Αύριο λήγει η 161η Σύνοδος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της UNESCO (του

Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για την Παιδεία, τις Επιστήμες και τον

Πολιτισμό), όπου για μια ακόμα φορά κυριάρχησαν τα θέματα της

παγκοσμιοποίησης, της προστασίας της πολιτιστικής διαφορετικότητας, της ηθικής

των νέων τεχνολογιών, του νερού, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ.λπ.

Ο διεθνής αυτός Οργανισμός είναι πλέον πολύ κοντά στη διακήρυξη των

δικαιωμάτων της πολιτιστικής διαφορετικότητας, κάτι που συζητήθηκε πολύ τα

τελευταία δύο χρόνια, ενώ «ψυχή» της σύνταξης του κειμένου είναι πάλι μια

Ελληνίδα, διευθύντρια του ανάλογου τμήματος, η κ. Κατερίνα Στενού.

Το κείμενο αυτό φιλοδοξεί ν’ αποκτήσει μέσα στον χρόνο την ίδια ισχύ που έχει

η Χάρτα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που ψηφίστηκε πριν από πενήντα τρία χρόνια.

Δεν είναι νόμος που επιβάλλεται στα κράτη-μέλη, αλλά μια ηθική επιταγή που

αποκτά σάρκα και οστά συν τω χρόνω. Κι όπως τα τελευταία πενήντα χρόνια, τα

ανθρώπινα δικαιώματα καταπατήθηκαν σε πάρα πολλά σημεία του πλανήτη, η αναφορά

στη διακήρυξη της UNESCO έγινε θεσμός. Ακόμα και οι βιαστές τους αναγκάζονται

ν’ αναφερθούν σε αυτά έστω και για να δικαιολογηθούν ότι δεν τα παραβίασαν.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης τα άτομα ομαδοποιήθηκαν σε μικρά ή μεγάλα

σύνολα, κι αυτά σήμερα αποτελούν βιότοπους που χρήζουν προστασίας. Με την

πολιτιστική διαφορετικότητα εννοούμε την προστασία της ελεύθερης έκφρασης

γλωσσών, πολιτιστικών εθίμων, έργων πολιτισμικών που δεν αντέχουν τον

συναγωνισμό της ελεύθερης αγοράς, με δυο λόγια ό,τι η Γαλλία πρώτη καθόρισε ως

«πολιτιστική εξαίρεση». Καθώς οι εξαιρέσεις πια ολοένα πληθαίνουν, καταντούν

κινήματα που χρειάζονται μια προστατευτική, θεσμική ομπρέλα, για να μην τα

πνίξει η παγωνιά που φέρνει μαζί του ο εξαγριωμένος (διότι

εμπορευματοποιημένος) αμερικανικός οδοστρωτήρας.

Μέσα απ’ τους διεθνείς αυτούς οργανισμούς η χώρα μας δίνει μια σκληρή μάχη για

την επιβίωσή της. Και ας πάρουμε ένα παράδειγμα: τη γλώσσα μας, που λόγω

αλφαβήτου, δεν περνάει στα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας. Ήδη μελετιέται ο

καταστατικός χάρτης όπου οι μεγάλες εταιρείες θα είναι υποχρεωμένες να

αντιμετωπίσουν κι αυτό το πρόβλημα, με κίνδυνο ενός γενικότερου μποϊκοτάζ ­ αν

δεν συμμορφωθούν ­ όπως έγινε πρόσφατα με τα φάρμακα για το AIDS. Αναγκάστηκαν

για τις αφρικανικές χώρες να τα πουλήσουν πιο φτηνά. Έξι εκατομμύρια τον χρόνο

πεθαίνουν στην αφρικανική ήπειρο από τη μάστιγα αυτή του αιώνα, ενώ στα 22

εκατομμύρια υπολογίζονται οι φορείς του ιού.

Οι φαρμακοβιομηχανίες, για ν’ αποφύγουν την καταδίκη ενός νέου απαρτχάιντ,

ενέδωσαν. Κι αυτό είναι προς τιμήν τους. Αλλά αυτό έγινε με τη βοήθεια της

παγκόσμιας κατακραυγής και με το μποϊκοτάζ των ίδιων των Αφρικανών για όλα τα

φάρμακα του «προηγμένου» κόσμου.

