Xρυσο-πηγή ίντριγκας και «εμφυλίων»

Σε μερικούς μήνες, η «τρόικα της Χρυσοπηγής» κλείνει 50 χρόνια κοινής

δράσης, αλλά και εσωτερικών αντιπαραθέσεων: Οι κ.κ. Χριστόδουλος, Καλλίνικος

και Αμβρόσιος συναντήθηκαν για πρώτη φορά το 1956.

Από το ’74 άρχισαν βαθμιαία να παίζουν σημαντικό ρόλο στα εκκλησιαστικά

πράγματα, αλλά από την εκλογή του κ. Χριστόδουλου στη θέση του Αρχιεπισκόπου

ώς σήμερα, οι δρόμοι τους χώρισαν τρεις φορές…

Στον πρώτο γύρο της κρίσης, λίγο μετά την εκλογή του, ο Αρχιεπίσκοπος

Χριστόδουλος δεν κατάφερε να επιβάλει τον Θεόκλητο Κουμαριανό ως διάδοχό του

στη Μητρόπολη Δημητριάδος. Στη δεύτερη σοβαρή κρίση, με αφορμή την εκλογή του

Μητροπολίτη Σύρου, ο κ. Χριστόδουλος επέβαλε τη δική του άποψη στον πνευματικό

πατέρα του Μητροπολίτη Πειραιώς Καλλίνικο και τον πνευματικό αδελφό του

Αιγιαλείας Αμβρόσιο.

Προχθές, ήταν και πάλι η σειρά της Χρυσοπηγής: Ο κ. Χριστόδουλος, υποχρεώθηκε

να «θυσιάσει» το δικό του πνευματικό παιδί, τον Θεόκλητο, προκειμένου στην

κρίση που ακουμπά και τον ίδιο να εξασφαλίσει για μια ακόμη φορά τη

συμπαράσταση της πανίσχυρης, αν και ολιγάριθμης, Αδελφότητας.

«Κλειστή» Αδελφότητα

Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ο Πειραιώς Καλλίνικος και ο Αιγιαλείας Αμβρόσιος

είναι οι συνιδρυτές της Χρυσοπηγής, μιας κλειστής μοναστικής Αδελφότητας. Στην

πορεία των χρόνων, κοντά στην ιδρυτική τριάδα βρέθηκαν ο σημερινός

Μητροπολίτης Σάμου Ευσέβιος και ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος, που

διαδέχθηκε τον κ. Χριστόδουλο στη Μητρόπολη Δημητριάδος.

Στα 49 χρόνια από την ίδρυσή της βρέθηκε στο στόχαστρο πολλών ιεραρχών, οι

οποίοι – χαμηλόφωνα, είναι η αλήθεια – κατηγορούν την «τρόικα» ότι έστησε

«δικό της μηχανισμό», με αποτέλεσμα όχι μόνον να εκλέξει Αρχιεπίσκοπο έναν εκ

των συνιδρυτών της, αλλά και να «χειραγωγεί σε πολλές αποφάσεις της την

Ιεραρχία».

Όμως, η σημαντικότερη στιγμή για την επιρροή της Χρυσοπηγής – η εκλογή του κ.

Χριστόδουλου στον αρχιεπισκοπικό θρόνο – ανέτρεψε τις ισορροπίες και στο

εσωτερικό της Αδελφότητας. Ο Αρχιεπίσκοπος θέλησε να απαλλαγεί από το

σφιχταγκάλιασμα της Χρυσοπηγής, που τον έφερε σε σημείο, το 2001 – με αφορμή

την κόντρα για την πλήρωση της θέσης του Μητροπολίτη Σύρου – να μην

ανταλλάσσει κουβέντα με τους άλλους δύο της «τρόικας». Άλλωστε, τόσο ο

Καλλίνικος όσο και ο Αμβρόσιος δεν έπαυαν να του υπενθυμίζουν ότι η Χρυσοπηγή

τού παρέχει στήριξη σε όλη του την πορεία, και μετέχει σ’ αυτή από την ηλικία

των 19 ετών, όταν ακόμη ήταν ο ιεροψάλτης Χρήστος Παρασκευαΐδης.

