Kάθεται στο εδώλιο

Επί οκτώ μήνες, ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας βημάτιζε πάνω – κάτω στο

κελί του στη φυλακή Ματρόσκαγια Τίσινα και ζούσε με χυλό, ψωμί και το δέμα που

του έστελναν κατά καιρούς οι δικοί του.

Σήμερα όμως ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, 40 χρόνων, θα εμφανιστεί επιτέλους στο

δικαστήριο. Θα καθήσει στο εδώλιο για τη μεγαλύτερη δίκη για απάτη στη ρωσική

ιστορία, τη σημαντικότερη δικαστική υπόθεση της μετασοβιετικής εποχής, την πιο

ενδιαφέρουσα μετά τις στημένες δίκες του Στάλιν, στη δεκαετία του 1930.

Διακυβεύεται όχι μόνο η τύχη του Χοντορκόφσκι και της Yukos, της πετρελαϊκής

εταιρείας του, αλλά και η τύχη μιας εικοσαριάς άλλων «ολιγαρχών» που έκαναν

αμύθητες περιουσίες με τις επίμαχες ιδιωτικοποιήσεις της δεκαετίας του 1990. H

ετυμηγορία, η οποία αναμένεται σε τρεις ή τέσσερις μήνες, θα επαναπροσδιορίσει

τις σχέσεις τους με το Κρεμλίνο και θα καθορίσει τη μελλοντική πορεία της

Ρωσίας του προέδρου Πούτιν. «Είναι μια στημένη δίκη», λέει ο Ρόμπερτ

Άμστερνταμ, Καναδός δικηγόρος του Χοντορκόφσκι. «Είναι μια πολιτική ενέργεια

αντάξια μιας μπανανίας. Είναι ένας κρατικός εκβιασμός και μια εντυπωσιακή

επίδειξη περιφρόνησης προς το κράτος του νόμου».

Ο Χοντορκόφσκι αντιμετωπίζει επτά κατηγορίες, ανάμεσα στις οποίες ότι απέκτησε

με απάτη μερίδιο σε ένα εργοστάσιο λιπασμάτων που ιδιωτικοποιήθηκε το 1994,

ότι φοροδιέφυγε και ότι απέκτησε με παράνομο τρόπο κρατικά κεφάλαια. Οι Αρχές

κατέφεραν την περασμένη εβδομάδα ένα ακόμη πλήγμα, ζητώντας του να αποδώσει

προσωπικά φόρους ύψους 700 εκατομμυρίων δολαρίων. Αν καταδικαστεί,

αντιμετωπίζει ποινή κάθειρξης ως δέκα χρόνων σε στρατόπεδο εργασίας, ενώ η

εταιρεία που ίδρυσε μπορεί να χρεοκοπήσει αν υποχρεωθεί να αποδώσει

καθυστερούμενους φόρους ύψους 3,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, όπως της ζητείται.

Το Κρεμλίνο

Οι δικηγόροι του Χοντορκόφσκι υποστηρίζουν πως αυτή η διπλή επίθεση γίνεται με

την παρότρυνση του Κρεμλίνου για να τιμωρηθεί επειδή χρηματοδότησε

αντιπολιτευόμενα κόμματα, άσκησε πιέσεις σε μέλη του κοινοβουλίου και

υπαινίχθηκε ότι μπορεί να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος. Έτσι παραβίασε την

ανεπίσημη συμφωνία που συνήψε ο Πούτιν με τους «ολιγάρχες» το 2000: να μην

επέμβει στις επιχειρήσεις τους, αν αυτοί δεν ανακατευτούν με την πολιτική. Ενώ

ο Πούτιν επιμένει πως η υπόθεση δεν έχει πολιτικά κίνητρα, έχει επανειλημμένα

υπαινιχθεί πως μπορεί να αποτελέσουν στόχο και άλλοι ολιγάρχες. H καινούργια

συμφωνία φαίνεται πως είναι: πληρώστε αυτά που χρωστάτε και συνεργαστείτε με

το Κρεμλίνο, αλλιώς θα έχετε την τύχη του Χοντορκόφσκι.

