Οταν η Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ενωση (EBU) οραματίστηκε το 1956 τη δημιουργία της Γιουροβίζιον, στόχος ήταν να ενώσει τις ευρωπαϊκές χώρες μέσα από τη μουσική, σε μια εποχή που η Γηραιά Ηπειρος προσπαθούσε ακόμα να επουλώσει τις πληγές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Επτά δεκαετίες αργότερα, όμως, ο θεσμός που γεννήθηκε ως γέφυρα συμφιλίωσης δοκιμάζεται από νέες διαιρέσεις.
Η συμμετοχή του Ισραήλ, με φόντο την επέμβαση στη Γάζα που από τον Οκτώβριο του 2023 έχει στερήσει τη ζωή σε τουλάχιστον 65.000 ανθρώπους, έχει πυροδοτήσει σημαντικές αντιδράσεις. Δεν είναι λίγες πλέον οι χώρες που απειλούν με αποχώρηση από τη διοργάνωση της Βιέννης τον ερχόμενο Μάιο σε ένδειξη διαμαρτυρίας, αν η EBU δεν επιλέξει την ίδια στάση που κράτησε απέναντι στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, αποκλείοντάς την.
Δυνατά στ’ αφτιά των ιθυνόντων της EBU μάλλον ήχησε η προειδοποίηση της Ισπανίας για απόσυρση από τον διαγωνισμό αν δεν υπάρξει απαγόρευση συμμετοχής στο Ισραήλ. Η χώρα αποτελεί την πρώτη από τις λεγόμενες Big 5 του διαγωνισμού με τη μεγαλύτερη οικονομική συνεισφορά που κλιμακώνει τη στάση της έναντι της πατρίδας του Μπενιαμίν Νετανιάχου. Μια ενδεχόμενη αποχή της από τη διοργάνωση θα συνεπαγόταν απώλειες εκατομμυρίων ευρώ για την EBU.
Γνωρίζοντας πολύ καλά τη συγκεκριμένη λεπτομέρεια, τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του RTVE, της δημόσιας ισπανικής τηλεόρασης, την ώρα που η διεθνής επιτροπή έρευνας των Ηνωμένων Εθνών ανακοίνωνε το πόρισμά της για τη διάπραξη γενοκτονίας στη Λωρίδα της Γάζας, αποφάσισαν να σκληρύνουν τη γραμμή τους. «Ως συνδιοργανωτές του διαγωνισμού τραγουδιού της Γιουροβίζιον, μοιραζόμαστε μια συλλογική ευθύνη. Αν και το Ισραήλ συμμετέχει τακτικά στον διαγωνισμό, τα τρέχοντα γεγονότα και η γενοκτονία που λαμβάνει χώρα αυτή τη στιγμή καθιστούν αδύνατο το να κάνουμε τα στραβά μάτια», είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του RTVE Χοσέ Πάμπλο Λόπεθ. Η θέση αυτή της δημόσιας τηλεόρασης είναι εναρμονισμένη με τις δηλώσεις των εκπροσώπων της κυβέρνησης της χώρας αφού τόσο ο υπουργός Πολιτισμού Ερνεστ Ουρτασάν όσο και ο ίδιος ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ κάλεσαν την EBU να αποκλείσει άμεσα το Ισραήλ από τη Γιουροβίζιον.
Τον κύκλο του μποϊκοτάζ του διαγωνισμού άνοιξε την περασμένη εβδομάδα η Ιρλανδία. Το δίκτυο RTE ανακοίνωσε ότι δεν προτίθεται να λάβει μέρος στην 70ή διοργάνωση εξαιτίας της «συνεχιζόμενης και αποτρόπαιης απώλειας ζωών στη Γάζα», της δολοφονίας δημοσιογράφων και των περιορισμών στην πρόσβαση των μέσων ενημέρωσης που έχει επιβάλει η ισραηλινή κυβέρνηση. Λίγες ημέρες μετά, ακολούθησε η Ολλανδία που μέσω της δημόσιας τηλεόρασης Avrotros δήλωσε ότι η συμμετοχή της «δεν είναι δυνατή όσο το Ισραήλ είναι μέλος της EBU», υποστηρίζοντας ότι οι αξίες της είναι ασυμβίβαστες με την πολιτική του Ισραήλ. Αβέβαιο είναι και το μέλλον της Σλοβενίας στη Γιουροβίζιον. Η επικεφαλής της δημόσιας τηλεόρασης RTVSLO Ξένια Χόρβατ, η οποία στη συνέλευση των μελών της EBU έθεσε μια σειρά ερωτημάτων για τη συμμετοχή του Ισραήλ στον μουσικό θεσμό, εξέφρασε τη δυσφορία της για την απραξία της Ενωσης. «Πέρυσι μας αγνόησαν σχεδόν εντελώς. Φέτος είναι ουσιαστικά το ίδιο. Επομένως θεωρούμε ρεαλιστικά ότι δεν θα μπορέσουμε να συμμετάσχουμε στον διαγωνισμό. Αν δεν καταφέρουμε να επιτύχουμε ένα κατάλληλο σύστημα συμμετοχής, δεν θα είμαστε εκεί», τόνισε. Τις δικές της αμφιβολίες για τη συμμετοχή της εξέφρασε και η Ισλανδία, η οποία μέσω του κρατικού δικτύου RUV συσχέτισε την εμφάνισή της ή όχι στη Βιέννη με την τύχη της αποστολής από το Τελ Αβίβ.
