Αναζήτηση
Αν αποκλείσουμε την περίπτωση μιας γιγάντιας συνωμοσίας (στην οποία
«συμμετέχουν» πανεπιστημιακά τμήματα και ερευνητές απ’ όλα τα μέρη του κόσμου)
θα ήταν ίσως απερισκεψία να αντιμετωπίζουμε ως απάτη οποιοδήποτε
«ψι-φαινόμενο» δεν μπορούμε να εξηγήσουμε.
Όνειρα φορτωμένα πυρίτιδα και αρχέγονο φόβο
Γιώγια Σιώκου, Σφυρήλατο μετάξι
Η βιοκεντρική άποψη που αντικατέστησε τον ανθρωποκεντρισμό και οι εμπειρίες
που υπερβαίνουν τα σύνορα τού Εγώ δεν μας δημιουργούν ευχάριστα συναισθήματα.
Η επιστήμη δεν θέλει ακόμα να υιοθετήσει την εκδοχή ότι το ανθρώπινο σώμα
αποτελεί «μιαν αντένα που δέχεται και μεταδίδει μηνύματα» και προκειμένου να
καταπολεμήσει σχετικές «προλήψεις και δεισιδαιμονίες», άρχισε να δημιουργεί η
ίδια δικές της προλήψεις και δεισιδαιμονίες.
Τα παρ’ αίσθηση ή παραφυσικά φαινόμενα (προαισθήματα, οιωνοί, όνειρα), που
εκδηλώνονται με τη διαίσθηση, την τηλεπάθεια, τη μεταβίβαση της σκέψης, δεν
(φαίνεται να) κινούνται ενάντια στους νόμους της φύσης αλλά και δεν μπορούμε
να τα εξηγήσουμε με τους μέχρι σήμερα γνωστούς νόμους της φύσης.
Το γεγονός όμως ότι όλοι αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα με τον ίδιο τρόπο
δεν οδηγεί αναγκαία στο συμπέρασμα ότι κάποιος που τη «βλέπει» διαφορετικά
βρίσκεται υπό το καθεστώς παραισθήσεων, δηλαδή εμπειριών που παράγονται «από
μέσα» χωρίς ερέθισμα από το αντίστοιχο αισθητήριο όργανο.
Μερικές φορές εκείνος που διαθέτει τη «χωρίς μάτια όραση» επιμένει τόσο πολύ
στην περιγραφή της αλήθειας του, ώστε μας κάνει να αμφιβάλλουμε για τη δική
μας αντίληψη. Οι οπτασίες, τα άτακτα πνεύματα, τα φαντάσματα, η πρόγνωση
«μελλοντικών συμβάντων» μάς υποχρεώνουν να δεχθούμε αυτή την επιστημονική
πρόκληση και χωρίς να εγκαταλείπουμε εντελώς τη λογική, να εξετάσουμε αυτή την
υπόθεση (μολονότι είναι αδύνατο να την προσδιορίσουμε). Ας μην ξεχνάμε άλλωστε
ότι είναι επιστημονικά αντιδεοντολογικό να αρνούμαστε την ύπαρξη φαινομένων
που έχουν διαπιστωθεί και καταγραφεί πολλές φορές και σε πολλά σημεία της
υφηλίου. Το μαγικό και το ορθολογικό συνυπάρχουν σε κάθε άνθρωπο. Τα ψυχικά
φαινόμενα δεν είναι άνομα ούτε άναρχα.
Μοιάζει λες και ο άνθρωπος να γνωρίζει ή να μπορεί να πράξει περισσότερα από
όσα μπορεί να ερμηνεύσει.
Βέβαια πολλοί μιλάνε για οπτικές απάτες (και όχι για ψυχικά ίχνη, εντυπώσεις
χωρίς εικόνες ή και θαύματα). Δεν δέχονται ότι στα κατάβαθα της ύπαρξης
βρίσκονται «κρυμμένα πρόσωπα» που προβάλλουν σε ειδικές περιπτώσεις, ούτε
φαινόμενα που οι πέντε αισθήσεις μας δεν μπορούν να αποκαλύψουν. Η έκτη
αίσθηση ίσως βασίζεται σε καταπληκτική μνήμη ή αντίληψη, αλλά δεν συναρτάται
με κανένα ψυχικό ή παθολογικό χαρακτηριστικό του υποκειμένου. Η τηλεπάθεια δεν
είναι τίποτα περισσότερο από συνειρμούς ιδεών που ανήκουν στην ομαδική ψυχή
της ανθρωπότητας, ισχυρίζονται.
Η υπέρβαση τόσο του ρασιοναλισμού όσο και του εμπειρισμού υπέρ μιας γνώσης
χωρίς παρατήρηση, μιας (αποκρυφιστικής;) επαφής με το πεδίο των προϋπαρχουσών
ιδεών και λύσεων δεν γίνεται εύκολα αποδεκτή. Κι όμως η επίδραση του νου
πάνω στην ύλη, χωρίς τη χρήση των οργάνων της αίσθησης, θα διεύρυνε τη
μηχανοκρατικά περιορισμένη αντίληψη για τις «πραγματικές» δυνάμεις του
ανθρώπου. Η ψυχή κινεί το σώμα όχι μηχαν(ιστ)ικά αλλά με ελεύθερη επιλογή.
Καθώς σώμα και ψυχή δεν χωρίζονται, η ψυχή κινεί το σώμα μέσω των επιθυμιών
και η αίσθηση φθάνει στην ψυχή διά του σώματος. Οι κατά Πλάτωνα «ίσκιοι»
που κάθε αισθητό ον προβάλλει, είναι απειράριθμοι. Οι αντανακλάσεις της
εξωτερικής πραγματικότητας φέρνουν σύγχυση. Το αισθητό στοιχείο συνίσταται από
στοιχεία υπεραισθητά και νοητά. Ο άνθρωπος εξαπατάται από την αστάθεια των
φαινομένων. Οι αισθήσεις και ο νους αλληλοαπατώνται.
Η έξοδος όμως της ψυχής στο Φως δεν καταλήγει αυτόματα στη Γνώση της
Πραγματικότητας. Όπως το σκοτάδι, έτσι και το πολύ φως μπορεί να τυφλώσει.
Η διαίσθηση και το ένστικτο αποτελούν άραγε τα προσφορότερα μέσα για να
προχωρήσουμε πέρα από τα φαινόμενα και να φτάσουμε στην αποκάλυψη της
ουσιαστικής αλήθειας προσώπων και πραγμάτων; Πότε θα συνοδοιπορήσουν
υποκείμενο, εικόνα και αντικείμενο; Και τελικά τα φαινόμενα ή η επιστήμη μάς
εξαπατούν περισσότερο;
That’s the question για τον 21ο αιώνα.
ΥΓ: Ουδεμία σχέση έχει το κείμενο αυτό με το μη-πραγματικό φως τής μη-γνώσης
των μη-κατεχόντων την έκτη αίσθηση (για τα φαινόμενα της ζωής ή της
πολιτικής).
Ο Γιάννης Πανούσης είναι καθηγητής της Εγκληματολογίας στο Τμήμα
Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
