Η κυβέρνηση δοκιμάζεται από τα σκάνδαλα, την ακρίβεια που πυροδοτεί η πολιτική της και τελικά βουλιάζει ολοένα και περισσότερο στην ανυποληψία των πολιτών. Την ίδια ώρα, όμως, δεν κερδίζουν, για κοινούς ή διαφορετικούς λόγους ο καθένας, τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Μεγαλώνει η κοινωνική αποστασιοποίηση από την πολιτική, όπως φάνηκε και με το ρεκόρ αποχής στις ευρωεκλογές.
Η κρίση εκπροσώπησης διευρύνεται. Σταθερά ο «κανένας» προηγείται στην ερώτηση των δημοσκοπήσεων «Ποιος είναι ο καταλληλότερος να κυβερνήσει;». Δεν πρόκειται για ομοιογενή στάση. Πίσω από τον «κανένα» αθροίζονται διαφορετικές ή και αντίθετες πολιτικές και κοινωνικές αξίες, με ολοένα ενισχυόμενο το φαινόμενο της μεταπολιτικής, που συχνά τροφοδοτεί και αντιπολιτικές συμπεριφορές. Το αίτημα, λοιπόν, για υπέρβαση των παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων δεν έχει μονοσήμαντη απάντηση.
Η ορμητική επάνοδος του Τραμπ σηματοδοτεί μια μακρά περίοδο κατά την οποία η Ακροδεξιά μεταλλάσσει τον συντηρητικό χώρο σε όλη την Ευρώπη. Ο πόλεμος σκοτεινιάζει τον διεθνή ορίζοντα, το δίκαιο του ισχυρού κουρελιάζει το διεθνές δίκαιο, ο κόσμος επιχειρείται να χωριστεί σε στρατόπεδα και νέες σφαίρες επιρροής, και ο πόλεμος δεν ξορκίζεται αλλά νομιμοποιείται ως ο αποτελεσματικότερος τρόπος επίλυσης των διαφορών. Η Ευρώπη βυθίζεται σε υπαρξιακή κρίση και, αντί της οικονομίας της ευημερίας – όπως μεταπολεμικά ήταν το ευρωπαϊκό μοντέλο –, επιλέγει τους υπερεξοπλισμούς και την οικονομία του πολέμου. Σε αυτόν τον σχεδιασμό συμπράττουν πολιτικές δυνάμεις όχι μόνο της Κεντροδεξιάς και της Ακροδεξιάς, αλλά, με διαβαθμίσεις, έστω εκόντες άκοντες, και σχηματισμοί της Κεντροαριστεράς.
Η οικονομία του πολέμου αποτελεί τη νέα διαιρετική τομή στην ΕΕ. Η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ χρηματοδοτείται από τη μείωση των κονδυλίων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (-25%!), από την περαιτέρω ελάττωση των κονδυλίων για την κοινωνική συνοχή, καθώς και για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η Ιστορία υπενθυμίζει ότι η κούρσα των υπερεξοπλισμών οδηγεί σε πολέμους. Αλλωστε, ο υπουργός Αμυνας Ν. Δένδιας, όπως και άλλοι ευρωπαίοι συνάδελφοί του, μας κάλεσε να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι θα έρθουν και στη χώρα μας φέρετρα ελλήνων στρατιωτών με ευρωπαϊκή σημαία.
Ο γερμανός υπουργός Αμυνας έδειξε να συμμερίζεται την άποψη ότι το καλοκαίρι που περάσαμε ήταν το τελευταίο χωρίς πόλεμο στην Ευρώπη. Στην ίδια πολεμοκάπηλη γραμμή και ο αρχηγός των Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων και άλλοι. Πρόκειται για ασκήσεις προετοιμασίας και χειραγώγησης των κοινωνιών που γίνονται με αυταρχικό τρόπο, με την αναζήτηση εξωτερικού εχθρού (Ρωσία, Ισλάμ, μετανάστευση) και εσωτερικού εχθρού (εργαζόμενοι, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ανθρώπινα δικαιώματα, νεολαία κ.λπ.). Πρόκειται για μια επιχείρηση επιβολής του φόβου, ώστε να ξεθωριάσει η ελπίδα.
Η Δεξιά – Ακροδεξιά, πριν κερδίσει εκλογικά, έχει κυριαρχήσει στον τομέα των κοινωνικών αξιών. Δίνει ιδεολογική μάχη για να καταλάβει το λαϊκό φαντασιακό. Σε μια μακρά περίοδο επιδεινούμενων πολυκρίσεων, τα διλήμματα που κυριαρχούν είναι ζωής ή θανάτου: Πόλεμος ή ειρήνη; Εξορύξεις και καταστροφή του περιβάλλοντος ή αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης; Τεχνητή νοημοσύνη για την αύξηση των κερδών του κεφαλαίου ή αξιοποίηση των τεχνολογικών επιτευγμάτων για τη μείωση του εργάσιμου χρόνου χωρίς μείωση αποδοχών και για την υπεράσπιση του καθολικού δικαιώματος στην αξιοπρεπή εργασία; Αναβίωση του αρχηγού – μεσσία ή εκδημοκρατισμός των κοινωνιών και της πολιτικής;
Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα δημιουργεί τις αναγκαίες συνεργασίες. Η Δεξιά – Ακροδεξιά δεν θα ηττηθεί με κεντρώες πολιτικές, ούτε με την αναζήτηση ενός «καλού» μεσσία. Ο Μπάιντεν, ο Στάρμερ, ο Μακρόν και οι γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες έχασαν και χάνουν γιατί δεν αντιμετωπίζουν την ιδεολογία της alt-right και δεν πείθουν ότι μπορούν να υπερασπιστούν τα λαϊκά συμφέροντα και τη δημοκρατία.
Το ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι συνεργασίες σε ένα μίνιμουμ πρόγραμμα που θα επαγγέλλονται το «μη χείρον», αλλά η ενότητα αριστερών, σοσιαλδημοκρατικών και οικολογικών δυνάμεων στη βάση Κοινού Προγράμματος που θα στηρίζεται στις αξίες της ειρήνης και της προόδου, καθώς και η έμπνευση κινημάτων, ώστε το μπλοκ εξουσίας της Δεξιάς να αντιπαρατεθεί με ένα εναλλακτικό μπλοκ εξουσίας.
Ενα μπλοκ που, με ριζοσπαστικές και ρεαλιστικές αλλαγές, θα απαντά στα καθημερινά κοινωνικά προβλήματα, θα αναζητεί κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες στην πορεία για την επανίδρυση της Ευρώπης και θα ανταποκρίνεται στο ανερχόμενο λαϊκό αίτημα να απομακρυνθεί η Δεξιά από την εξουσία.
