Αναζήτηση
Ελληνικό σκαρί;
Ε ναι. Κατασκευάστηκε το ’79 από έναν καλό μάστορα εδώ, στην Αίγινα.
Φτιάχνουν καΐκια στην Αίγινα;
Και ωραία καΐκια. Ο ίδιος καραβομαραγκός που έφτιαξε τον «Γιάννο» φτιάχνει τώρα ένα καινούριο, λίγο πιο μικρό από αυτό. Αν πάτε στην Αύρα δίπλα από το λιμάνι θα το δείτε. Είναι πια ηλικιωμένος αλλά μερακλής.
Τα ξύλα; Ελληνικά ή εισαγόμενα;
Ελληνικά πεύκα, συνήθως σαμιώτικα. Εκτός από το ρόκο που μπαίνει στην καρένα, στο ποδόσταμο, στην προπέλα δηλαδή και το κοράκι την πλώρη. Ηταν γερό σκαρί, καλοφτιαγμένο, με πολλή προσωπική εργασία.
Πόσα χρόνια είναι στα χέρια σου;
Από τότε που φτιάχτηκε, 33 χρόνια. Και όλα θα χαθούν σε μια στιγμή. Οι φωτογραφίες θα μας μείνουν (σκουπίζει τα μάτια του).
Εχεις περάσει μαζί του πολλές φουρτούνες;
Θύελλες. Βουτούσε άφοβα στις άγριες θάλασσες. Φοβάμαι ότι άμα ζούσε ο πατέρας μου θα μας σταματούσε… Το φτιάξαμε με μεγάλο μεράκι. Η ανάγκη μας αναγκάζει να το αποσύρουμε. Ο κόσμος άρχισε να υποφέρει και εδώ και εμείς σε λίγο δεν θα μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Δηλαδή, αν δεν το αποσύρουμε τώρα, θα το χάσουμε κάποια στιγμή. Δεν θα μπορούμε να το συντηρούμε. Είναι πολλά τα έξοδα.
Εντάξει μπορεί να σε στενοχωρεί, αλλά δεν έχουμε και άλλο δρόμο. Οι θάλασσες δεν αντέχουν πια τόσα καΐκια.
Ετσι είναι όπως τα λες, αλλά άμα έχεις περάσει όλη σου τη ζωή πάνω σε αυτό το τρεχαντήρι και έχεις πολεμήσει μαζί του τις θάλασσες, δεν μπορεί… πονάς. Η απόσυρση όμως εξυπηρετεί πολύ κόσμο, πολλοί είναι ηλικιωμένοι, κάποια σκάφη είναι παλιά, χρειάζονται επισκευές, η θάλασσα πια δεν δίνει λεφτά.
Πάντα ψαράς ήσουν;
Από την ώρα που γεννήθηκα. Πήγα μέχρι την τρίτη γυμνασίου και μετά στις βάρκες…
Και ο πατέρας ψαράς;
Και ο πατέρας μου, και ο παππούς μου, και ο προπάππος μου. Ο προπάππος μου πήγαινε στην Κρήτη με τα κουπιά.
Από την Αίγινα;
Από την Αίγινα. Και άλλοι το έκαναν. Πήγαιναν, ψάρευαν και γυρνούσαν. Με μικρά βαρκάκια τότε, με κουπιά λέμε, άλλωστε δεν υπήρχαν μηχανές.
Καλά, πόσες ώρες είναι να πας στην Κρήτη με κουπιά;
Μέρες γιατί κάνανε στάσεις, ανάλογα με τον καιρό.
Είχαν πυξίδες;
Δεν νομίζω να είχαν πυξίδες τότε.
Με τα αστέρια πήγαιναν;
Με την πείρα. Εμείς τώρα, οι μοντέρνοι ψαράδες δεν είμαστε τόσο τεχνίτες, όλα τα περιμένουμε από τα μηχανήματα. Εξελίχθηκε πολύ η δουλειά μας, βγήκαν σύγχρονα εργαλεία που αύξησαν πολύ την παραγωγή.
