορεί να

αποδοθούν στις ορμόνες των φύλων.

Με άλλα λόγια, οι σωματικές και συναισθηματικές διαφορές ανάμεσα σε άνδρες και

γυναίκες είναι πιθανόν βαθύτερες από εκείνες που προκαλούνται απλώς από τις

ορμόνες.

Τα κορίτσια έχουν δύο χρωμοσώματα X, κι έτσι ελαττώματα στα γονίδια του ενός

μπορεί να διορθώνονται από τα γονίδια του άλλου. Αλλά τα αγόρια, επειδή έχουν

μόνον ένα χρωμόσωμα X, όταν αυτό παρουσιάζει βλάβη, εμφανίζουν κληρονομικές

ασθένειες, όπως αιμοφιλία, αχρωματοψία και ψευδοϋπερτροφική μυϊκή δυστροφία.

Ο Μαρκ Ρος, επικεφαλής της μελέτης του χρωμοσώματος X από το Ινστιτούτο

Wellcome Trust Sanger Institute, κοντά στο Κέμπριτζ, δήλωσε πως περισσότερες

από 300 ασθένειες εντοπίσθηκε ότι οφείλονται σε ελαττώματα του χρωμοσώματος

και 40 συγκεκριμένα γονίδια απομονώθηκαν, τα οποία ενέχονται σε ασθένειες όπως

η υπερωϊοσχιστία και η τυφλότητα.

Επιμέλεια: Γιώργος Αγγελόπουλος