Την περασμένη εβδομάδα ένας δικαστής αποφάσισε να συνδυάσει την υπόθεση του

Χοντορκόφσκι με εκείνην του Πλάτον Λεμπέντεφ, ενός μεγαλομέτοχου της Yukos που

αντιμετωπίζει παρόμοιες κατηγορίες, χαρίζοντας έτσι μια μικρή νίκη στην

υπεράσπιση. Θα δικαστούν από ένα ανοικτό δικαστήριο ενώπιον τριών δικαστών.

Πού ποντάρει

Ο Χοντορκόφσκι, από την άλλη, ποντάρει στο ότι το Κρεμλίνο δεν θα θελήσει να

τον φυλακίσει και να χρεοκοπήσει τη Yukos επειδή θα φόβιζε τους επενδυτές τους

οποίους ο Πούτιν χρειάζεται για να εκπληρώσει την υπόσχεσή του να διπλασιάσει

μέσα σε μία δεκαετία το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν. Σύμφωνα με αναλυτές, το

πιθανότερο είναι να στερηθεί ο Χοντορκόφσκι το μερίδιό του στη Yukos και να

υποχρεωθεί να πληρώσει τους φόρους του, αλλά να επιτραπεί στην εταιρεία να

επιβιώσει. Πιθανόν να μη φυλακιστεί, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα κριθεί

ένοχος.

ΜΠΡΑΒΟΙ ΕΠΙΤΕΘΗΚΑΝ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟ

Τον ξυλοκόπησαν για αντίποινα

Ο διευθυντής μιας ανεξάρτητης εφημερίδας σε πόλη έξω από τη Μόσχα

τραυματίσθηκε σοβαρά σε επίθεση που φαίνεται πως έγινε σε αντίποινα επειδή τα

άρθρα του εξέθεταν τη διαφθορά τοπικών αξιωματούχων.

Ο Βλαντίμιρ Βελμόζιν, διευθυντής και ιδρυτής της εφημερίδας «Στσελκοβτσιάνκα»

της πόλης Στσγιόλκοβο, περίπου 20 χλμ. νοτιοανατολικά της Μόσχας, ξυλοκοπήθηκε

στις 4 Ιουνίου από αγνώστους κοντά στην πολυκατοικία όπου διαμένει. Έπαθε

διάσειση και οι σύνδεσμοι στο ένα πόδι του υπέστησαν σοβαρή ζημιά. H σύζυγός

του λέει πως ο Βελμόζιν είχε απειληθεί να σταματήσει να επικρίνει

αξιωματούχους στην εφημερίδα του, αλλά εκείνος αρνήθηκε. «Ήταν πράξη εκδίκησης

επειδή ήταν αντίθετος στους κρατούντες», δήλωσε ο βουλευτής της περιφέρειάς

του Νικολάι Οζέροφ. «Δημοσίευε φωτογραφίες ακριβών σπιτιών αξιωματούχων που

είναι σαφές πως δεν μπορούσαν να τα είχαν αγοράσει με τον μισθό τους». H

Αστυνομία είχε αρχικά θελήσει να καταγράψει την επίθεση ως τυχαία και δεν

δεχόταν ότι έγινε κατά παραγγελία. Οι ρωσικές αρχές έχουν επανειλημμένα

καταγγελθεί ότι κάνουν ελάχιστα για να εξιχνιάσουν επιθέσεις και φόνους

δημοσιογράφων, ιδιαίτερα εκείνων που κάνουν ρεπορτάζ για εγκληματικές

οργανώσεις και κρούσματα διαφθοράς τοπικών αξιωματούχων.

Οι πλουσιότεροι ολιγάρχες της Ρωσίας

* Μιχαήλ Χοντορκόφσκι: 15 δισ. δολάρια

* Ρόμαν Αμπράμοβιτς: 10,6 δισ. δολάρια

* Μιχαήλ Φρίντμαν: 5,6 δισ. δολάρια

* Βλαντίμιρ Ποτάνιν: 4,9 δισ. δολάρια

* Βλαντίμιρ Λισίν: 3,8 δισ. δολάρια

* Αλεξέι Μορντάσοφ: 3,5 δισ. δολάρια

* Βίκτορ Βέκσελμπεργκ: 3,3 δισ. δολάρια

* Βαγκίτ Αλεκπέροφ: 2,7 δισ. δολάρια

Πηγή: Forbes

© The Times, 2004