H αρχή

H ιστορία της Αδελφότητας αρχίζει το 1956. Εκείνη τη χρονιά, ο Καλλίνικος

Καρούσος, διάκος τότε (πρόκειται για το νυν Μητροπολίτη Πειραιώς Καλλίνικο)

γνώρισε στην εκκλησία της Αγίας Ζώνης τον ψάλτη Χρήστο Παρασκευαΐδη, τον

σημερινό Αρχιεπίσκοπο. Πολύ γρήγορα, ο Χριστόδουλος έγινε πνευματικό παιδί του

διάκου. Λίγο αργότερα, ο νεαρός ψάλτης γνωρίζεται στην Πάτρα με τον Θανάση

Λενή – τον σημερινό Μητροπολίτη Καλαβρύτων Αμβρόσιο. H ώρα της Χρυσοπηγής

πλησίαζε…

Δύο χρόνια αργότερα, το 1958 οι τρεις τους ιδρύουν την Αδελφότητα. Έδρα τους

το Παγκράτι. Το πρόγραμμα της Αδελφότητας αυστηρά μοναστικό. H ζωή κοινοβιακή.

Τα πρώτα μέλη, περίπου 30. Το 1961 η μικρή μοναστική κοινότητα μεταφέρεται στα

Μετέωρα, στη Μονή Βαρλαάμ. Πρόκειται για ένα «γκρίζο» σημείο της πορείας τους.

Επιστρέφουν στην Αθήνα και συνεχίζουν – όπως λένε – «το έργο τους». Ωστόσο,

αρκετοί υποστήριξαν τότε ότι απλώς εκδιώχτηκαν από τη Μονή…

Το 1973, ενώ ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος ήταν ήδη αρχιγραμματέας της Ιεράς

Συνόδου, οι τρεις καταφέρνουν, με τη σύμφωνη γνώμη του τότε Αρχιεπισκόπου

Ιερωνύμου, να ιδρύσουν τη Μονή Χρυσοπηγής, με το υπ’ αριθμ. 75 Βασιλικό

Διάταγμα. Πρόκειται για το μοναδικό μοναστήρι που υπάγεται απευθείας στην Ιερά

Σύνοδο και όχι στην οικεία Μητρόπολη!

Πρώτος – και ισόβιος – ηγούμενος της Χρυσοπηγής είναι ο τότε αρχιμανδρίτης

Καλλίνικος Καρούσος, νυν μητροπολίτης Πειραιώς. Οι σκοποί της Αδελφότητας

δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον Ιανουάριο του 1973. «Συμφώνως

προς τας παραδόσεις της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας και τα μοναχικά θέσμια,

σκοπός είναι η εν κοινοβιακή πολιτεία αδιάλειπτος δοξολογία, η διά προσευχής

τελεία βίωσις».

Δεν μένουν σε γενικόλογες διακηρύξεις: Σύμφωνα με το άρθρο 3 του Κανονισμού

της Μονήςμ, «ο ως άνω σκοπός δύναται να επιτευχθεί διά παντός μέσου και

τρόπου» και κυρίως «διά της εφαρμογής του αυστηρού κοινοβιακού συστήματος και

της τηρήσεως των τριών βασικών του μοναχισμού αρετών, ήτοι υπακοής, παρθενίας

και ακτημοσύνης».

H ΕΠΙΡΡΟΗ

H «τρόικα» λειτουργούσε από το ’74

H ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ αρχίζει να αποκτά ουσιαστική επιρροή στην Εκκλησία με αιχμή

του δόρατος τον σημερινό Αρχιεπίσκοπο. Ο κ. Χριστόδουλος, πριν εκλεγεί

Μητροπολίτης Δημητριάδος το 1974, σε ηλικία 35 ετών – ήταν ο νεώτερος

Μητροπολίτης που είχε εκλεγεί ώς τότε – είχε επιλεγεί για αρχιγραμματέας της

Ιεράς Συνόδου και μάλιστα έπειτα από διαγωνισμό. Όπως λέγεται, μάλιστα, ο κ.

Καλλίνικος εξελέγη Επίσκοπος Ρωγών με τη βοήθεια του κ. Χριστόδουλου και ο κ.

Αμβρόσιος, Επίσκοπος Ταλαντίου με τον ίδιον τρόπο.

Το 1978, ο κ. Καλλίνικος επικρατεί στην ψηφοφορία για την ανάδειξη του

Μητροπολίτη Πειραιώς με 38 ψήφους, έναντι των 26 που είχε πάρει ο ανθυποψήφιός

του, νυν αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος. Λίγους μήνες αργότερα,

εκλέγεται Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας ο τρίτος της Χρυσοπηγής, ο κ.

