Δεκαοκτώ μήνες: τόσο είναι το διάστημα που διάφοροι διανοητές και στελέχη της ΑΙ θεωρούν ότι θα χρειαστεί στην τεχνητή νοημοσύνη για να αποκτήσει το πλεονέκτημα έναντι του ανθρώπου στην αγορά εργασίας. Το καλοκαίρι του 2027, οι μορφές ζωής που στηρίζονται στον άνθρακα θα έχουν εξαλειφθεί, οι μισές από τις δουλειές γραφείου θα έχουν καταργηθεί και οι αρχιτέκτονες της ΑΙ θα έχουν δημιουργήσει μια χώρα από διάνοιες σε ένα datacenter. Λογικό είναι λοιπόν πολλοί γονείς να αναρωτιούνται: αν η ΑΙ προορίζεται να γίνει σύντομα καλύτερη από εμάς σε όλους τους τομείς, τι νόημα έχει να σπουδάσουν τα παιδιά μας φιλολογία ή μαθηματικά;
Η αγωνία αυτή είναι δικαιολογημένη, αλλά το ερώτημα τίθεται με λάθος τρόπο, γράφει ο Ντέρεκ Τόμσον στον ιστότοπο The Argument. Η τάση που πρέπει να μας ανησυχεί δεν είναι η άνοδος των σκεπτόμενων μηχανών, αλλά η παρακμή των σκεπτόμενων ανθρώπων. Τόσο οι μαθητές και οι φοιτητές, όσο και οι επιστήμονες, χρησιμοποιούν για παράδειγμα την ΑΙ για να τους γράφει τα κείμενα. Το γράψιμο οδηγείται στο τέλος του. Κι αυτό είναι ανησυχητικό επειδή η γραφή δεν είναι κάτι που έρχεται μετά τη σκέψη: η γραφή είναι σκέψη. ‘Η, έστω, η γραφή είναι ο ένας από τους δύο πυλώνες της σκέψης. Ο άλλος είναι η ανάγνωση – που βρίσκεται επίσης σε παρακμή. Το ποσοστό των Αμερικανών που λένε ότι στον ελεύθερο χρόνο τους διαβάζουν βιβλία έχει μειωθεί κατά 40% από τη δεκαετία του 2000. Κάτι αντίστοιχο, αν όχι χειρότερο, συμβαίνει με τους Ευρωπαίους.
Τι πρέπει να κάνουν λοιπόν τα παιδιά μας στην εποχή των σκεπτόμενων μηχανών; Πρωτίστως να έχουν την υπομονή να διαβάζουν μεγάλα και σύνθετα κείμενα. Να αφήνουν διάφορες ιδέες να κυκλοφορούν στο κεφάλι τους και να απολαμβάνουν ενδεχόμενες συγκρούσεις τους. Να αναζητούν τις αποχρώσεις σε ένα γραπτό κείμενο. Και να εκτιμούν αυτά τα πράγματα σε μια εποχή που η οπτικοακουστική ψυχαγωγία παίρνει τη θέση της ανάγνωσης και τα κείμενα που δημιουργεί ο ChatGPT παίρνουν τη θέση της γραφής.
Ας μη γελιόμαστε όμως: αυτό δεν είναι αρκετό. Η ταχύτατη ανάπτυξη της ΑΙ δεν θέτει σε κίνδυνο μόνο την ανθρώπινη σκέψη, αλλά και την ίδια την ύπαρξη του ανθρωπίνου είδους. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν δύο ειδικοί, ο Ελιέζερ Γιουντκόφσκι και ο Νέιτ Σοάρες, σε ένα βιβλίο που χαρακτηρίστηκε το «τρομακτικότερο βιβλίο της χρονιάς». Ο τίτλος του είναι «Αν κάποιος το κατασκευάσει, όλοι θα πεθάνουν».
