Λεξικό Αγάπης

Ο Ακάθιστος Ύμνος και στα γαλλικά! Το αριστούργημα αυτό της παγκόσμιας ποίησης

δεν είχε ευτυχήσει, μέχρι τώρα, να υπάρχει και στη γλώσσα του Βολταίρου. Χάρι

στον σπουδαίο Γάλλο συγγραφέα και ελληνιστή, τον Ζακ Λακαριέρ, τον χαιρόμαστε

σαν το πρώτο κείμενο του νέου του βιβλίου «Λεξικό Αγάπης για την Ελλάδα».

«ΤΑ ΝΕΑ» έχουν το προνόμιο να μιλήσουν πρώτα γι’ αυτό το βιβλίο, που δεν έχει

ακόμα παρουσιαστεί στο γαλλικό κοινό. (Παρουσιάζεται σήμερα και αύριο). Και

πρόκειται για μια συνέχεια, από άλλη σκοπιά, του «Ελληνικού Καλοκαιριού» του

ίδιου συγγραφέα, βιβλίο προσκέφαλο του Μιτεράν, ο οποίος παρακινούσε να το

διαβάσουν όσοι επρόκειτο να επισκεφθούν τη χώρα μας.

Σαράντα χρόνια μετά το «Ελληνικό Καλοκαίρι», έχουμε τώρα το «Λεξικό», που κατ’

αλφαβητική σειρά παρουσιάζει, σε σύντομα περιεκτικά κείμενα, τις «αγάπες» του

Λακαριέρ για τη χώρα μας, αυτές που δεν υπάρχουν στα υπόλοιπα βιβλία του.

Και αρχή κάνοντας από το «άλφα», πέφτουμε στον «Ακάθιστο Ύμνο». Ο συγγραφέας,

προσπαθώντας να εξηγήσει τον αμετάφραστο τίτλο στον Γάλλο αναγνώστη,

καταφεύγει ακόμα και στον διεθνή ιατρικό όρο «akathesia» ­ η νεύρωση που

εμποδίζει κάποιον να καθήσει ή να παραμείνει καθιστός.

Και ακολουθεί, πάντα με το «άλφα», η «αχειροποίητος» (εικόνα), το «άδυτο», οι

«ακρίτες», η πλατωνική «αγάπη», ο Αλκιβιάδης, ο Αλέξανδρος, (με αποσπάσματα

από τη «Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου» μεταφρασμένα από τον ίδιο), η Αλεξάνδρεια,

ο Άρης Αλεξάνδρου.

Εδώ, για τον αναγνώστη γίνεται το πρώτο «τιλτ». Ξαφνικά μπαίνει στην εποχή του

Εμφυλίου, στη χούντα των συνταγματαρχών, στον Αλεξάνδρου εξόριστο στο Παρίσι,

όπου γράφει και δημοσιεύει στα γαλλικά το «Κιβώτιο».

Αλλά μιας και ξεπεραστεί το πρώτο αυτό ξάφνιασμα, και ξαναμπεί μετά τον

Αλεξάνδρου στο λήμμα Αμοργός, όπου έξυπνα ο Λακαριέρ παντρεύει τον μύθο του

νησιού με το πρώτο δικό του εκεί ταξίδι, το 1947, για να περάσει έπειτα στην

«Αμοργό» του Νίκου Γκάτσου, ο αναγνώστης αρχίζει να εξοικειώνεται με το

μπρος-πίσω του συγγραφέα, και αρχίζει να πείθεται, όσο προχωρά στην ανάγνωση,

πως οδός άνω και κάτω μία εστί, ότι παρελθόν και παρόν στην Ελλάδα είναι

ομοούσια και αδιαίρετα, και ότι τρεις χιλιάδες χρόνια που μιλιέται στον ίδιο

τόπο η ίδια γλώσσα, δίνει δικαίωμα στη διαχρονία.

Κι αυτό είναι το μεγάλο επίτευγμα του «Λεξικού». Στον δύσπιστο ξένο, που

αναρωτιέται συχνά τι σχέση έχει η αρχαία με τη νέα Ελλάδα, στις άδικες

περιγραφές των περιηγητών του 19ου αιώνα που τόνιζαν αυτό το χάσμα, ο Λακαριέρ

έρχεται να δώσει τη δική του ερμηνεία, αφού αποδεικνύει, με τον πιο έξυπνο

τρόπο, πως τέτοιο χάσμα δεν υπήρξε ποτέ.

Ας πάρουμε ένα άλλο γράμμα του «Λεξικού», για παράδειγμα. Το λήμμα «π». Τι

συναντούμε σ’ αυτό; Αρχίζει από το «Πάλι» το λογοτεχνικό περιοδικό της

δεκαετίας του ’60 (πρωτοποριακό και μοναδικό στο είδος του), μετά πάει στη

λέξη «παλικάρι» και ό,τι αυτό σημαίνει στην παράδοσή μας, καταφέρνοντας να το

εξηγήσει στον Γάλλο αναγνώστη του (γιατί είναι αμετάφραστο) με έναν μοναδικό

τρόπο. (Μέσω του Edgar Quintet!). Κατόπιν, στο Παν, ο κύριος Όλα ­ ως αντίθετο

του κυρίου Τίποτα ­ στον θεό Πάνα και στον πανικό. (Ο αναγνώστης είναι

συμμέτοχος, γιατί ανακαλύπτει μαζί του την ομορφιά της γλώσσας μας). Παναγιά

κατόπιν, τη Γαλακτοτροφούσα, την Οδηγήτρια, την Γλυκοφιλούσα, των Θλιβομένων

κ.τ.λ. Πάφος, στη συνέχεια. Πασιφάη, Πατρίκιος Τίτος (με νέες μεταφράσεις

ποιημάτων του), Παξιμάδι, Πήγασος, Πετρόπουλος Ηλίας, κλείνοντας το λήμμα με

τον Πλάτανο της Γορτυνίας που παραπέμπει στην Ευρώπη.

Με τα παραδείγματα αυτά θέλησα να δείξω τον τρόπο που είναι συνθεμένο αυτό το

Λεξικό, που από αύριο κάνει πανιά στη ευρύστερνη θάλασσα της γαλλοφωνίας (48

κράτη-μέλη).

Ας ελπίσουμε ότι η χώρα μας θα τιμήσει κάποτε, όπως του πρέπει, τον ακούραστο

αυτόν προπαγανδιστή της. Εξάλλου, μια φορά που τον ρώτησα πού θα του άρεσε να

έχει ένα μικρό δυάρι στην Ελλάδα, χαριτολογώντας μου απάντησε: Πού αλλού;

Φυσικά, στην οδό Φιλελλήνων.