Ο κατάσκοπος που κρύβεται μέσα στο Kρεμλίνο

Μέχρι τώρα, ένα πυκνό μυστήριο κάλυπτε τα έργα και τις ημέρες του Βλαντίμιρ

Πούτιν στη Δρέσδη, όπου υπηρετούσε ως πράκτορας της KGB. Όμως, ένας άλλος

πράκτορας αποφάσισε να ανοίξει το στόμα του και να τα πει – ή μάλλον να τα

γράψει – όλα για τον κατάσκοπο που έγινε πρόεδρος της Ρωσίας.

Ποιος είπε πως οι κατάσκοποι είναι άνθρωποι χωρίς αισθήματα; Είναι 10 Μαρτίου

1985. Το τηλέφωνο κουδουνίζει στο αρχηγείο της KGB στη Δρέσδη, στην Ανατολική

Γερμανία. Στη Μόσχα, ο Κονσταντίν Τσερνιένκο, γενικός γραμματέας του

Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης και υπέρτατος ηγέτης της

σοβιετικής αυτοκρατορίας, είναι νεκρός. Σύμφωνα με τις διαταγές από το

Κρεμλίνο, ολόκληρος η μηχανισμός της κατασκοπείας πρέπει να κινητοποιηθεί για

να «μετρήσει» τις αντιδράσεις των Ανατολικογερμανών στην είδηση του θανάτου

του. Όμως, οι Σοβιετικοί πράκτορες στη Δρέσδη προτιμούν να κάνουν κάτι άλλο

(το αφεντικό τους λείπει σε μια έκθεση στη Λειψία). Ανοίγουν ένα κρυμμένο

κιβώτιο με σαμπάνια από την Κριμαία. «Νιώθαμε χαρά και ευγνωμοσύνη για τον

θάνατο του Κονσταντίν Τσερνιένκο», λέει ο Βλαντίμιρ Ουσόλζεφ στο περιοδικό

«Ντερ Σπίγκελ». «Δεν θα μας βασάνιζε τόσο καιρό όσο μας είχαν βασανίσει ο

Μπρέζνιεφ και ο Αντρόποφ». Ήταν πράγματι τόσο κυνικοί οι άνθρωποι των

σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών; «Ήμασταν μια νέα γενιά πρακτόρων. Και ήταν πια

σε όλους μας φανερό ότι η σοβιετική ισχύς βρισκόταν σε μια αμετάκλητη

παρακμή».

Αναμνήσεις. Ο Ουσόλζεφ, σε ηλικία 37 ετών ήταν ταγματάρχης της KGB.

Θυμάται κάτι ακόμη από τη χρονιά που πέθανε ο Τσερνιένκο. Λίγους μήνες

αργότερα, τον Αύγουστο, έγιναν μεταθέσεις και ένα νέο πρόσωπο παρουσιάστηκε

στο γραφείο του, στη Δρέσδη: ο Βλαντίμιρ Βλαντιμίροβιτς Πούτιν. Όσα έζησε μαζί

του άξιζαν για να γράψει ένα ολόκληρο βιβλίο για τον κατάσκοπο που αργότερα θα

γινόταν πρόεδρος της Ρωσίας. Το βιβλίο του Ουσόλζεφ θα κυκλοφορήσει σύντομα

στη Μόσχα. Απαντά σε δύο κυρίως ερωτήματα που όλες οι άλλες βιογραφίες του

Πούτιν μάλλον έχουν αφήσει αναπάντητα: Ποιος είναι ο πραγματικός Πούτιν και τι

ακριβώς έκανε ως κατάσκοπος στη Δρέσδη;

H Στάζι. Για το Κρεμλίνο, ακόμη και η πιο απομακρυσμένη

ανατολικογερμανική επαρχία ήταν ένα προκεχωρημένο μέτωπο της ταξικής πάλης και

το ΝΑΤΟ ήταν ο κυριότερος στόχος, ακόμη και για τη Δρέσδη. Στην αντίπερα όχθη

στάθμευαν οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις, τα «πράσινα μπερέ», στη Βαυαρία. Ο

τρίτος κλάδος της KGB («μυστική αναγνώριση») είχε την ευθύνη της

παρακολούθησης και ο Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν ο άνθρωπός του στη Δρέσδη. H

ανατολικογερμανική Στάζι διαβίβαζε στην KGB όλες τις αιτήσεις των πολιτών της

Δρέσδης που ήθελαν να επισκεφθούν συγγενείς τους στη Δυτική Γερμανία. Σύμφωνα

με τον Ουσόλζεφ, ο Πούτιν «χτένιζε» δεκάδες χιλιάδες τέτοια έγγραφα

αναζητώντας ανθρώπους που έμεναν κοντά σε αμερικανικές βάσεις. H πραγματική

δουλειά του Πούτιν ήταν να εντοπίζει άτομα που θα μπορούσαν να γίνουν

πράκτορες της KGB.

Ρεαλιστής. Τι εντυπώσεις άφησε στον Ουσόλζεφ ο συνάδελφος Πούτιν; «Ήταν

ρεαλιστής, ένας άνθρωπος από εκείνους που άλλα σκέφτονται και άλλα λένε». Από

τη μια μεριά, ο Πούτιν αρνιόταν να δεχτεί πως επί Στάλιν η KGB σκότωνε

ανθρώπους αδιακρίτως και από την άλλη συμπαθούσε σημαντικούς επικριτές του

καθεστώτος, όπως ο Αντρέι Ζαχάροφ. Ο Ουσόλζεφ λέει ότι ο Πούτιν κρυβόταν πίσω

από μια επιφάνεια ευγένειας. Με τους ανωτέρους του, έδινε την εντύπωση απόλυτα

πειθήνιου και υποταγμένου ατόμου. Έτσι εξασφάλιζε την εύνοιά τους στη Δρέσδη,

όπως αργότερα και την εύνοια του πολιτικού μέντορά του Μπορίς Γιέλτσιν. Είχε

όμως πάνω του τα γνωρίσματα ενός μελλοντικού πολιτικού; Κάτι τέτοιο δεν είχε

περάσει ούτε στιγμή από τη σκέψη των συναδέλφων του στη Δρέσδη, λέει ο

Ουσόλζεφ. Προς το τέλος, μάλιστα, ο Πούτιν έδειχνε να έχει πάρει αποστάσεις

από την KGB. Το 1990, στο κύκνειο άσμα της Σοβιετικής Ένωσης, είχε ήδη

παραιτηθεί και έκανε τον οδηγό ταξί στο Λένινγκραντ. Μα ύστερα, ξαναφάνηκε

ξαφνικά, στο πλευρό του δημάρχου του Λένινγκραντ. Ο Ουσόλζεφ πιστεύει

ακράδαντα πως όσο ήταν το δεξί χέρι του δημάρχου, ο Πούτιν εκτελούσε ειδική

αποστολή. Και τώρα που είναι πρόεδρος; Τώρα, λέει ο Ουσόλζεφ, στηρίζεται πάλι

στις πλάτες των μυστικών υπηρεσιών. «Αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστήριο, η

μεγαλύτερη τραγωδία».