Ένα μπαρ. Κάπου στην Αμερική. Δύο άνδρες είναι καθισμένοι στον πάγκο, ο

ένας με περιβολή καουμπόη, ο άλλος με κοστούμι και γραβάτα. Είναι Αμερικανοί.

Ο κοστουμαρισμένος έχει πιει το ποτό του και ετοιμάζεται να φύγει. «Άσ’ τα

μεγάλε, κερασμένα» λέει ο καουμπόης σε περίεργα τουρκο-αγγλικά και αστείες

χειρονομίες οικειότητας…

Κόλα Τούρκα. Διαφήμιση της απομίμησης της Κόκα Κόλα στην Κωνσταντινούπολη. Το

νέο προϊόν εκμεταλλεύεται τα αντιαμερικανικά αισθήματα των Τούρκων για να

κάνει πωλήσεις

«Κις τσολούκ τσοτζούκ φορ μι»… «φιλιά στα παιδιά, «χαιρετίσματα στην κυρά»

συνεχίζει επίμονος, με παιδική αγνότητα ο εξημμένος φροντιστής βοοειδών. Είναι

φανερό πως κάτι περίεργο συμβαίνει. Ο κοστουμαρισμένος Αμερικανός που έχει

απομείνει ενεός, αργεί – φυσικά – να καταλάβει ότι ο φίλος του έχει

μεταλλαχθεί. Δεν είναι πια Αμερικανός, έχει μετατραπεί σε σαΐνι, «έχει

κολλήσει τον ιό της τουρκότητας»: πίνει Κόλα Τούρκα… Cola Turka, έτσι

λέγεται η απομίμηση της Κόκα Κόλα που βγήκε στην τουρκική αγορά εδώ και τρεις

εβδομάδες κι αυτό που περιγράφω είναι το στόρι της τηλεοπτικής διαφήμισής της,

η οποία χαρακτηρίστηκε από τον δημιουργό της, διαφημιστή Σερντάρ Ερένερ, ως

«διαφήμιση που προβάλλει θετικό εθνικισμό».

H τουρκική εκδοχή του μάρκετινγκ, που θέλει το έθνος ως εν δυνάμει πελατειακό

δίκτυο, περιλαμβάνει, λοιπόν, εκ των προτέρων μια «δωρεά» στην κοινωνική

επιστήμη – τον θετικό εθνικισμό. Το ζήτημα στην περίπτωση αποκτά πρόσθετο

ενδιαφέρον, μιας και σ’ αυτό εμπλέκονται ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ

Ερντογάν, οι ισλαμιστές, αλλά και η τουρκική κοινωνία, η αρσενική της έκφραση

για να είμαστε ακριβείς.

O παραγωγός. Παραγωγός του νέου αναψυκτικού είναι η ταυτισμένη με τη

λέξη «μπισκότο» στην Τουρκία βιομηχανία Ουλκέρ. Εκείνο που δεν ήξερε όλος ο

κόσμος είναι το ότι η βιομηχανία ανήκει σε οικογένεια «θρησκευομένων», το

έμαθε, όμως, όταν το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας – το 1997 – αποφάσισε μεταξύ

άλλων μέτρων εναντίον του ισλαμισμού να «εξουδετερώσει το ισλαμικό κεφάλαιο».

(Τότε, η Ουλκέρ με πληρωμένες ολοσέλιδες καταχωρήσεις στις εφημερίδες

διαλαλούσε, επί ημέρες, «την υποστήριξή της στο λαϊκό κράτος»).

Λεπτομέρεια: ο στρατός – φαίνεται πως δεν υπάρχει τουρκικό ζήτημα όπου να μη

μπορεί κανείς να αναμείξει τον στρατό – έχει λάβει τα μέτρα του προ πολλού για

να μην «εισφέρει» το στράτευμα στους ισλαμιστές: η άλλη μεγάλη

μπισκοτοβιομηχανία, η Έτι, ανήκει στον στρατό, δηλαδή στον δεύτερο μεγαλύτερο

όμιλο εταιρειών της Τουρκίας, τον Οργανισμό Αλληλοβοηθείας Στρατού. Άρα, στο

σημείο αυτό δεν υπάρχει πρόβλημα.

Πρόβλημα δεν έχει ούτε ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος

βρίσκεται όλο με μια Κόλα Τούρκα στο χέρι τελευταία, γιατί εκείνος είναι ο

γενικός αντιπρόσωπος της Ουλκέρ στην Κωνσταντινούπολη των δεκαπέντε

εκατομμυρίων. Αυτή ήταν η δουλειά του – τώρα την έχει αναλάβει ο γιος του –

πριν γίνει πρωθυπουργός.

Πρόβλημα, από όσο αντιλαμβάνομαι, θα έχει οσονούπω ο Αμερικανός ηθοποιός Τσέβι

Τσέις που υποδύεται τον «κοστουμαρισμένο» της διαφήμισης, καθώς η «Νιού Γορκ

Ποστ» έγραψε ήδη ότι «το Χόλιγουντ συμμετέχει σε διαφήμιση αναψυκτικού που

«τουρκοποιεί» τους Αμερικανούς», σχολιάζοντας ότι αυτό συμπίπτει με περίοδο

αναζωπύρωσης του αντιαμερικανισμού στην Τουρκία.

H Μέκκα Κόλα. Ο Τούρκος διαφημιστής Ουγούρ Όζακιντζι μού λεει ότι «η

πιο επιτυχημένη απομίμηση του είδους αυτού των αναψυκτικών είναι η αραβική

Μέκκα Κόλα, που βγήκε ευθέως για να ανταγωνιστεί την Κόκα Κόλα», ότι «κανένας

δεν αγοράζει απομίμηση προϊόντος στην ίδια τιμή με το αυθεντικό μόνο και μόνο

επειδή είναι εντόπιο – αντίκειται στην ανθρώπινη φύση» και βρίσκει ότι «η

διαφημιστική στρατηγική είναι τόσο ρηχή ώστε δεν θα μπορέσει σε καμιά

περίπτωση να φθάσει τους μεσοπρόθεσμους στόχους πώλησης» που είναι το 30% της

αγοράς της Κόκα Κόλα.

Το κλου της ιστορίας, ωστόσο, είναι το εξής: μόλις η Ουλκέρ ανακοίνωσε ότι θα

βγάλει και Κόλα Τούρκα λάιτ, τα τηλέφωνα, τα φαξ και τα e-mail της εταιρείας

κατακλύστηκαν από μηνύματα και παραμένουν ως σήμερα μπλοκαρισμένα. Θερμόαιμοι

Τούρκοι διαμαρτύρονται, «όχι λάιτ, κάτω το λάτ», είναι βαριά προσβολή τούτη δω

στον τουρκισμό, καθόσον «δεν γίνεται, κύριοι, Τούρκος και λάιτ».