Αμβρόσιος. Όλοι, πλέον, μιλούν για την «τρόικα» των Μητροπολιτών.

ΤΡΕΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Δεν τα κατάφεραν ούτε 50 – έμειναν 18

ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ για να γίνει κάποιος μοναχός της Μονής, όπως αυτά

περιγράφονται, είναι «το ακραιφνές ορθόδοξο φρόνημα και η ικανή μόρφωσις». Τα

ίδια προσόντα προβλήθηκαν ιδιαίτερα προεκλογικά, όταν ο κ. Χριστόδουλος

διεκδικούσε τη θέση του Αρχιεπισκόπου. Σύμφωνα με όσους έχουν παρακολουθήσει

την πορεία της Χρυσοπηγής, το «μυστικό της επιτυχίας της» βρίσκεται στο

γεγονός ότι πρόκειται για μια από τις πλέον ολιγάριθμες Αδελφότητες. Είναι

χαρακτηριστικό ότι οι μοναχοί που έχουν περάσει από τις τάξεις της δεν

ξεπερνούν τους πενήντα – σήμερα είναι γύρω στους δεκαοκτώ. H επιλογή των

μοναχών γίνεται από τον ίδιο τον Καλλίνικο, με ιδιαίτερα αυστηρά κριτήρια…

Όσοι αποφασίσουν να γίνουν Χρυσοπηγίτες, θα πρέπει να έχουν κατά νου τρεις

βασικές αρχές: την καλλιέργεια του μοναστικού πνεύματος με αυστηρή κοινοβιακή

ζωή. Την καλλιέργεια των θεολογικών γραμμάτων με συγγραφές και μελέτες. Και

τέλος, την προσφορά στην Εκκλησία ικανών στελεχών, με στόχο, βεβαίως, να τη

διοικήσουν. Έτσι, λίγοι καταφέρνουν να μείνουν ή να γίνουν αποδεκτοί στη

Χρυσοπηγή. Ο υπό παραίτηση Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος Θεόκλητος έμεινε στη

Χρυσοπηγή για διάστημα τεσσάρων μηνών το 1974, αλλά αποχώρησε, εξασφαλίζοντας

την «αιώνια» αντιπαλότητα της Χρυσοπηγής.

Ο Ηγούμενός της, πάντως, ούτως ή άλλως δεν θέλει πολλούς: Όπως φέρεται να

λέει, «οι λίγοι κρατούν καλά τα μυστικά τους, προσέχουν τις κινήσεις τους και

καθορίζουν καλύτερα τη στάση τους σε μεγάλα θέματα που απασχολούν την

εκκλησία».

H ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Σε πρότυπα παραεκκλησιαστικά

ΑΠΟ THN επίσημη ίδρυσή της το 1973 και μέχρι σήμερα η Αδελφότητα της

Χρυσοπηγής αναπτύσσει ποικίλες δραστηριότητες, μεταξύ των οποίων εκδόσεις,

κατασκηνώσεις, κηρύγματα. Τα μέλη της παραμένουν λίγα. Περίπου 18 μοναχοί

βρίσκονται σήμερα στη Μονή. Όλα αυτά τα χρόνια η Χρυσοπηγή λειτούργησε όπως

και οι παραεκκλησιαστικές οργανώσεις, παρ’ ότι πρόκειται για ιερωμένους.

Μια άλλη διαφορά είναι ότι τα μέλη της Μονής με την άδεια του ηγουμένου

μπορούν να «διορίζονται εις εκκλησιαστικάς θέσεις ή αναλαμβάνωσιν οιανδήποτε

εκκλησιαστικήν διακονίαν», κάτι που δεν ισχύει στις άλλες οργανώσεις.

Παράλληλα, η Αδελφότητα αποκτά στέγη στο Καπανδρίτι. Στην αρχή σε μια έκταση

επτά στρεμμάτων, που όπως λέγεται αγοράσθηκε με χρήματα του κ. Χριστόδουλου:

Λέγεται ότι είχε διαθέσει 10.000 λίρες για να αρχίσει η ανέγερση του

μοναστηριού. Παράλληλα ο βιομήχανος Σταύρος Βιτώριος στηρίζει τη Μονή με

μεγάλα χρηματικά ποσά. Σήμερα η Αδελφότητα διαθέτει μια έκταση 40 στρεμμάτων

όπου έχει δημιουργήσει τεράστιες εγκαταστάσεις.