Πάνε λίγο περισσότερα από 20 χρόνια από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης και την τελευταία μεγάλη προσθήκη ανεξάρτητων κρατών στον κατάλογο της υφηλίου. Λίγα προστέθηκαν έκτοτε –η Ερυθραία, το Ανατολικό Τιμόρ, τα πρώην κράτη της Γιουγκοσλαβίας μεταξύ άλλων –και στην αρχή του 21ου αιώνα ο παγκόσμιος χάρτης έμοιαζε να έχει λίγο-πολύ ολοκληρωθεί.

Τώρα όμως βρισκόμαστε στο κατώφλι ενός ακόμη «μπέιμπι μπουμ» νέων εθνικών κρατών. Αυτή τη φορά οι νέες χώρες δεν θα είναι το προϊόν μίας και μόνης πολιτικής αλλαγής ή σύγκρουσης, όπως συνέβη στη μετασοβιετική περίοδο, ούτε θα είναι περιορισμένες σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Αν υπάρχει κάτι που να τις συνδέει, είναι ένα και μόνο αναντίρρητο γεγονός: η Ιστορία «μασάει» τα σύνορα με την ίδια άσκοπη αποφασιστικότητα της γεωλογίας. Ποια μπορεί να είναι όμως τα πιο καινούργια διεθνή σύνορα στον κόσμο;

Το Μάλι διαλύεται. Παρότι που ο εθνικισμός των Βερβέρων υπολείπεται πλέον του ριζοσπαστικού Ισλάμ, η πρόσφατη ανακήρυξη του Αζαουάντ ως ανεξάρτητου κράτους στην περιοχή της Σαχάρας που ανήκει στο Μάλι δεν φαίνεται να μπορεί να αντιστραφεί. Το μόνο ερώτημα είναι αν θα εμπνευστούν από το Αζαουάντ και άλλα βερβερικά κινήματα, όπως αυτό της Δυτικής Σαχάρας ή ίσως ένα εθνικιστικό κίνημα στην Καβυλία, όπου οι κάτοικοι υπογραμμίζουν τη διαφορετικότητά τους σε μια ορεινή ζώνη κοντά στη μεσογειακή ακτή της Αλγερίας.

Το Κονγκό θρυμματίζεται. Ηδη υπάρχουν δύο Κονγκό –ένα η πρώην γαλλική αποικία, το άλλο βελγικό, με τις πρωτεύουσές τους απέναντι η μία στην άλλη, στις δύο όχθες του ποταμού Κόνγκο. Το μεγαλύτερο από τα δύο, με πρωτεύουσα την Κινσάσα, είναι η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Ομως το κράτος είναι τόσο αδύναμο, ώστε μερικοί ειδικοί αμφισβητούν ότι μπορεί να επιβιώσει. Οι επαρχίες του Βόρειου και του Νότιου Κίβου έχουν περάσει στην τροχιά της Ρουάντας, που διατηρεί εκεί στρατιωτική παρουσία. Και η πλούσια σε χαλκό επαρχία Κατάνγκα στον Νότο μπορεί να αποπειραθεί κι αυτή να αποσχισθεί, ίσως για να συγχωνευθεί με την πιο σταθερή και πλούσια γείτονά της, τη Ζάμπια.

Η Κίνα αρπάζει τη Σιβηρία. Ο μεγαλύτερος γεωπολιτικός φόβος της Ρωσίας τροφοδοτείται από ένα πολύ πιθανό σενάριο –η Κίνα, πολυάνθρωπη και πεινασμένη για φυσικούς πόρους, καταλαμβάνει μεγάλα κομμάτια της Σιβηρίας, τα οποία έχουν αδειάσει από Ρώσους λόγω της οικονομικής δυσπραγίας. Εκατοντάδες χιλιάδες Κινέζοι έχουν ήδη διασχίσει τα σύνορα στον ποταμό Αμούρ και έχουν ιδρύσει εμπορικούς οικισμούς, κάνοντας γάμους με Ρωσίδες και με γυναίκες από τις νομαδικές μειονότητες της Σιβηρίας. Η Ρωσία έχει ένα πυρηνικό οπλοστάσιο για να αποτρέψει επίσημες απειλές στην κυριαρχία της, αλλά η δημογραφική ανισορροπία είναι εις βάρος της. Αραγε το Βλαδιβοστόκ θα γίνει ένας ρωσικός θύλακος σε μια επανασινοποιημένη Εξωτερική Μαντζουρία;

Το Μεγάλο Αζερμπαϊτζάν. Το Ιράν έχει το δυναμικό για να κυριαρχήσει στην περιφέρεια, όμως κινδυνεύει επίσης με κατάρρευση. Αν το σημερινό καθεστώς καταρρεύσει βίαια, τα 20 εκατ. Αζέρων στο Βόρειο Ιράν, με κέντρο την Ταυρίδα, μπορεί να ενωθούν με το ήδη ανεξάρτητο Αζερμπαϊτζάν, δημιουργώντας μια νέα περιφερειακή δύναμη με έναν ακόμη πιο ισχυρό σύμμαχο, την Τουρκία, που θα καθιστούσε ακόμη δυσκολότερο για την Αρμενία να διατηρήσει τον διαφιλονικούμενο θύλακο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Η Κορέα επανενώνεται. Ενα άλλο σύνορο που μπορεί να εξαφανιστεί είναι αυτό ανάμεσα στη Βόρεια και τη Νότια Κορέα. Οπως συνέβη και με τη γερμανική ενοποίηση, μια κατάρρευση του βορειοκορεατικού καθεστώτος θα έστρωνε τον δρόμο για να ανοίξει το στρατιωτικοποιημένο σύνορο και να εξαφανιστεί.

