Η πρόσφατη παρέμβαση του Πάτρικ Μόνταγκνερ με άρθρο του στο blog του εποπτικού μηχανισμού της ΕΚΤ (SSM) ανοίγει μια συζήτηση που αγγίζει τον πυρήνα της ευρωπαϊκής τραπεζικής: μπορεί η δημογραφική γήρανση να εξελιχθεί σε υποτιμημένο κίνδυνο για τις τράπεζες; Η θέση του είναι σαφής.
Η Ευρώπη εισέρχεται σε μια εποχή όπου λιγότεροι νέοι δανειολήπτες, περισσότερες αποταμιεύσεις που σταδιακά αποσύρονται και πιθανές μεταβολές στις τιμές των ακινήτων ανατρέπουν παραδοσιακά μοντέλα χρηματοδότησης και κερδοφορίας. Το πρόβλημα, όπως το παρουσιάζει, δεν είναι στιγμιαίο αλλά σταδιακό: η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού, η πίεση στις περιφερειακές περιοχές και η άνιση γεωγραφική κατανομή πληθυσμού ίσως δημιουργήσουν νέα ρήγματα στη σταθερότητα των τραπεζικών ισολογισμών.
Οπως προκύπτει από το άρθρο του Μόνταγκνερ, μέλος ΔΣ του SSM, η αποδόμηση της ανησυχίας θα μπορούσε να ξεκινούσε από το γεγονός ότι η δημογραφική μετάβαση είναι ορατή δεκαετίες πριν εκδηλωθεί. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για ξαφνικό σοκ. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ήδη επιδείξει προσαρμοστικότητα σε δυσκολότερες συνθήκες: μηδενικά επιτόκια, ψηφιακό ανταγωνισμό, αυστηρότερη εποπτεία. Επιπλέον, η γήρανση δεν λειτουργεί μόνο ως απειλή. Οι μεγαλύτεροι καταθέτες συνιστούν σταθερή βάση χρηματοδότησης, ενώ η αύξηση της ζήτησης για διαχείριση πλούτου και συμβουλευτικές υπηρεσίες δημιουργεί νέες πηγές εσόδων.
Τελικά, η δημογραφική αλλαγή δεν είναι αυτόματα συστημικός κίνδυνος, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος. Είναι περισσότερο μια αργή μετατόπιση που απαιτεί στρατηγική, όχι συναγερμό. Αν η ΕΚΤ θέτει το ερώτημα «τι σημαίνει η γήρανση για τις τράπεζες», η απάντηση ίσως βρίσκεται όχι στις απειλές αλλά στις προσαρμογές που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη.
