Οι μεταλλαγμένοι της παγωνιάς

Αν κυκλοφορείτε με μπλουζάκι μέσα στο καταχείμωνο και απολαμβάνετε τον

φρέσκο αέρα που μπαίνει από το παράθυρο όταν οι γύρω σας τουρτουρίζουν, το

μυστικό μάλλον βρίσκεται στα γονίδια.

Σύμφωνα με Αμερικανούς γενετιστές, όσοι αντέχουν στο κρύο το χρωστούν στους

προγόνους τους που ζούσαν σε βόρεια παγωμένα κλίματα την εποχή των Παγετώνων.

Αλλά η γενετική προσαρμογή του οργανισμού στο κρύο μπορεί επίσης να επηρεάζει

τόσο την ευαισθησία του σε συγκεκριμένες ασθένειες όσο και τους κινδύνους που

κρύβει η σύγχρονη διατροφή πολλών θερμίδων.

H έρευνα αποδεικνύει ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός συνεχίζει να μεταλλάσσεται

εξαρτώμενος από τις συνθήκες που επικρατούν στη φύση γύρω του, όπως πριν από

50.000 χρόνια όταν έκανε τα πρώτα του βήματα μακριά από την Αφρική.

Ο οργανισμός του Αφρικανού. Σύμφωνα με τα ευρήματα, πολλοί

Βορειοευρωπαίοι, Ασιάτες της Ανατολικής Ασίας και Ινδιάνοι της Αμερικής

διαθέτουν γενετική προσαρμογή στο κρύο. Οι περισσότεροι πρόγονοί τους ζούσαν

στη Σιβηρία. Αντίθετα, το χαρακτηριστικό αυτό απουσιάζει από τους Αφρικανούς,

διαφορά σημαντική για τους ερευνητές των Πανεπιστημίων της Καλιφόρνιας που

έκαναν την μελέτη.

Αυτός ίσως είναι ο λόγος, λέει ο δρ Ντάγκλας Γουάλας από το Πανεπιστήμιο του

Ίρβαϊν, που οι μαύροι αφρικανικής καταγωγής υποφέρουν από κάποιες αρρώστιες

πολύ περισσότερο από τους λευκούς. Βέβαια, με την απόψή του δεν συμφωνούν όλοι

οι επιστήμονες, που δεν είναι σίγουροι τι ρόλο παίζουν σε αυτές τις ασθένειες

τα μιτοχόνδρια, κατάλοιπα βακτηρίων που λειτουργούν σαν μπαταρίες για τα

ζωντανά κύτταρα.

H γενετική αλλαγή επηρεάζει τα μιτοχόνδρια, τα οποία παράγουν τη χημική

ενέργεια που κινεί τους μυς και ευθύνεται για άλλες σωματικές λειτουργίες.

Αλλά αν υποστούν διάφορες μεταλλάξεις, τα μιτοχόνδρια παράγουν θερμότητα και

λιγότερη χημική ενέργεια. Αυτή η διαδικασία θα ήταν πολύτιμη στους ανθρώπους

που προσπαθούσαν να επιβιώσουν την Εποχή των Παγετώνων.

Οι ερευνητές αποκωδικοποίησαν το μιτοχονδριακό DNA 1.000 ανθρώπων από όλο τον

κόσμο ανακαλύπτοντας ίχνη φυσικής επιλογής. Αναλύοντας τις αλλαγές στο DNA,

διαπίστωσαν πού παρουσιάζονται οι μεταλλάξεις, οι οποίες βοηθούν το σώμα να

παράγει θερμότητα. Τα ευρήματα παρουσιάζονται στο «Science». Είναι πολύ

ενδιαφέρον το γεγονός ότι αυτές οι σχέσεις δεν εντοπίζονται στους Αφρικανούς.

Αντίθετα, είναι εμφανείς στο 14% του πληθυσμού που προέρχεται από την εύκρατη

ζώνη και στο 75% όσων ζουν σε αρκτικές ζώνες. Μέχρι τώρα, οι γενετικές αλλαγές

στον ανθρώπινο πληθυσμό από τότε που άφησε την Αφρική θεωρούνταν τυχαίες στο

μεγαλύτερο μέρος τους.

Διαφορετική προσαρμογή. Τα ευρήματα είναι σημαντικά για πολλούς λόγους.

