Αναζήτηση
Μια κοινωνία που δεν προβληματίζεται για το μέλλον της δεν είναι δυνατόν να
έχει μέλλον. Είναι γεγονός ότι η δική μας κοινωνία δεν έχει παράδοση
σχεδιασμών και ομαλών μεταβάσεων.
Στις σημερινές συνθήκες, είναι αναγκαίο και επιβεβλημένο η πολιτική ηγεσία της
χώρας να αναλύσει με ρεαλισμό τη δική μας πραγματικότητα (να επισημάνει τα
ισχυρά και αδύνατα σημεία μας), το διεθνές περιβάλλον και τις προκλήσεις της
κοινωνίας της γνώσης και με βάση τις διαχρονικές αξίες του πολιτισμού μας να
διασώσει το παρελθόν και να σχεδιάσει το μέλλον. Να δώσει στο λαό μας το όραμα
και τον προσανατολισμό και τα βήματα προσέγγισής του. Οι αποσπασματικές
σκέψεις και οι αλληλοσυγκρουόμενες παρεμβάσεις, αντί να δημιουργούν περιβάλλον
αισιοδοξίας και προοπτικής, ενισχύουν την υπάρχουσα σύγχυση και τονώνουν το
κλίμα διαφθοράς. Αποτελεί κοινή συνείδηση ότι οι συμπεριφορές του πελατειακού
μας συστήματος που ενισχύουν τη διαφθορά συνεχίζουν να υπάρχουν… με τη μόνη
διαφορά τη μετατόπιση των κοινωνικών τάξεων στις οποίες απευθύνονται.
Παλαιότερα ευνοούσαν τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, ενώ σήμερα ευνοούν τους
έχοντες πρόσβαση στην εξουσία και συναλλαγή με το κράτος.
Είναι μάλλον εύκολο να διαπιστώσει κανείς ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα
ταλαιπωρείται από τις επιχειρούμενες ανεπιτυχείς μεταρρυθμίσεις, οι θεσμοί
υπολειτουργούν, τα εξωτερικά θέματα περιπλέκονται, τα μικρά θέματα παίρνουν
δυσανάλογη βαρύτητα και αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη, η ποιότητα σε όλες
τις εκφάνσεις της κοινωνίας παραμένει ως πρόβλημα και οι προκλήσεις της εποχής
μας περιμένουν… Στα παραπάνω προβλήματα πρέπει να επισημανθεί ότι ένα πλέγμα
αρμοδιοτήτων θα (ή έχει) εκχωρηθεί στο κέντρο εξουσίας των Βρυξελλών και η νέα
πραγματικότητα δεν είναι γνωστή ή στην καλύτερη περίπτωση δεν έχει αφομοιωθεί
από την ελληνική κοινωνία. Όπως είναι φυσικό η παγκοσμιοποίηση εξασθενεί τις
παραδοσιακές δομές και τα προβλήματα μιας κοινωνίας καθίστανται όλο και πιο
πολυδιάστατα, υπερεθνικά και με αυξημένη πολυπλοκότητα. Όσο πιο σύνθετη
γίνεται μια κοινωνία τόσο πιο επιτακτικό προβάλλει το αίτημα αυτο-αξιολόγησής
της. Η ανεπάρκεια διαχείρισης των σοβαρών προβλημάτων μας συνιστά τη μεγάλη
μας αδυναμία που περιορίζει τις πιθανότητες μιας διορθωτικής ή μιας μακρόπνοης
θεώρησης της πορείας της κοινωνίας.
Το χαρακτηριστικό της εποχής μας, η γνώση ξεφεύγει όλο και περισσότερο από τον
ανθρώπινο έλεγχο και η εξασθένηση μιας σφαιρικής αντίληψης οδηγεί στην
εξασθένηση της έννοιας της υπευθυνότητας. Όσο ο ειδικός χάνει την ικανότητα να
αντιληφθεί το όλον τόσο ο πολίτης χάνει το δικαίωμα στη γνώση… όσο η
πολιτική καθίσταται τεχνική τόσο η δημοκρατία υποχωρεί.
Στην περίπτωση της πατρίδας μας, η κατανόηση των προκλήσεων, η μεταρρύθμιση
της εκπαίδευσης που θα οδηγήσει στη μεταρρύθμιση της σκέψης, η αυξημένη
πολιτική ευθύνη από τους πολιτικούς και τους πολίτες και η δημιουργία κλίματος
συνύπαρξης μεταξύ κλασικής και επιστημονικής κουλτούρας θα δημιουργήσει τις
προϋποθέσεις για ύπαρξη οράματος. Βέβαια η προώθηση ή μάλλον η προσέγγισή του
από την κοινωνία μας προϋποθέτει φωτισμένη πολιτική ηγεσία και όχι απλώς
πολιτικούς.
Στη σημερινή πραγματικότητα η ελληνική κοινωνία διαπαιδαγωγεί τον πολίτη της
με την κακόγουστη εκλαϊκευμένη γνώση των media (αλλοιώνει τα αισθητικά του
χαρακτηριστικά, γίνεται κοινωνός της προσωπικής ζωής των συνανθρώπων του – όχι
προτύπων μετατοπίζει το ενδιαφέρον του από τα πραγματικά προβλήματα και
ενισχύει τις φαντασιώσεις του…), επιβραβεύει τους θορυβώδεις και ανικάνους,
δημιουργεί κλίμα απαισιοδοξίας στους σώφρονες, ενισχύει την ήδη χαοτική
συμπεριφορά του Έλληνα… ακόμα και η γλώσσα μας κακοποιείται (Ο. Ελύτης: εάν
η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε.
Συμβαίνει όμως ν’ αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών). Η
επιτακτική ανάγκη επιβίωσης της πατρίδας μας δημιουργεί την υποχρέωση σε όλους
μας και προπαντός στην πολιτική και πνευματική ηγεσία του τόπου, να διευρυνθεί
η δημοκρατία, να εξαλειφθεί ο λαϊκισμός, να προστατευθεί ο πολίτης από την
υποκουλτούρα, να δομηθούν και να εφαρμοστούν αυστηροί κανόνες λειτουργίας του
κράτους, να γνωρίσει ο πολίτης και μαζί να πειστεί για την πατρίδα που
θυσιάζεται και αποτελεί συλλογικό μας όραμα. Ας δανειστεί η πολιτική και
πνευματική μας ηγεσία… τις ιδιότητες της φωτεινότητας και της διαφάνειας…
ιδιότητες που καθορίσανε το χώρο που μεγαλώσαμε και ζήσαμε (Ο. Ελύτης).
Ο καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
