Αναζήτηση
Οι φυλές της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Τουρκίας, οι μεγάλες, δηλαδή,
κουρδικές οικογένειες, παίζουν σημαντικό ρόλο στις εκλογές. Τα τουρκικά
πολιτικά κόμματα αναμετρώται τώρα – προεκλογικά, όπως κάθε φορά – για το ποιο
θα κερδίσει τις ψήφους τους.
|
|
Διαβάζει κανείς στον τουρκικό Τύπο, λόγου χάρη, πως ο Ιντρίς Σεϊχάγλου, γιος
του σιχ (=αρχηγού φυλής) Φεβζί Σεϊχάνογλου, βουλευτή του Κόμματος Ορθού Δρόμου
(ΚΟΔ), που είχε χάσει τη ζωή του στις 30 Ιανουαρίου 2001, σε συμπλοκή μεταξύ
βουλευτών στην Εθνοσυνέλευση, δήλωσε ότι «αν δεν ήταν η φυλή των
Σεϊχάνογουλαρι με τις άνω των εκατό χιλιάδων ψήφους, η Τσιλέρ δεν επρόκειτο,
στις εκλογές του 1999, να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 10%. Τώρα, μας έσβησε
από το κόμμα. Θα πράξουμε αναλόγως» όταν την περασμένη Τετάρτη (11/9)
δημοσιεύθηκαν οι κατάλογοι των υποψήφιων βουλευτών.
Η φυλή Ραμάν, από την άλλη πλευρά, που ασκεί επιρροή στην περιοχή του Μπάτμαν
και υπολογίζεται ότι έχει πάνω από τριάντα χιλιάδες μέλη, έχει ήδη έναν
βουλευτή, τον Φαρίς Όζντεμιρ, στο ΚΟΔ, μέρος, όμως, της φυλής συνδέεται με το
φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας του Λαού (ΚΔΛ), ενώ σημαντικό μέλος της, ο
απόστρατος πτέραρχος Σαΐτ Εκιντζί είναι, στις επερχόμενες εκλογές, υποψήφιος
του ισλαμικού Κόμματος Ευδαιμονίας.
Διχασμένοι. Ρώτησα τον Σεχμούζ Ντικέν, κοινωνιολόγο και συγγραφέα του
βιβλίου με τίτλο «Η καθημερινή ζωή του πολίτη στη Νοτιοανατολική Τουρκία»,
ποιες συνθήκες επικρατούν σήμερα. «Η κατάσταση ήταν ξεκάθαρη ώς το 1984, που
άρχισε τη δράση του το ΡΚΚ», λέει ο Ντικέν. «Τότε, οι ψήφοι των οικογενειών
ήταν συμπαγείς και κατευθύνονταν κυρίως σε δεξιά και σε μερικές περιπτώσεις σε
σοσιαλδημοκρατικά ή αριστερά κόμματα. Υπήρχε μια, τρόπος του λέγειν,
«σταθερότητα» στο θέμα αυτό. Το ΡΚΚ στρατολόγησε, επί περίπου δεκαπέντε
χρόνια, χιλιάδες νέους από τις φυλές – από πού αλλού θα τις στρατολογούσε
εξάλλου; – και τις διέσπασε. Διαρκεί, βέβαια, ακόμη η παράδοση της υποταγής
στην οικογένεια, αλλά σε καμιά περίπτωση στον βαθμό που αυτό ίσχυε πριν από
δεκαπέντε-είκοσι χρόνια».
Είναι ακόμη δύσκολο να μιλήσει κανείς για διάλυση των ημιφεουδαρχικών δομών
στη Νοτιοανατολική Τουρκία. Μπορεί, όμως, να γίνει λόγος, στην παρούσα φάση,
για έναν διχασμό: τις φυλές που δεν συνεργάσθηκαν με το κράτος στη διάρκεια
πολέμου ανάμεσα στον τουρκικό στρατό και τους Κούρδους αντάρτες και εκείνες
που συνεργάσθηκαν.
Η συνεργασία αυτή είχε κυρίως τη μορφή παροχής στο κράτος «ένοπλων κορουτζού»
(κυριολεκτικά, αγροφυλάκων, που είναι όμως σαφές ότι παρείχαν υπηρεσίες πέραν
της ασφάλειας των αγρών), μισθοδοτούμενων βάσει ειδικού νόμου. Ο μισθοφορικός
αυτός «στρατός», που αριθμεί πάνω από εβδομήντα χιλιάδες άνδρες, δεν έχει
ακόμη διαλυθεί, κυρίως γιατί θα αυξηθεί κατακόρυφα το ποσοστό ανεργίας στην
περιοχή – με ανέργους, μάλιστα, ανθρώπους που επί περίπου είκοσι χρόνια έχουν
μάθει να δρουν «σκοτεινά».
Στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου, υπολογίζεται ότι μεγάλο μέρος των ψήφων των
φυλών θα κατευθυνθεί προς το Λευκό Κόμμα (Λ.Κ.) του Ταγίπ Ερντογάν και το
(φιλοκουρδικό) Κόμμα Δημοκρατίας του Λαού (ΚΔΛ).