Μέχρι που φτάσαμε στο άλλο άκρο και πια δεν ψαρεύουμε, αλλά καταστρέφουμε ο,τι υπάρχει στη θάλασσα.
Η θάλασσα κάνει τον κύκλο της, άμα την αφήσεις θα ξαναγίνει. Βέβαια, εμείς δεν την αφήνουμε. Πολλές φορές, πολλά μεγάλα εργαλεία δουλεύουν καταχρηστικά. Οι σοβαροί ψαράδες πάντως έχουμε καταλάβει τα λάθη μας, αλλά υπάρχουν και οι περαστικοί που κοιτάνε να αρπάξουν ο,τι μπορούν.
Οι τράτες πάντως συνεχίζουν να αλέθουν τον βυθό και να μην αφήνουν τίποτα στο πέρασμά τους.
Ναι, κάνει πολλή ζημιά η τράτα. Να δείτε αυτά που πετάει μια τράτα, όχι αυτά που πιάνει. Εκεί φαίνεται η καταστροφή η μεγάλη, σε αυτά που πετάει. Τα ψάρια όμως είναι όλα χρήσιμα για τη θάλασσα. Είναι αλυσίδα, το ένα είναι η τροφή του άλλου…
Καλά, δεν υπάρχουν απαγορεύσεις από την Ευρωπαϊκή Ενωση;
Απαγορεύονται σιγά σιγά. Αλλά εδώ είναι Ελλάδα, όλα απαγορεύονται και όλα επιτρέπονται. Εγώ είμαι πρόεδρος, εδώ, στους ψαράδες και έχουν δει πολλά τα μάτια μου. Υπάρχουν μέρες που εδώ στον κόλπο μαζεύονται ανεμότρατες από όλη την Ελλάδα. Και τα σκουπίζουν όλα. Ξηλώνουν φωλιές, παίρνουν πέτρες, αφήνουν τη θάλασσα νεκρή. Μετά έχουμε και τους ερασιτέχνες, που είναι χιλιάδες. Είναι και αυτοί πολύ μεγάλη πληγή.
Ναι, αλλά αυτοί έχουν μικρές βάρκες.
Ναι, αλλά ο νόμος τούς λέει ότι μπορεί να πιάσουν μέχρι πέντε κιλά ψάρια και αυτοί πιάνουν όσα θέλουν. Και μετά πάνε και πουλάνε τα ψάρια φτηνά, γιατί έχουν κι από αλλού εισόδημα και δεν τους νοιάζει. Και μετά ο ψαράς δεν μπορεί να πουλήσει τα ψάρια του και τι κάνει; Καταφεύγει και αυτός σε τεχνάσματα.
Γιατί υπάρχουν τόσα πολλά εισαγόμενα ψάρια στην Αθήνα;
Ελα ντε. Και εμείς αυτό ρωτάμε. Από τη μια, η κατανάλωση έχει πέσει λόγω της κρίσης και, από την άλλη, η αγορά έχει γεμίσει με εισαγόμενα. Υπάρχουν και εισαγόμενα που πουλιούνται για ντόπια. Αυτό μας έφερε στην κατάσταση που είμαστε σήμερα. Δεν πάμε πια να ψαρέψουμε, όχι γιατί δεν θα πιάσουμε ψάρια αλλά γιατί πού θα τα πουλήσεις; Αλλά όλη η Ελλάδα βούλιαξε από τις εισαγωγές, οι ψαράδες θα γλιτώσουν;
Κάποτε έβγαινε καλό μεροκάματο;
Καλό. Οχι και υπερβολικά πράγματα, δεν γίναμε και πλούσιοι. Το μόνο που καταφέραμε είναι να φτιάξουμε ένα σπίτι κι αυτό εδώ το καΐκι, αλλά μιλάμε για πολλά ξενύχτια. Υπήρχαν μέρες που βουτούσα εφτά – οχτώ ώρες χωρίς να βγω καθόλου πάνω.
