«Nαι» σε όλα είπε το Iράν

Να αποδεχτεί αυστηρότερους ελέγχους στο πυρηνικό της πρόγραμμα συμφώνησε

χθες η Τεχεράνη. Έπειτα από συνομιλίες με τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη

Βρετανία, το Ιράν ανακοίνωσε ακόμη πως θα αναστείλει επ’ αόριστον τον

εμπλουτισμό ουρανίου.

H συμφωνία είναι μια νίκη για το νέο στυλ ευρωπαϊκής πολιτικής που ασκεί η νέα

συμμαχία των «Τριών μεγάλων» της Ευρώπης.

Με επιτυχία στέφθηκε η πρωτοβουλία των Ντε Βιλπέν, Φίσερ και Στρο, που

μετέβησαν προχθές στην Τεχεράνη για συνομιλίες, σε μια προσπάθεια να

αποφευχθεί κρίση στις σχέσεις του Ιράν με τη διεθνή κοινότητα.

Εννέα ημέρες προτού εκπνεύσει η προθεσμία τής 31ης Οκτωβρίου, που η Διεθνής

Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας έχει θέσει στο Ιράν για να αποδείξει πως δεν

ευσταθούν οι αμερικανικές καταγγελίες ότι αναπτύσσει μυστικό πρόγραμμα

πυρηνικών όπλων, το Ιράν συμφώνησε να αποδεχτεί αυστηρότερους ελέγχους στο

πυρηνικό του πρόγραμμα και να παγώσει τον εμπλουτισμό ουρανίου. Τόνισε,

μάλιστα, πως θα «δώσει εγγυήσεις» στους τρεις Ευρωπαίους υπουργούς ότι τα

πυρηνικά προγράμματά του «είναι φύσης μη στρατιωτικής».

Ικανοποίηση

H Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA), και ο διευθυντής της Μοχάμεντ ελ

Μπαραντέι, δέχτηκε με ικανοποίηση την είδηση της συμφωνίας, προσθέτοντας όμως

ότι αναμένει την «πλήρη» ιρανική απάντηση στα αιτήματα της IAEA και

σημειώνοντας ότι τελικός στόχος είναι να προσχωρήσει και το Ιράν στο

συμπληρωματικό πρωτόκολλο της διεθνούς συνθήκης για τη μη διάδοση των

πυρηνικών. Από τις διατάξεις του πρωτοκόλλου αυτού επιβάλλονται στα μέλη του

μέχρι και αιφνίδιες επιθεωρήσεις γνωστών και άγνωστων στην IAEA πυρηνικών

εγκαταστάσεων των μελών.

H εκτόνωση της κρίσης με το Ιράν χαιρετίστηκε από όλη τη διεθνή κοινότητα, με

εξαίρεση το Ισραήλ. Ο επικεφαλής των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών του

Ισραήλ, υποστράτηγος Αρόν Ζεβί – Φαρκάς, δήλωσε χθες στην επιτροπή εξωτερικών

και αμυντικών υποθέσεων του ισραηλινού κοινοβουλίου ότι έως το καλοκαίρι του

2004 το Ιράν θα μπορεί να παράγει τα δικά του πυρηνικά όπλα, χωρίς εξωτερική

βοήθεια, εάν ολοκληρώσει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου που ακολουθεί.

Αντίθετα, οι Αμερικανοί χαιρέτισαν διστακτικά τη συμφωνία. Ο εκπρόσωπος του

Λευκού Οίκου, Σκοτ Μακλέλαν, δήλωσε ότι η συμφωνία των Ευρωπαίων με το Ιράν θα

μπορούσε να είναι ένα θετικό βήμα, εάν το πάγωμα του ιρανικού προγράμματος

εμπλουτισμού ουρανίου πραγματοποιηθεί πλήρως, εάν το Ιράν υπογράψει το

συμπληρωματικό πρωτόκολλο και εάν συνεργαστεί πλήρως με την IAEA.

Ο Μακλέλαν ευχαρίστησε τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία για τον ρόλο που

έπαιξαν και δήλωσε ότι «από την αρχή είμαστε σε στενή συνεργασία με τους

Ευρωπαίους».

H πραγματικότητα, όμως, είναι πολύ διαφορετική. H χθεσινή συμφωνία που

επιτεύχθηκε είναι καθαρά καρπός της πρωτοβουλίας των τριών μεγάλων δυνάμεων

της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας. Αρχικά, όταν οι τρεις

ευρωπαϊκές δυνάμεις δημοσιοποίησαν την πρωτοβουλία τους αυτή να

διαπραγματευθούν μια συμφωνία με το Ιράν, προσφέροντάς του οικονομικά και

τεχνολογικά οφέλη, σε αντάλλαγμα για την πυρηνική του συμμόρφωση, η Ουάσιγκτον

αντιτάχθηκε, ισχυριζόμενη ότι δεν θα έπρεπε να προσφερθεί κανένα όφελος στο

Ιράν – σε αντάλλαγμα για την πυρηνική του συμμόρφωση.

Οι Αμερικανοί

Οι ΗΠΑ, εξάλλου, έχουν από καιρό εξοργιστεί με την άτυπη αυτή συμμαχία που

δημιουργήθηκε, ύστερα από τη συνάντηση των Ζακ Σιράκ, Γκέρχαρντ Σρέντερ και

Τόνι Μπλερ στο Βερολίνο, στις 20 Σεπτεμβρίου. H συμμαχία – στην οποία

αναφέρονται διπλωμάτες χρησιμοποιώντας την έκφραση «Οι τρεις μεγάλοι»,

ανησυχεί τους Αμερικανούς ιδιαίτερα όσον αφορά το θέμα της δημιουργίας κοινής

ευρωπαϊκής άμυνας, ανεξάρτητης του ΝΑΤΟ.

Ανησυχούν οι «μικροί» της Ευρώπης

Οι διπλωματικές και αμυντικές πρωτοβουλίες των «Τριών μεγάλων», όμως,

προκαλούν αντιδράσεις και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες,

όπως η Ολλανδία, χαιρετίζουν τις πρωτοβουλίες αυτές, «επειδή – όπως δήλωσε

εκπρόσωπος του ολλανδικού υπουργείου Εξωτερικών – γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ

της «παλαιάς Ευρώπης» που τάχθηκε εναντίον του πολέμου στο Ιράν και της

αμερικανόφιλης «νέας Ευρώπης»».

Οι μεσαίες και οι μικρότερες χώρες της E.E. ανησυχούν εξαιτίας της ηγετικής

συμμαχίας των «Μεγάλων τριών». Άλλες μιλούν για «διευθυντήριο», ενώ άλλες –

όπως οι Σκανδιναβικές, σύμφωνα με τις δηλώσεις Σκανδιναβών διπλωματών –

φοβούνται ότι με τις πρωτοβουλίες των «Μεγάλων τριών» δίδεται καθαρό μήνυμα

στις μικρότερες χώρες: ότι εάν δεν δοθεί μεγαλύτερο βάρος στις τρεις

μεγαλύτερες χώρες της E.E. μέσα σε μια διευρυμένη E.E., στο νέο Σύνταγμα, τότε

απλώς θα λειτουργούν έξω από το πλαίσιό του».