<

Η ημέρα που τα οκτώ νομίσματα και τα επτά χαρτονομίσματα του ευρώ θα μπουν στα

πορτοφόλια των Ευρωπαίων, μεταξύ των οποίων θα είναι και οι Έλληνες, απέχει

λιγότερο από ένα χρόνο. Την Πρωτοχρονιά του 2002 οι Ευρωπαίοι θα πάρουν

ταυτόχρονα και τον μποναμά από την ενίσχυση που κατά πάσα πιθανότητα θα έχει

σημειώσει κατά τη διάρκεια του τρέχοντας έτους το ευρώ έναντι του δολαρίου

στις αγορές συναλλάγματος. Μέσα στον τελευταίο ενάμιση μήνα η ισοτιμία του

κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος έναντι του δολαρίου έχει βελτιωθεί κατά 15%,

μειώνοντας τις απώλειές του έναντι του δολαρίου από τις αρχές του 2000 στο 8%.

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι παραδέχονται πλέον ότι οι δύσκολοι καιροί για το

κοινό νόμισμα είναι παρελθόν και ότι επίκειται η αρχή μιας εποχής

«ευρω-ευφορίας».

Οι αγορές παραδέχθηκαν τελικά και αυτές αυτό που αρνούνταν πεισματικά τους

πρώτους είκοσι μήνες της ζωής του: ότι το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα έχει

σημαντικές δυνατότητες ανόδου. Ωστόσο, αυτή η αλλαγή κλίματος στις αγορές

συναλλάγματος δεν οφείλεται μόνο στην ανάδειξη των πλεονεκτημάτων της

Οικονομικής και Νομισματικής Ενοποίησης της Ευρώπης. Συνδέεται σε μεγάλο βαθμό

με την ταχύτερη των αρχικών προβλέψεων επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης της

αμερικανικής οικονομίας. Η επιβράδυνση αυτή οφείλεται κυρίως στη σημαντική

συρρίκνωση της κατανάλωσης των Αμερικανών ­ ένα σημαντικό εξάρτημα του

αμερικανικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Η μείωση των ρυθμών ανάπτυξης της

αμερικανικής οικονομίας είναι τόσο απότομη που ανάγκασε στις αρχές Ιανουαρίου

την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών να προχωρήσει αιφνιδιαστικά

στην περικοπή των επιτοκίων της κατά μισή ποσοστιαία μονάδα.

Λαμβάνοντας αυτή την απόφαση, ο Άλαν Γκρίνσπαν, αφεντικό της Κεντρικής

Αμερικανικής Τράπεζας, της FED, ελπίζει να καταπολεμήσει τον κίνδυνο εκδήλωσης

μιας ύφεσης στην οικονομία όταν ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζωρτζ

Μπους Τζούνιορ, θα αναλάβει επίσημα σήμερα τα καθήκοντά του. Αυτή η απόφαση

προς την κατεύθυνση της προστασίας της οικονομικής δραστηριότητας έχει και μια

αρνητική επίπτωση. Κάνει τα αμερικανικά επενδυτικά προϊόντα λιγότερο ελκυστικά

σε σχέση με το παρελθόν. Και έχει ως αποτέλεσμα την εξασθένηση του δολαρίου.

Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι μέσα στους επόμενους μήνες η απόφαση της FED θα

αποδειχθεί ευνοϊκή για το ευρώ και τα δώδεκα νομίσματα που το απαρτίζουν.

Χωρίς προηγούμενο

Το ευρώ το 2000 κινήθηκε προς τα κάτω, όπως δείχνει και η πινακίδα έξω από το

κεντρικό κτίριο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη. Φέτος,

όμως, προβλέπεται να κερδίσει ύψος έναντι του δολαρίου

Το εγχείρημα δημιουργίας ενός κοινού νομίσματος με τον τρόπο που γεννήθηκε το

ευρώ δεν έχει προηγούμενο στη νομισματική ιστορία: τόσο σε οικονομικούς, όσο

και τεχνικούς, ψυχολογικούς και πολιτισμικούς όρους. Αν και πέρασαν δύο χρόνια

από τη γέννηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, τα οφέλη από τη δημιουργία

του εξακολουθούν να παραμένουν αντικείμενο συζήτησης στους οικονομικούς

κύκλους. Αυτό που δεν αμφισβητείται πλέον ­ όπως γινόταν στο παρελθόν ­ ήταν η

ίδια η γέννηση του κοινού νομίσματος, παρά το γεγονός ότι το δολάριο κατάφερε

ορισμένα ισχυρά πλήγματα εναντίον του κατά τη διάρκεια του 1999 και του 2000.

Πάντως, ακόμη το ευρώ δεν κατάφερε να υλοποιήσει την υπόσχεσή του ότι θα γίνει

ένα βασικό νόμισμα του διεθνούς εμπορίου ή το κυριότερο αποθεματικό νόμισμα

των κεντρικών τραπεζών σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μερίδιο του ευρώ στα

αποθέματα των κεντρικών τραπεζών όλου του πλανήτη μειώθηκε το 2000 στο 13%,

από 19% που ήταν το 1997 και 14% που ήταν το 1998, σύμφωνα με τα πρόσφατα

επίσημα στοιχεία.

