Αναζήτηση
Ο αντίκτυπος από τις καταστροφές που έχουν την αιτία τους σε φυσικές
διεργασίες ή σε αδυναμίες κοινωνικών δομών ή σε ανθρώπινες παραλείψεις, σε
διεθνές επίπεδο μεγαλώνει και μάλιστα στην πατρίδα μας με δραματικό ρυθμό.
Οι βασικές επιδιώξεις μιας οργανωμένης κοινωνίας είναι η ελαχιστοποίηση (αν
όχι η αποφυγή) των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές και έμβια όντα, ο μετριασμός
της ανθρώπινης δυστυχίας, των υλικών ζημιών, της βλάβης στο περιβάλλον, αλλά
και σε κάθε δημιούργημα του πολιτισμού από κάθε πιθανή αιτία. Η ανταπόκριση
της κοινωνίας σε τέτοιους κινδύνους προϋποθέτει οργάνωση, υποδομές, κανόνες
διαχείρισης, μηχανισμούς ενημέρωσης, εκπαίδευση και προπαντός διαρκή έκφραση
της κοινωνικής ευαισθησίας και της δημοκρατικής συμπεριφοράς. Το κοινωνικό
σύνολο πρέπει να είναι ενημερωμένο και προετοιμασμένο για την κατάλληλη
συμπεριφορά τόσο σε προσπάθειες θωράκισης ενάντια σε πιθανούς κινδύνους όσο
και κατά την εκδήλωσή τους.
Ο σημαντικός αυτός ρόλος ανήκει τόσο στα ΜΜΕ όσο και στις δομές (οργανισμούς)
της κοινωνίας που είναι επιφορτισμένες για τον μετριασμό των αποτελεσμάτων των
καταστροφών. Οι δομές αυτές πρέπει να ευαισθητοποιούν τα ΜΜΕ παρέχοντας
ακριβείς, αξιόπιστες και χρήσιμες πληροφορίες. Πρέπει να τονιστεί ότι οι
δυνατότητες των επικοινωνιών μπορούν και να αποπροσανατολίσουν την προσοχή του
κοινωνικού συνόλου αν οι παρεχόμενες πληροφορίες δεν χαρακτηρίζονται από
ακρίβεια και υπευθυνότητα. Η κρισιμότητα του αντικειμένου αντιμετώπισης των
καταστροφών απαιτεί διαμόρφωση στρατηγικής α) για τη συμμετοχή των ΜΜΕ στην
ενημέρωση και β) για την προετοιμασία, εκπαίδευση, ανταπόκριση και
αποκατάσταση των αναστρέψιμων βλαβών από τις δομές μετριασμού τους.
Η αποτελεσματική χρήση των δυνατοτήτων τού Διαδικτύου θα πρέπει να
αξιοποιείται υπό τον όρο βέβαια να αξιολογείται η εγκυρότητα των παρεχόμενων
πληροφοριών. Η πατρίδα μας έχει το θλιβερό προνόμιο να υποφέρει συχνά από
καταστροφές που οφείλονται σε όλες τις προαναφερθείσες αιτίες π.χ. σεισμούς,
πλημμύρες, πυρκαγιές, τροχαία ατυχήματα, ρύπανση του περιβάλλοντος…
Όπως είναι προφανές η αποτροπή της εξέλιξης των φυσικών φαινομένων δεν είναι
δυνατή. Ο μετριασμός ή ελαχιστοποίηση των συνεπειών ενός φυσικού φαινομένου
είναι αποτέλεσμα αξιοποίησης της υπάρχουσας γνώσης και των τεχνικών
δυνατοτήτων μιας χώρας. Στην περίπτωση των σεισμών, η εμπειρία μας και το
επίπεδο του τεχνικού μας πολιτισμού σε συνδυασμό με τη συνεχή και αξιόπιστη
παρουσία της Πολιτείας μπορούν να εξασφαλίσουν τη συνύπαρξή μας με τα
παιχνίδια της φύσης… Η εκδίκηση της φύσης στην περίπτωση των πλημμυρών
μπορεί να αποτραπεί αν δείξουμε τον πρέποντα σεβασμό στη δομή της και
σχεδιάσουμε τις οικιστικές μας περιοχές με τρόπο που να αποφεύγεται ο βιασμός
της συμπεριφοράς της.
Οι πυρκαγιές δεν έπαυσαν να υπάρχουν τόσο στα δάση μας όσο και στα
δημιουργήματά μας, εκείνο που είναι καινούργιο είνια η έκταση, η συχνότητα και
οι πρόσθετες αιτίες… Η πρωτοπορία μας σε απώλειες ανθρωπίνων υπάρξεων και
υλικές καταστροφές από ατυχήματα στα μέσα μεταφοράς είναι ένα γεγονός που
στιγματίζει την κοινωνία και τον πολιτισμό μας και γεννάει εύλογα ερωτήματα…
Στην πατρίδα μας η φύση φαίνεται ότι θεωρήθηκε ως εξωτερικό περιβάλλον του
ανθρώπου και αντιμετωπίστηκε ως αντικείμενο απεριόριστης εκμετάλλευσης και ως
χώρος απόθεσης των προϊόντων… τής κακώς εννοούμενης ευημερίας του. Η
υποβάθμιση της ποιότητας ζωής του πολίτη αυτής της χώρας και η ενίσχυση της
ανασφάλειάς του είναι ένα πρόβλημα καθαρά πολιτικό και σηματοδοτεί την έλλειψη
σχεδιασμού, ευθύνης και ευαισθησίας. Το ξυτύλιγμα της αλυσίδας του χρόνου μάς
επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα τις συνεχιζόμενες παθογένειες της κοινωνίας
μας… τις γνωστές αιτίες που τις προκαλούν… και να απαιτήσουμε το
αυτονόητο… την προστασία μας.
Η μελέτη της κάθε αδυναμίας της κοινωνίας μας, σχετικά με τις σχολιαζόμενες
καταστροφές, η καθιέρωση λειτουργικών και ανταποκρινόμενων στις ανάγκες της
χώρας κανονισμών και μηχανισμών ελέγχου εφαρμογής των, η ενημέρωση, η
εκπαίδευση… η αυτοκριτική και έμπρακτη εκδήλωση ευαισθησίας από την πολιτική
ηγεσία της χώρας, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων, θα δημιουργήσουν εκείνη την
παράδοση που θα εντάξει την κοινωνία μας στις έμπειρες κοινωνίες. Ας ελπίσουμε
πως η δωρεάν και υποχρεωτική εκπαίδευση θα κατευθύνει τον πολίτη του μέλλοντος
στη γνώση και τη λογική σκέψη και πως η δημοκρατική έκφραση της Πολιτείας θα
τον εμβαπτίσει στον σεβασμό των νόμων και, τελικά, στον αυτοσεβασμό. Αυτό
άλλωστε σημαίνει πολιτική συνείδηση.
Ο καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου
Ιωαννίνων.
