Ηταν ο εαυτός του. Ηταν ο Ντόναλντ Τραμπ που ξέρουμε. Ο Ντόναλντ στο γνωστό τηλεοπτικό σόου του, που, όσο και αν το έχουμε βαρεθεί, κάθε φορά μάς καθηλώνει με τη φρίκη του σαν να είναι η πρώτη φορά. Η μεγάλη διαφορά ήταν ότι, στο χθεσινό σόου του Ντόναλντ, το ντεκόρ ήταν αυτό της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, δηλαδή το υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Αν, ας πούμε, ο Τραμπ ήταν λυρικός τραγουδιστής και όχι πρόεδρος των ΗΠΑ, η ομιλία στον ΟΗΕ θα ισοδυναμούσε με την ευκαιρία να τραγουδήσει στη σκηνή του Gran Teatro La Fenice της Βενετίας. Μεγάλη ευκαιρία για έναν σόουμαν και, φυσικά, ο Τραμπ την αξιοποίησε.
Κατά κανόνα, οι ομιλίες των ηγετών από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης απευθύνονται, υποτίθεται, στη λεγόμενη διεθνή κοινότητα. Για τον πρόεδρο Τραμπ όμως ήταν το ίδιο, είτε είχε μπροστά του στο κοινό ηγέτες και επίσημους εκπροσώπους από όλα τα κράτη της υφηλίου είτε ένα ακροατήριο βλάχων από τα Απαλάχια Ορη. Στην πραγματικότητα, ο Ντόναλντ, όπως άλλωστε κάνει κάθε φορά, αλλά και όπως κάνει κάθε σταρ της κατηγορίας του, μιλούσε στον καθρέφτη του. Ορισμένες φορές μάλιστα το υπαινίχθηκε, όπως κάθε φορά που θύμιζε εν παρόδω στο ακροατήριό του ότι αδιαφορεί για την κριτική που θα δεχτεί από την πλευρά της πολιτικής ορθότητας. Παρακολουθώντας τον, υπήρξαν στιγμές που αναρωτήθηκα αν αυτό ήταν ομιλία στη ΓΣ του ΟΗΕ ή μήπως η καθιερωμένη State of the Union. Μήπως είχε μπερδέψει τα κείμενα; Μήπως κατά λάθος τού είχαν πασάρει τη λάθος ομιλία;
Η χθεσινή ομιλία του προέδρου Τραμπ ήταν μια ανθολογία των γνωστών πολιτικών, τεχνολογικών και ιδεολογικών εμμονών του, καθώς και των προσωπικών παραπόνων του, που πάντοτε αφορούν την αναγνώριση και την ευγνωμοσύνη που του χρωστάει ο κόσμος. Ολο αυτό δεν ήταν ένας ξερός μονόλογος, διανθιζόταν από τους αυτοσχεδιασμούς του και τα κλασικά αστεία του, τις προσβολές σε απόντες αντιπάλους και τεράστιες παρενθέσεις εγωκεντρισμού – όπως όταν επί πέντε λεπτά εξηγούσε γιατί εκείνος με 500 εκατομμύρια δολάρια θα έκανε καλύτερη ανακαίνιση στο κτίριο του ΟΗΕ, ενώ ο Οργανισμός δαπάνησε 3 δισεκατομμύρια για το έργο και δεν απέκτησε τα μαρμάρινα πατώματα, όπως τους είχε υποσχεθεί εκείνος όταν διεκδίκησε το έργο. Ηταν τόσο γκροτέσκο και σουρεαλιστικό το μείγμα, ώστε έπιασα κάποια στιγμή τον εαυτό μου να αναρωτιέται μήπως βλέπω ταινία του Τέρι Γκίλιαμ.
Από όλα τα καρφιά που περιείχε η ομιλία του, εκείνο που κοπάνησε περισσότερο με το σφυρί του ήταν η παρακμή της Ευρώπης, την οποία απέδωσε σε δύο παράγοντες: την πράσινη ατζέντα, που έχει αυξήσει το κόστος της ενέργειας, και την ανεξέλεγκτη μετανάστευση, στην οποία η Ευρώπη δεν δείχνει να μπορεί να αντισταθεί. Ούτε με τη Ρωσία ούτε με την Κίνα ήταν όσο αυστηρός και περιφρονητικός ήταν με την Ευρώπη – το έκανε, δε, από αγάπη, όπως εξήγησε, μη τυχόν και τον παρεξηγήσουμε. Η απαξίωση της Ευρώπης ήταν η κεντρική ιδέα της παρέμβασης του προέδρου Τραμπ από το βήμα της ΓΣ του ΟΗΕ και, κατά τούτο, ήταν στο πνεύμα της περιβόητης ομιλίας του αντιπροέδρου Βανς στο Μόναχο. Αν, λοιπόν, συνόψιζα ό,τι κατάλαβα εγώ από την ωριαία ομιλία, είναι ότι η Αμερική, διά του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της, απευθύνεται πια στον εαυτό της και αποσύρεται από τον διεθνή ρόλο που είχε αναλάβει κατά τον 20ό αιώνα. Οχι δηλαδή ότι φεύγει, με την έννοια ότι μαζεύει τα πράγματά της και αναχωρεί· όμως αποσύρει το ενδιαφέρον της και το πνεύμα της. Δεν είδατε, λ.χ., πόσο βαριεστημένα αντέδρασαν οι Αμερικανοί στο πρόσφατο μπαράζ ρωσικών προκλήσεων στη Βαλτική;
Δεν έκανα τον κόπο να ζητήσω από κάποιον δικό μας, είτε διπλωμάτη είτε κυβερνητικό στέλεχος, να μου δώσει την εκτίμησή του για τη σημασία της ομιλίας ως προς τα δικά μας συμφέροντα, γιατί δεν υπήρχε λόγος, τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται. Θα ήταν όσο ηλίθιο είναι να ρωτάς, π.χ., έναν ναυαγό που έχει μόλις σωθεί από τον πνιγμό να σου πει πώς αισθάνεται. Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι δεν μας άρεσε καθόλου, γιατί αν υπό το πρίσμα αυτό βλέπουν τα ελληνοτουρκικά οι Ηνωμένες Πολιτείες, τότε ζήτω που καήκαμε…