Η Ενωση του Αραβικού Κόλπου. Η στρατιωτική είσοδος της Σαουδικής Αραβίας πέρυσι στο μικροσεϊχάτο του Μπαχρέιν κατέστησε ουσιαστικά το μικροσκοπικό νησί τη 14η επαρχία της Σαουδικής Αραβίας. Επίσης μια έξοδος προς Βορρά από την πολυάνθρωπη και δυσλειτουργική Υεμένη προς τη Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να δημιουργήσει μια συγχώνευση εχθρών, όπως συνέβη το 1990 με την επανένωση της Βόρειας και της Νότιας Υεμένης.

Νωρίτερα φέτος οι σουνιτικές αραβικές μοναρχίες άρχισαν επίσης να εξετάζουν πρόταση να μετονομαστεί το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου σε Ενωση του Αραβικού Κόλπου, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η εντεινόμενη ιρανική απειλή.

Η διάλυση της Σομαλίας. Πολλοί πιστεύουν πως η Σομαλία έχει φέτος την καλύτερη ευκαιρία να πάψει να είναι το πρότυπο του αποτυχημένου κράτους με την εγκαθίδρυση μιας εθνικής κυβέρνησης. Ομως η Πουντλάνδη και η Σομαλιλάνδη, το ανατολικό τρίτο και το δυτικό τρίτο της χώρας, συνεχίζουν να οικοδομούν τις δικές τους οικονομίες και να έχουν τις δικές τους διοικήσεις και αστυνομικές δυνάμεις.

Το Βέλγιο που… δεν υπάρχει

Διαιρεμένη ανάμεσα σε γαλλόφωνους και φλαμανδόφωνους, η χώρα οδεύει προς τη διάσπαση εδώ και δεκαετίες. Παρατηρητές επισημαίνουν πως αν δεν ήταν οι Βρυξέλλες, ένας επισήμως δίγλωσσος, αλλά κυρίως γαλλόφωνος θύλακος μέσα στον φλαμανδόφωνο Βορρά, το Βέλγιο θα είχε διασπαστεί εδώ και χρόνια. Παραδόξως όμως ακριβώς οι Βρυξέλλες – ως συντόμευση για την Ευρωπαϊκή Ενωση – είναι αυτές που θα μπορούσαν και να διευκολύνουν ένα διαζύγιο. Καθώς η Ευρώπη ολοκληρώνεται, τα εθνικά σύνορα γίνονται λιγότερο σημαντικά από τις πολιτισμικές και εθνικές διαχωριστικές γραμμές.

Ανεξάρτητοι Αλεβίτες

Οταν κατακαθήσει η σκόνη του εμφυλίου, η Συρία ίσως να μοιάζει με το πρώην κράτος – πελάτη της, τον Λίβανο: οι θρησκείες θα έχουν καταλάβει το άδειο κέλυφος της κεντρικής κυβέρνησης. Ή ίσως η Συρία να επιστρέψει στο εθνοτικό παζλ που είχαν φτιάξει οι Γάλλοι: χωριστά κράτη για τους Δρούζους και τους Αλεβίτες και πόλεις – κράτη για τη Δαμασκό και το Χαλέπι. Το αλεβιτικό κράτος, πατρίδα του κυρίαρχου θρησκεύματος στη Συρία του Μπασάρ αλ Ασαντ, θα ελέγχει την εύφορη, ορεινή ακτογραμμή και είναι ίσως ο πιο βιώσιμος διεκδικητής μιας χωριστής κρατικής υπόστασης.

Παστουνιστάν και Βελουχιστάν

Καθώς στο Αφγανιστάν δεν υπάρχει κάποια ηγετική προσωπικότητα μετά τον Πρόεδρο Χαμίντ Καρζάι και το Πακιστάν έχει «βαλτώσει» σ’ ένα δυσλειτουργικό σεκταρισμό με αδύναμο κράτος, μετά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων ένα μεγάλο Παστουνιστάν θα μπορούσε να σχηματιστεί κατά μήκος της Γραμμής Ντουράντ, η οποία διαιρεί τις δύο χώρες. Στο μεταξύ, οι κάτοικοι του πλούσιου σε φυσικό αέριο, αλλά πολιτικά απομονωμένου Βελουχιστάν μπορεί να επαναλάβουν τις προσπάθειές τους για ανεξαρτησία, οι οποίες είχαν κορυφωθεί στη δεκαετία του 1970.

Ενα ανεξάρτητο Κουρδιστάν

Το Ιράκ παραμένει στο χείλος της καταστροφής, η Συρία βυθίζεται στον εμφύλιο και μπορεί να χρειαστεί να ξανασχεδιαστεί ολόκληρος ο χάρτης της Μέσης Ανατολής. Σπάνια στην τρισχιλιετή ιστορία των Κούρδων η πιθανότητα δημιουργίας μιας κουρδικής εθνικής εστίας ήταν μεγαλύτερη απ’ ό,τι σήμερα. Η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν στο Βόρειο Ιράκ είναι με διαφορά ο πιο σταθερός τομέας της χώρας, έχει τη δική της σημαία και συνάπτει τις δικές της συμφωνίες για ενέργεια και υποδομές με την Exxon και τουρκικές εταιρείες.

Τελευταία Νέα