Ποτέ στο παρελθόν δεν έχει τυπωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα ένας τόσο

μεγάλος όγκος κερμάτων και χαρτονομισμάτων (μόνο στη Γαλλία θα τυπωθούν 2,6

δισεκατομμύρια χαρτονομίσματα και 7,6 δισεκατομμύρια κέρματα). Επιπλέον, ποτέ

στο παρελθόν οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις δεν αναγκάστηκαν σε σύντομο

χρονικό διάστημα να προσαρμόσουν τα σχέδιά τους και τη λειτουργία τους σε ένα

ένα νέο νόμισμα, όπως στην περίπτωση του ευρώ. Παρόλα αυτά, τα

χρονοδιαγράμματα σε γενικές γραμμές τηρούνται. Κανείς, ωστόσο, δεν πρέπει να

υποτιμά τη σημασία των προβλημάτων που θα δημιουργηθούν κατά τη διάρκεια του

διμήνου αλλαγής των νομισμάτων. Μόνο στη Γαλλία εκτιμάται ότι περίπου 150

δισεκατομμύρια φράγκα θα αλλάξουν χέρια λόγω των στρογγυλοποιήσεων στην

αντικατάσταση με το ευρώ.

Πολύ σημαντικές είναι και οι ψυχολογικές επιπτώσεις. Οι λεγόμενες «εύθραυστες»

ομάδες ­ και είναι πολυπληθείς στις δώδεκα χώρες της ζώνης του κοινού

ευρωπαϊκού νομίσματος ­ κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν πλήρως από τη σύγχυση

που ίσως προκαλέσει η αντικατάσταση των εθνικών νομισμάτων από το ευρώ. Οι

υπόλοιποι είναι σχεδόν αδύνατον να μη βρεθούν σε σύγχυση όταν το γαλλικό

φράγκο με πολλούς αιώνες ιστορίας και τα υπόλοιπα εθνικά νομίσματα

εξαφανιστούν εντελώς από το πορτοφόλι τους στις 28 Φεβρουαρίου του 2002.

Τα δώρα του ευρώ

Ωστόσο, αυτά τα προβλήματα θα είναι αμελητέας σημασίας στην περίπτωση που το

ευρώ καταφέρει τελικά να εκπληρώσει τις υποσχέσεις του προς τους Ευρωπαίους

και την ευρωπαϊκή οικονομία. Ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της

δημιουργίας ενός ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος είναι, σύμφωνα με τους

οικονομολόγους, η εξάλειψη των συναλλαγματικών κινδύνων για το ευρωπαϊκό

εμπόριο. Αυτό μπορεί μακροπρόθεσμα να οδηγήσει στην αύξηση του όγκου του

ενδοευρωπαϊκού εμπορίου, αυξάνοντας παράλληλα τους ρυθμούς ανάπτυξης της

ευρωπαϊκής οικονομίας και την ευημερία των Ευρωπαίων. Οι συνθήκες για τη

μεγέθυνση του όγκου του ενδοευρωπαϊκού εμπορίου είναι εξαιρετικά ευνοϊκές,

καθώς η έλευση του Ίντερνετ μπορεί να κάνει το θαύμα του ηλεκτρονικού εμπορίου

πραγματικότητα.

Το δεύτερο σημαντικό πλεονέκτημα της δημιουργίας του κοινού ευρωπαϊκού

νομίσματος είναι ο μηδενισμός του κόστους ανταλλαγής νομισμάτων για τους

Ευρωπαίους που ταξιδεύουν στις χώρες της ευρωζώνης και τις επιχειρήσεις που

δραστηριοποιούνται εκτός των εθνικών τους συνόρων. Υπολογίζεται ότι αν ένας

Γάλλος ξεκινήσει μια περιοδεία στις χώρες της ευρωζώνης έχοντας στην τσέπη του

100 φράγκα και αλλάζοντάς τα σε κάθε χώρα που επισκέπτεται με το νόμισμά της

θα βρεθεί με λιγότερα από 50 φράγκα χωρίς να έχει ξοδέψει τίποτε για αγορές.

Το τρίτο σημαντικό πλεονέκτημα της δημιουργίας του ευρώ είναι και το γεγονός

ότι αποτελεί μια πολύ καλή αφετηρία αλλά και προϋπόθεση για την επιτάχυνση των

διαδικασιών πολιτικής ενοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προς το παρόν η ύπαρξη

ενός κοινού νομίσματος, αλλά δώδεκα διαφορετικών κυβερνήσεων με δώδεκα

διαφορετικές οικονομικές πολιτικές, κάνει το ευρώ να μειονεκτεί σε σχέση με το

δολάριο, το οποίο έχει πίσω του μια οικονομία, έναν κεντρικό τραπεζίτη και μια

οικονομική πολιτική. Οι ιστορικοί το μέλλοντος θα γράψουν τελικά αν η απόφαση

δημιουργίας του ευρώ ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση.

Επιμέλεια διεθνών οικονομικών θεμάτων: Σπύρος Δημητρέλης