Το σκάνδαλο Σουσουρλούκ
Ένα αυτοκινητικό δυστύχημα στην περιοχή Σουσουρλούκ (κοντά στο Κουσάντασι)
είχε συγκλονίσει την Τουρκία στις 3.11.1996, αποκαλύπτοντας τεράστιο κύκλωμα
«κράτους – παρακράτους – οργανωμένου εγκλήματος», στο οποίο το λαθρεμπόριο
όπλων και ναρκωτικών έμπλεκε άμεσα με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και
τον αντικουρδικό αγώνα. Ο Σεντάτ Μπουτζάκ, όνομα-κλειδί του σκανδάλου
Σουσουρλούκ, βουλευτής του Κόμματος Ορθού Δρόμου (Τσιλέρ), που επέβαινε της
μοιραίας «Μερσεντές», εξακολουθεί να προστατεύεται από τη βουλευτική ασυλία
και είναι υποψήφιος σε «εκλόγιμη θέση» στις επερχόμενες εκλογές. Στη
φωτογραφία ο Σεντάτ Μπουτζάκ μαζί με κρατικούς «αγροφύλακες-κορουτζού» της
φυλής των Μπουτζάκ
Ποιος υποστηρίζει, ποιον
Ο Ολλανδός ανθρωπολόγος και τουρκολόγος Μάρτιν φαν Μπρούινεζεν είναι από τους
λίγους ερευνητές που έχουν ασχοληθεί με τους Κούρδους της Τουρκίας, του Ιράν
και του Ιράκ. Πολύτιμα, φυσικά, είναι και τα βιβλία του Τούρκου κοινωνιολόγου
Ισμαήλ Μπεσικτσί, ο οποίος «πλήρωσε» την ερευνητική του εντιμότητα με πολλά
χρόνια φυλάκισης. Για τις φυλές δεν υπάρχουν ιδιαίτερες γραπτές πηγές. Τα
παρακάτω στοιχεία συγκεντρώθηκαν από διάφορα πρόσφατα δημοσιεύματα σε
τουρκικές εφημερίδες.
Μπουτζάκ: Οι Μπουτζάκ υποστήριζαν το Κόμμα Δικαιοσύνης (Ντεμιρέλ) πριν
από το στρατιωτικό πραξικόπημα της 12ης/9/1980. Ο Τζελάλ Μπουτζάκ ήταν επί
πολλές θητείες βουλευτής του κόμματος. Μετά το 1984, παρείχαν στο κράτος
χιλιάδες «κορουτζού». Αρχηγός της φυλής είναι σήμερα ο Σεντάτ Μπουτζάκ,
βουλευτής του ΚΟΔ της Τσιλέρ, υποψήφιος του κόμματος και στις επερχόμενες
εκλογές και όνομα-κλειδί στο μεγάλο σκάνδαλο Σουσουρλούκ. Στις εκλογές αυτές
όμως οι ψήφοι τους θα μοιραστούν, καθώς άλλο σημαντικό μέλος της οικογένειας,
ο Αντνάν Μπουτζάκ κατεβαίνει υποψήφιος με το Λ.Κ. του Ερντογάν.
Μπατουγιάν: Φυλή με επιρροή στο Σίρνακ και τα Άδανα. Έχουν πάνω από
χίλιους «κορουτζού» και πάνω από δέκα χιλιάδες ψήφους μόνο στο Σίρνακ. Αρχηγός
της φυλής είναι ο «κορουτζού» Οσμάν Ντεμίρ. Τηρούν στάση υπέρ του ΚΟΔ της
Τσιλέρ, αλλά θεωρείται ότι το σήμα κάποιων κρατικών αρμοδίων της περιοχής θα
καθορίσει το πού θα διοχετευθούν οι ψήφοι τους.
Τατάρ: Η πρώτη οικογένεια που δέχθηκε να δώσει «κορουτζού» το 1984 στο
Σίρνακ. Πριν από το 1980 υποστήριζε το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (Ετζεβίτ,
Μπαϊκάλ). Μετά έτειναν προς δεξιά κόμματα. Στις εκλογές του 1995, με τη
βοήθεια του νομάρχη της περιοχής Κιαμίλ Ατζούν, δύο μέλη της φυλής, οι Μπαγιάρ
Οκτέμ και Μεχμέτ Τατάρ, εξελέγησαν βουλευτές από το ΚΟΔ. Οι ψήφοι τους θα πάνε
πάλι στο ΚΟΔ.
Ομεριλέρ: Η μεγαλύτερη οικογένεια του Μάρντιν. Ελέγχει είκοσι χιλιάδες
ψήφους. Υποστηρίζουν σταθερά φιλοκουρδικά κόμματα.
Μουτλού: Σημαντική οικογένεια θρησκευτικών αρχηγών. Δεν έχει
παρεκκλίνει από τη γραμμή του «πολιτικού Ισλάμ». Ο σεΐχης Χουσεΐν Μουτλού και
ο πρώην βουλευτής Αμπντουλχαλούκ Μουτλού κατεβαίνουν υποψήφιοι με το Κόμμα
Ευδαιμονίας.
Πινγιάνις: Με επιρροή στο Χακιάρι. Ο «κορουτζού» αρχηγός της φυλής,
Μουσταφά Ζεϊντάν, ήταν βουλευτής της Τσιλέρ την περίοδο 1995 – 1999. Ο γιος
του Ρουστέμ είναι στις επερχόμενες εκλογές υποψήφιος με το Λ.Κ.