Ο κάθε άνθρωπος φαίνεται πως είναι προσαρμοσμένος σε συγκεκριμένες κλιματικές

ζώνες και η μετακίνησή του σε διαφορετικά κλίματα μπορεί να επιβαρύνει τον

οργανισμό. Επίσης, οι διαφορές στο DNA των Αφρικανών μπορεί να ευθύνονται για

τα αυξημένα ποσοστά διαβήτη και καρκίνου του προστάτη που συναντώνται στους

Αφρο-Αμερικανούς.

Ο δρ Γουάλας εξηγεί ότι τα μιτοχόνδρια των Αφρικανών δεν χρειάστηκε να

αναπτύξουν μηχανισμό παραγωγής θερμότητας. H διαφορά φαίνεται όταν ένας

Αφρο-Αμερικανός και ένας Ευρωπαίος-Αμερικανός τρώνε την ίδια ποσότητα

θερμίδων. Τα μιτοχόνδρια του Ευρωπαίου καίνε μερικές θερμίδες παράγοντας

θερμότητα, ενώ τα πιο αποδοτικά μιτοχόνδρια του Αφρικανού ευθύνονται για την

αυξημένη απόθεση λίπους και οξείδωσης των κυττάρων, δίνοντας έτσι βάση στις στατιστικές.

H Εύα… κρύωνε, οι «επτά κόρες» της άντεξαν

Οι σύγχρονοι άνθρωποι οφείλουν την ύπαρξή τους σε έναν και μόνο

πρόγονο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, που τον έχουν ονομάσει μιτοχονδριακή

Εύα. H γυναίκα αυτή έζησε στην Αφρική αλλά κανείς δεν μπορεί να πει με

σιγουριά πότε. Ανάλογα με το ποια έρευνα διαβάσει κανείς, η Εύα εμφανίστηκε

πριν 200.000, 143.000 χρόνια ή 100.000 χρόνια. Άλλοι πάλι λένε ότι έζησε πολύ

παλιότερα. Οι αναλύσεις επιβεβαιώνουν και την ύπαρξη του μιτοχονδριακού Αδάμ,

λένε οι ερευνητές, αλλά αυτός εμφανίστηκε πριν από 80.000 χρόνια.

Ο δρ Ντάγκλας Γουάλας ερευνά εδώ και δεκαετίες την γενετική εξέλιξη του

ανθρώπινου είδους και έχει καταλήξει σε 20 γενετικές ομάδες, στις οποίες

ανήκουν όλοι οι άνθρωποι.

Βασιζόμενος στις μελέτες του, πιστεύει πως η κλιματική επιλογή ξεκίνησε όταν ο

πληθυσμός μετακινήθηκε βόρεια των Τροπικών στην Αφρική. Οι περισσότεροι

πέθαναν μη αντέχοντας στις πρωτόγνωρες «παγωμένες» συνθήκες εκτός από δύο

γενετικές ομάδες που επιβίωσαν στο εύκρατο κλίμα της Βορειοανατολικής Αφρικής

πριν από 65.000 χρόνια. Σχεδόν όλοι οι σημερινοί κάτοικοι της Αφρικής έχουν

κληρονομήσει τα μιτοχόνδρια αυτών των ομάδων.

Όσο για τους Ευρωπαίους, γενετικές αναλύσεις των κατοίκων της φανερώνουν ότι

όλοι κατάγονται από τις «επτά κόρες της Εύας», επτά γυναίκες που έφτασαν από

την Αφρική στα τελευταία 45.000 χρόνια, κατάφεραν να επιβιώσουν και

δημιούργησαν τις δικές τους ομάδες η καθεμία, από τις οποίες προέρχεται το 99%

του πληθυσμού της ηπείρου.

Προστασία από νοσήματα

Τα γονίδια των Ευρωπαίων φαίνεται πως προστατεύουν ενάντια στις νόσους του

Αλτσχάιμερ και του Πάρκινσον και χαρίζουν μακροζωία. «Γι’ αυτό, αν θέλουμε να

κατανοήσουμε τη γενετική μας προδιάθεση στις σύγχρονες ασθένειες, πρέπει να

δούμε το γενετικό μας παρελθόν, κάτι που είναι ο στόχος του νέου κλάδου της

εξελικτικής ιατρικής», λένε οι ερευνητές.

Στέφανος Κρίκκης, Εύη Ελευθεριάδου