Το νωπό κόκκινο αίμα πάνω στο φρέσκο λευκό χιόνι στο χωριό Πριλέπ δείχνει το

σημείο όπου δύο Σέρβοι αστυνομικοί πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν την αυγή,

σχεδόν σίγουρα από τους στρατιώτες ενός σκληρού τοπικού διοικητή του

Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου, που παραβίασε την εκεχειρία.

ΤΟ ΑΙΜΑ βρίσκεται συμβολικά ακριβώς κάτω από ένα κατεστραμμένο τζαμί στη μέση

ενός αλβανικού χωριού, που οι σερβικές δυνάμεις κατέστρεψαν συστηματικά. Τώρα

οι γυναίκες μιας από τις λίγες αλβανικές οικογένειες που παρέμειναν εδώ, μας

λένε πως η σερβική αστυνομία τις χτύπησε μετά τους φόνους.

Η επαρχία είναι πράγματι διαιρεμένη. Η σερβική αστυνομία περιπολεί στους

δρόμους και στις μεγάλες πόλεις. Στρατιώτες του Απελευθερωτικού Στρατού του

Κοσσυφοπεδίου (UCK) ελέγχουν το μεγαλύτερο υπόλοιπο μέρος της υπαίθρου. Τους

συναντάς μόλις στρίψεις στους λόφους. Σε μερικά σημεία, οι δύο δυνάμεις

βρίσκονται σε απόσταση μόλις 50 μέτρων. Αυτό δεν είναι ειρήνη. Είναι παγωμένος πόλεμος.


Στην ξενιτιά: περί τους 300.000 Αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου έχασαν τα σπίτια

τους από τον πόλεμο

Ο πόλεμος έχει παγώσει κυριολεκτικά από τις σφοδρές χιονοπτώσεις που

σηματοδότησαν την έναρξη του χειμερινού διαλείμματος, παραδοσιακού πλέον στους

βαλκανικούς πολέμους αυτής της δεκαετίας.

Έχει επίσης παγώσει μεταφορικά από την αποκαλούμενη «διεθνή κοινότητα».

Ανάμεσα στους Σέρβους και τους Αλβανούς περιπολούν Αμερικανοί, Βρετανοί και

Σκανδιναβοί υπό την αιγίδα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία

στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), οι οποίοι έχουν αποστολή να ελέγχουν τη συμμόρφωση προς

την εκεχειρία που διαπραγματεύτηκαν οι Αμερικανοί με τον Σέρβο ηγέτη

Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Αν όμως δεν υπάρξει μια πολιτική συμφωνία μέσα στους

τρεις επόμενους μήνες, οι 2.000 άοπλοι «επαληθευτές» του ΟΑΣΕ δεν θα

σταματήσουν την επανάληψη της αιματοχυσίας όταν λιώσουν τα χιόνια.

Αυτή την πολιτική συμφωνία διαπραγματεύεται ο Αμερικανός πρεσβευτής στα Σκόπια

Κρίστοφερ Χιλ. Το τελευταίο σχέδιό του αποκαθιστά την εκτεταμένη αυτονομία που

στέρησε ο Μιλόσεβιτς το 1989 από το Κοσσυφοπέδιο.

Οι αλβανικές περιοχές θα έχουν αλβανικές αρχές και αστυνομία, ενώ στις μεικτές

περιοχές οι αρχές και η αστυνομία θα είναι μεικτές.

Αν δεν επιτύχει το σχέδιο, θα υπάρξει και πάλι ένας πόλεμος χαμηλής έντασης.

Αν επιτύχει, τότε το Κοσσυφοπέδιο θα γίνει σύντομα ένα οιονεί προτεκτοράτο,

όπως η Βοσνία.

Σε αυτές τις ταραγμένες επαρχίες των Βαλκανίων αναδημιουργείται μια νέα εκδοχή

της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, με τους Αμερικανούς στον ρόλο των κυρίαρχων

Αυστριακών και εμάς τους Δυτικοευρωπαίους στον ρόλο των δεύτερων, των

Ουγγαρέζων. Μόνο έτσι καλύπτεται μια πραγματικότητα βαθιάς εθνικής διαίρεσης.