Τι ψαρεύατε;
Βουτάγαμε για όστρακα και δολώματα. Γιατί είναι και καταδυτικό σκάφος. Τον χειμώνα, δηλαδή, βουτάμε για αχηβάδες και μετά το καλοκαίρι δουλεύαμε δίχτυα και παραγάδια.
Τι ψάρια έχει εδώ;
Από όλα τα ωραία ψάρια, μπακαλιάρους, λυθρίνια, σαργούς… Υπάρχουν ψάρια ωραία και φτηνά, δεν είναι ανάγκη να ψάχνουμε σφυρίδες και συναγρίδες.
Ναι γιατί πολύ κόσμος νομίζει ότι το καλό ψάρι είναι το ακριβό…
Το καλό ψάρι είναι το φρέσκο. Δυστυχώς, οι παλιοί άνθρωποι που τρώγανε τα ψάρια, φεύγουν σιγά σιγά. Κάποτε υπήρχαν οικογένειες που τρώγανε κάθε μέρα ψάρι και μια φορά τον μήνα κρέας. Τώρα έχει γίνει το αντίστροφο.
Για πες μου για τον «Γιάννο». Εχει ζήσει περιπέτειες;
Εχει σώσει πολύ κόσμο, περιουσίες, καράβια από ναυάγια. Τα πλοία της γραμμής τέσσερις – πέντε φορές έχουν κινδυνέψει να βουλιάξουν. Τη μια είχε καιρό, την άλλη είχε πιάσει η προπέλα την άγκυρα ή τα σχοινιά, μιλάμε για φουρτούνες άγριες, και ο «Γιάννος» ήταν πάντα εκεί. Να απελευθερώσουμε το καράβι να φύγει. Κάποτε σώσαμε έναν ναύαρχο Αμερικανό και τη γυναίκα του που πνιγόντουσαν.
Ηταν με φουσκωτό;
Οχι, τους είχαν πάει με θαλαμηγό σε ένα νησί για μπάνιο, έπιασε ένα ξαφνικό μπουρίνι και η θαλαμηγός δεν μπορούσε να ζυγώσει. Πήγαμε εμείς, με κίνδυνο να διαλύσουμε το σκάφος στα βράχια, και τους σώσαμε.
Εχω ακούσει ότι στους πραγματικούς ψαράδες αρέσει να πέφτουν στα κύματα και να σώζουν κόσμο.
Μα νιώθεις ότι μόνο εσύ μπορείς να το κάνεις. Μια νύχτα με φουρτούνα πάλι σε ένα ιστιοπλοϊκό κοπήκανε τα άλμπουρα, ήταν μέσα δυο οικογένειες με τα παιδιά τους, τρομοκρατημένοι. Τραβήξαμε το σκάφος σε ένα απάγκειο και μείναμε μαζί τους όλη τη νύχτα, μέχρι να περάσει η φουρτούνα. Να αισθάνονται ότι κάποιος υπάρχει δίπλα τους.
Και γιατί το ονομάσατε «Γιάννος»;
Ηταν το όνομα του αδελφού μου που είχε σκοτωθεί σε τροχαίο, παλικάρι κι εκείνος. Το σκέφτομαι και το ξανασκέφτομαι. Αλλά έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα δεν έχουμε άλλη λύση. Πρέπει να πάρουμε τα λεφτά. Τα παιδιά περιμένουν να παντρευτούν. Πώς θα ανοίξουν σπίτι;
Πόσα λεφτά θα πάρεις;
Είναι γύρω στα 93 χιλιάρικα.
Και μετά τέρμα το ψάρεμα;
Οχι βέβαια. Εχουμε ένα μικρό καΐκι και θα το δουλεύουμε. Λίγα έσοδα, λίγα έξοδα.
Θα είσαι εδώ όταν έρθει η μπουλντόζα;
Οχι. Ούτε εγώ ούτε ο αδελφός μου μπορούμε να μείνουμε εδώ. Θα μας πιάσουν τα κλάματα και θα γίνουμε ρεζίλι. Τους το έχουμε πει άλλωστε. Κάντε ότι θέλετε, αλλά εμείς δεν θα είμαστε μπροστά.