Σε 3% ανέρχονται παγκοσμίως οι χρήστες των νέων τεχνολογιών. Υπάρχουν περιοχές

της Γης όπου ο ηλεκτρισμός είναι άγνωστο είδος. Στην προηγμένη Δύση σχεδόν ο

καθείς και το κινητό του. Στις υπό ανάπτυξιν χώρες, ο καθείς και η ακινησία

του.

Το ίδιο συμβαίνει και με το νερό, που αντίθετα με τον ηλεκτρισμό που έχει

πολλαπλές πηγές παραγωγής, εκείνο (το νερό) έχει μόνο έναν τροφοδότη

λογαριασμό. Την ίδια τη γη και τις θάλασσες. Αλλά μεταλλαγμένο νερό

(αφαλατωμένο) όχι μόνο δεν λύνει το πρόβλημα, αλλά το χειροτερεύει. Διότι

υπάρχει, όπως και στα πυρηνικά απόβλητα, το πρόβλημα της «χωματερής» του

αλατιού. Κ.λπ., κ.λπ.

Τελικά, εκείνο που βγαίνει σαν συμπέρασμα για όλα τα προβλήματα που

αντιμετωπίζει ο σημερινός κόσμος είναι ότι όλα είναι θέμα παιδείας. Ότι η

σωστή εκπαίδευση αποτελεί την καλύτερη πρόληψη όλων των επερχόμενων δεινών.

Γι’ αυτό και η ραχοκοκαλιά της UNESCO, το υπ’ αριθμ. 1 πρόγραμμά της,

ονομάζεται «Εκπαίδευση για όλους και διά βίου». Αν αναλογιστούμε μόνο το

ποσοστό των αναλφάβητων στον πλανήτη, ανατριχιάζουμε. Γύρω στα δύο

δισεκατομμύρια ψυχές, εκ των οποίων το 60% θηλυκού γένους.

Το ωραίο σε αυτούς τους διεθνείς οργανισμούς είναι ότι το κάθε κράτος-μέλος

έχει το ίδιο χρονικό όριο για να κάνει ο εκπρόσωπός του την παρέμβασή του.

Είτε αυτός είναι Κινέζος (1 δισ. διακόσια εκατομμύρια πληθυσμός), είτε Ινδός,

εκπροσωπώντας 1 περίπου δισεκατομμύριο ψυχές, είτε Έλληνας με μόλις 11

εκατομμυριάκια (αν και ακόμα δεν είδαμε τα αποτελέσματα της τελευταίας

απογραφής) είτε εκπρόσωπος κάποιου νησιού που πρόσφατα ανακηρύχθηκε σε κράτος

και δεν διαθέτει πάνω από 300.000 ψυχές. Όλοι το ίδιο. Από έξι λεπτά ο

καθένας. Ακατέβατα. Το κουδούνι σε διακόπτει ακόμα και στη μέση της φράσης,

αφού σε έχει προειδοποιήσει 50 δευτερόλεπτα πριν.

Το καλό νέο είναι ότι οι ΗΠΑ, που αποχώρησαν εθελουσίως από την UNESCO το

1985, ετοιμάζουν την επιστροφή τους πληρώνοντας αναδρομικά τις συνδρομές. Όσο

κι αν φαίνεται παράλογο, κάτι που δεν έγινε επί Κλίντον, μπορεί να γίνει τώρα

επί Μπους. Μακάρι. Το ευχόμαστε και το περιμένουμε (όσο κι αν και στα χρόνια

της απουσίας τους όλες οι πληρωμές του Οργανισμού εξακολουθούσαν να γίνονται

σε δολάρια ΗΠΑ). Ας επιστρέψουν σαν τους μεγαλοκαρχαρίες που στα γεράματα το

ρίχνουν στις αγαθοεργίες, για να ‘χουν, όπως λέει και η παροιμία, καλά στερνά.