Η πίεση αυξάνεται
Μέρα με τη μέρα η πίεση που ασκείται στα στελέχη της EBU αυξάνεται αφού μια ενδεχόμενη μαζική διαρροή συμμετεχουσών χωρών θα είχε καταστροφικά εμπορικά αποτελέσματα για τη Γιουροβίζιον. Εξίσου σημαντική οικονομική ζημιά θα έχει όμως αν διαταραχθεί η σχέση με το Moroccanoil, την ισραηλινή εταιρεία καλλυντικών που είναι μεγάλος χορηγός του διαγωνισμού τα τελευταία χρόνια και φαίνεται πως αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα στην πολιτική ίσων αποστάσεων που υιοθετεί συστηματικά η Ενωση. Ο Μάρτιν Γκριν, διευθυντής του διαγωνισμού, σε δήλωσή του ανέφερε ότι ο οργανισμός «εξακολουθεί να διαβουλεύεται» με τους εταίρους του σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της «συμμετοχής και των γεωπολιτικών εντάσεων γύρω από τον διαγωνισμό». Παράλληλα, τόνισε ότι «κατανοούμε τις ανησυχίες και τις βαθιές απόψεις σχετικά με τη συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Εναπόκειται σε κάθε μέλος να αποφασίσει αν θέλει να συμμετάσχει στον διαγωνισμό και θα σεβαστούμε οποιαδήποτε απόφαση λάβουν οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς». Προκειμένου να διευκολύνει δε τον διάλογο μεταξύ των χωρών, παρέτεινε τις εθνικές δηλώσεις συμμετοχής στη φετινή παραγωγή ως τον Δεκέμβριο.
Το κατά πόσο, ωστόσο, η Ενωση είναι διατεθειμένη να πάρει δραστικά μέτρα εναντίον του Ισραήλ εξαιτίας της γενοκτονίας στη Γάζα, παραμένει αμφίβολο. Αλλωστε, στο παρελθόν δεν έχει δώσει τέτοια δείγματα. Οι φωνές που ζητούσαν τον αποκλεισμό της χώρας, ξεκίνησαν ήδη από το 2024 χωρίς αντίκρισμα. Με ανοιχτή επιστολή που απέστειλαν στην EBU 72 μουσικοί και πρώην συμμετέχοντες στον διαγωνισμό απηύθυναν έκκληση για αποκλεισμό της ισραηλινής συμμετοχής λόγω της «γενοκτονίας των Παλαιστινίων στη Γάζα και του δεκαετούς καθεστώτος απαρτχάιντ και στρατιωτικής κατοχής εναντίον ολόκληρου του παλαιστινιακού λαού». Αντ’ αυτού, στην περσινή διοργάνωση η Ενωση φρόντισε να επιβάλλει έναν νέο κώδικα συμπεριφοράς στις εθνικές αποστολές απαγορεύοντας τις πολιτικές αναφορές μαζί με την εμφάνιση σημαιών τρίτων χωρών επί σκηνής. Οταν κατά τη διάρκεια μετάδοσης του ημιτελικού και του τελικού στην ισπανική τηλεόραση αναρτήθηκε μήνυμα για την απώλεια χιλιάδων ζωών παιδιών Παλαιστινίων, η EBU απείλησε με πρόστιμα. Και βέβαια, έθεσε για δεύτερη χρονιά σε εφαρμογή ειδικό σύστημα ώστε το γιουχάισμα της ισραηλινής εκπροσώπου Γιουβάλ Ραφαέλ από το κοινό της αρένας να μην περάσει στη ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση.