Οι συγγραφείς αναφέρονται σε κάτι παρεμφερές με τα προαναφερθέντα: στο ενδεχόμενο να κατασκευαστεί μια «υπερνοημοσύνη» (superintelligence), μια ΑΙ δηλαδή που θα είναι ευφυέστερη από τους ανθρώπους σε όλους τους τομείς. Αυτό προσπαθούν πυρετωδώς να πετύχουν η OpenAI και άλλες μεγάλες εταιρείες της τεχνητής νοημοσύνης. Ο ισχυρισμός τους είναι πως ένα τέτοιο κατασκεύασμα θα αποτελέσει επανάσταση, αφού θα βοηθήσει για παράδειγμα να νικηθούν όλες οι ασθένειες ή να εφευρεθεί φτηνή καθαρή ενέργεια. Ο Γιουντκόφσκι και ο Σοάρες υποστηρίζουν, αντιθέτως, ότι αν κατασκευάσουμε μια ΑΙ που θα είναι ευφυέστερη από οποιονδήποτε άνθρωπο έχει περάσει από τη γη, που θα μπορεί να κάνει οτιδήποτε έχει κάνει οποιοσδήποτε άνθρωπος ποτέ, που θα μπορεί να θέτει μακροπρόθεσμους στόχους και να εκτελεί μακροπρόθεσμα σχέδια, και που δεν θα έχει κανέναν λόγο να προτιμά να ζούμε χαρούμενοι, τότε το παιχνίδι τελείωσε. Ο δεινόσαυρος θα συντριβεί από τον μετεωρίτη που θα έχει θέσει εκείνος σε κίνηση.
Οσοι επικοινωνούμε με τον ChatGPT θεωρούμε προφανώς ότι δεν μπορεί να μας σκοτώσει, αφού το μόνο που κάνει είναι να απαντά σε ερωτήσεις. Ομως εταιρείες έχουν κατασκευάσει και «πράκτορες ΑΙ» που λειτουργούν αυτόνομα, αναλύοντας πληροφορίες και εκτελώντας λειτουργίες πολλών βημάτων. Κάποιοι από αυτούς έχουν πείσει ανθρώπους να τους δώσουν ολόκληρες περιουσίες. Αλλοι έχουν οργανώσει εκδηλώσεις. Το επόμενο βήμα είναι να επιδιώξουν να αποκτήσουν την εξουσία. Οι δύο συγγραφείς φαντάζονται μια υπερνοήμονα ΑΙ που σχεδιάζει και απελευθερώνει έναν ιδιαίτερα μεταδοτικό ιό που προκαλεί εκατοντάδες σπάνιους καρκίνους, γνωρίζοντας ότι ο άνθρωπος θα στραφεί στην ίδια αυτή υπερνοημοσύνη για τη θεραπεία.
Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε έναν τέτοιο εχθρό; Οχι. Από τη στιγμή που θα υπάρξει μια οντότητα που θα ξεπερνάει στη συλλογιστική και τον σχεδιασμό τις αντίστοιχες ικανότητες όλων των ανθρώπων όσο ξεπερνάει ένας γονιός το πεντάχρονο παιδί του, για να μην πούμε όσο ξεπερνούν οι άνθρωποι το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο, τα σχέδια να συγκρατηθεί, να ξεγελαστεί ή να αποκρουστεί μια τέτοια οντότητα είναι καταδικασμένα.
Ελιέζερ Γιουντκόφσκι και Νέιτ Σοάρες
Δεν χρειάζεται να μας μισούν
Γιατί όμως να θέλει σώνει και καλά ένα υπερνοήμον ον να σκοτώσει όλους τους ανθρώπους; Τόσο πολύ μας μισεί; Καμία σχέση, απαντούν οι δύο συγγραφείς. Τα συστήματα της ΑΙ δεν είναι ανάγκη να μας μισούν, αρκεί να θέλουν να γίνουν κάποια πράγματα και να μη θέλουν με ενεργό τρόπο να μας προστατεύσουν. Ενδέχεται, ας πούμε, να αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν όλο το οξυγόνο στην ατμόσφαιρα για κάτι πέρα από την αναπνοή. Μπορούμε να τα μάθουμε να θέλουν τα πράγματα που θέλουμε ή να συμπεριφέρονται με τον τρόπο που θέλουμε να συμπεριφέρονται; Οχι: μια απόδειξη είναι οι πρόσφατες αυτοκτονίες ανθρώπων που πείστηκαν από την ΑΙ ότι δεν χρειάζεται να ζητήσουν βοήθεια. Ακόμη κι αν η απάντηση όμως δεν είναι τόσο κατηγορηματική, είναι δυνατόν να καλέσουμε μια νέα πανίσχυρη ελίτ να μας κυβερνήσει με την ελπίδα ότι θα της κάνει κέφι να μας έχει τριγύρω;