Το βοσνιακό μοντέλο είναι ένα θαύμα στις διεθνείς σχέσεις: μισό προτεκτοράτο,

μισό διχοτόμηση. Και χωρίς φανερή διέξοδο, εκτός από την αμυδρή ελπίδα ότι μια

μέρα ο Μιλόσεβιτς θα καθαιρεθεί από τον ίδιο τον λαό του (με λίγη βοήθεια από

τους Δυτικούς φίλους τους), και μια πιο δημοκρατική κυβέρνηση στο Βελιγράδι θα

επιτρέψει περισσότερο διαρκείς λύσεις.

Αλλά ποιες θα είναι οι λύσεις αυτές; Το σκληρό, θλιβερό συμπέρασμα της

τελευταίας δεκαετίας είναι πως το λιγότερο κακό και περισσότερο διαρκές

πλαίσιο, μέσα στο οποίο οι λαοί της πρώην Γιουγκοσλαβίας μπορεί να αρχίσουν το

μακρύ ταξίδι τους προς μια πολιτισμένη, φιλελεύθερη, δημοκρατική Ευρώπη, είναι

ως μία ομάδα μικρών εθνικών κρατών με σαφείς εθνικές πλειοψηφίες. Έπειτα απ’

όλα όσα έχουν γίνει, μια περίοδος χωρισμού θα ήταν η λιγότερο κακή λύση. Οι

καλοί φράκτες κάνουν τελικά τους καλούς γείτονες. Ούτε αυτό αποτελεί

ιδιαιτερότητα των Βαλκανίων. Στη Δυτική Ευρώπη έχουμε χωριστεί από καιρό σε

εθνικά κράτη, με λίγες εξαιρέσεις, και ακόμη κι αυτές οι εξαιρέσεις ­ όπως το

Βέλγιο ή η Σκωτία στη Βρετανία ­ αποδεικνύεται τώρα δύσκολο να διατηρηθούν.

(Ναι, ξέρω, θα υπάρχει πάντα η Ελβετία, ο Θεός να την φυλάει). Σ’ αυτή τη βάση

του σαφούς χωρισμού σε εθνικά κράτη ενωνόμαστε τώρα ­ όσο ενωνόμαστε ­ στην

Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Κεντρική Ευρώπη, αυτό συνέβη πιο πρόσφατα. Συνέβη με

πόλεμο, εκ νέου χάραξη συνόρων και εθνικές εκκαθαρίσεις στη Γερμανία, την

Πολωνία και τα τσεχικά εδάφη μετά το «βελούδινο διαζύγιο» ανάμεσα στους

Τσέχους και τους Σλοβάκους.

Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει στην περίπτωση της Βοσνίας ή του Κοσσυφοπεδίου.

Στη Βοσνία, μια οριστική διχοτόμηση θα επέφερε σίγουρα νέα αιματοχυσία και θα

δημιουργούσε και πάλι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες. «Ανεξαρτησία τώρα» για

το Κοσσυφοπέδιο θα σημάνει σίγουρα τον ξεριζωμό τουλάχιστον 100.000 Σέρβων.

Όντας παρόντες στην περιοχή, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε κάτι τέτοιο, δεν

μπορούμε να συμμετάσχουμε σε εθνική αποκάθαρση. Μπορεί διανοητικά να θέλουμε

το αποτέλεσμα, αλλά ηθικά και πολιτικά δεν μπορούμε να θελήσουμε τα μέσα. Αυτό

είναι το δίλημμα που αντιμετωπίζουμε. Ο χειμώνας παγώνει τον πόλεμο, αλλά

εμείς θα προσπαθήσουμε να παγώσουμε την Ιστορία.

* Ο Timothy Garton Ash είναι ιστορικός και συγγραφέας