Χαιρετίζονται από την Αριστερά ως απελευθερωτές του Μεξικού. Μήπως όμως ο

υποδιοικητής Μάρκος και οι Ζαπατίστας δεν είναι τίποτε άλλο παρά δεξιοτέχνες

του μάρκετινγκ;

Ραφαέλ Γκιγιέν. Κατά τον Τζον Κάρλιν, ο Μάρκος προσποιείται ότι είναι μία

μετενσάρκωση του Τσε Γκεβάρα

Είτε ξεκίνησε με αυτή την πρόθεση είτε όχι, ο Μάρκος εφηύρε ένα νέο είδος

πολέμου ­ τον εικονικό. Ο Μάρκος είναι ένας εικονικός ηγέτης ανταρτών, οι

Ζαπατίστας είναι ένα εικονικό αντάρτικο και το καλύτερο από όλα είναι ότι η

εφεύρεση «πουλάει». Το μήνυμα φθάνει στους αποδέκτες του.

Ο Μάρκος, γεννηθείς ως Ραφαέλ Γκιγιέν (υιός ενός εύπορου επιπλοποιού),

προσποιείται ότι είναι μία μετενσάρκωση του Τσε Γκεβάρα, καμώνεται ότι ηγείται

μιας στρατιάς Ινδιάνων επαναστατών ­ και ο υπόλοιπος κόσμος τον πιστεύει.

Πέτυχε, λοιπόν, τον υπέρτατο στόχο του αυθεντικού αντάρτικου ­ να κερδίσει τις

καρδιές των ανθρώπων ­ και μάλιστα χωρίς να καταφύγει στη φοβερή αιματοχυσία

που εθεωρείτο μέχρι πρότινος αναπόφευκτη, προκειμένου να επιτευχθεί ο διπλός

στόχος της κινητοποίησης των μαζών και του εκφοβισμού του εχθρού.

Ο «πόλεμος» του Μάρκος διήρκεσε ακριβώς 12 ημέρες. Ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου

1994 με την κατάληψη μίας γραφικής ορεινής πόλης που δεν κατάλαβε ποτέ τι τη

χτύπησε· και τελείωσε πριν από τα μέσα του μήνα. Στοίχισε τη ζωή περίπου 200

ανθρώπων ­ στην πλειοψηφία τους ελλιπώς εκπαιδευμένοι και ενημερωμένοι

αυτόχθονες Αμερικανοί (ή «Ινδιάνοι»), μερικοί από τους οποίους είχαν σταλεί

από τον Μάρκος να πολεμήσουν τον μεξικανικό στρατό εξοπλισμένοι με ψεύτικα,

φτιαγμένα από ξύλο, τουφέκια. Έκτοτε, ο Μάρκος δεν έχει διατάξει ούτε μία

επίθεση. Το πιο χειροπιαστό επίτευγμά του, το αποκορύφωμα του επταετούς

«αγώνα» του είναι η πορεία που μόλις ολοκλήρωσε από την επαρχία Τσιάπας έως

την Πόλη του Μεξικού, συμπεριλαμβανομένου του λόγου που έβγαλε από τις πύλες

του Κογκρέσου ενώπιον 100.000 ανθρώπων. «Zapatour» («Η τουρνέ των

Ζαπατίστας»), έτσι ονομάστηκε η πορεία αυτή από τον μεξικανικό Τύπο. Όπως όλα

όσα κάνει ο Μάρκος, ήταν μία θεαματική παράσταση που είχε μεγαλύτερη σχέση με

τις Spice Girls παρά με τα ανδραγαθήματα των «barbudos» ( των «γενειοφόρων»)

του Φιντέλ Κάστρο στη Σιέρα Μαέστρα. Στην πραγματικότητα, ήταν μία μεγάλη

παρωδία. Ο Μάρκος, όμως, τη σκηνοθέτησε με δεξιοτεχνία και όταν ήρθε η στιγμή

να ανέβει η παράσταση, όλος ο κόσμος ήθελε να την παρακολουθήσει.

Η «χώρα των θαυμάτων»

Ο Βισέντε Φοξ, ο πρώτος δημοκρατικός ηγέτης της χώρας, έχει δείξει ότι είναι

έτοιμος να υποκύψει σε δύο από τα τρία αιτήματα του Μάρκος: την απελευθέρωση

των εκατό περίπου κρατουμένων ανταρτών και την απόσυρση των στρατευμάτων από

την επαρχία Τσιάπας.

Το τρίτο αίτημα των Ζαπατίστας είναι η έγκριση ενός νομοσχεδίου με το οποίο θα

αναγνωρίζονται τα δικαιώματα των Ινδιάνων του Μεξικού και θα τους παρέχεται,

σε μεγάλο βαθμό, δικαίωμα αυτονομίας. Ο Φοξ δηλώνει ότι στηρίζει τον Μάρκος

και στα τρία αιτήματα, αλλά θα πρέπει να αναμείνει την απόφαση του Κογκρέσου.

Αν το νομοσχέδιο εγκριθεί, θα κατοχυρώσει το δικαίωμα των Ινδιάνων να διοικούν

τα εδάφη τους σύμφωνα με τα αρχαία «έθιμα και συνήθειες».

Τι σημαίνει αυτό; Ίσως να σημαίνει ότι οι Ινδιάνοι θα είναι λιγότερο

«επιρρεπείς» στην εκμετάλλευση. Διόρθωση: ότι οι Ινδιάνοι άνδρες θα

είναι λιγότερο «επιρρεπείς» στην εκμετάλλευση. Το νομοσχέδιο του Μάρκος θα

κατοχυρώσει μία παράδοση που θέλει τους πατέρες να πουλούν τις θυγατέρες τους

στους επίδοξους συζύγους· τον βιασμό να είναι σύνηθες και σπάνια τιμωρούμενο

φαινόμενο· τους άνδρες να φορούν παπούτσια και τις γυναίκες ­ που κάνουν όλη

σχεδόν τη δουλειά ­ να κυκλοφορούν ξυπόλητες.

Δεν έχει σημασία. Παρόμοιες λεπτομέρειες δεν έχουν σημασία στην εικονική «χώρα

των θαυμάτων» του Μάρκος.

Ο θρίαμβός του, είναι ένας θρίαμβος του μάρκετινγκ.

Ο John Carlin είναι πρώην ανταποκριτής της εφημερίδας «The Independent»

στο Μεξικό και νυν αρθρογράφος της «El Pais». Το άρθρο του δημοσιεύτηκε στο

περιοδικό «New Statesman».