Η Μόσχα λειτουργεί ένα εκτεταμένο, μυστικό δίκτυο τουλάχιστον 210 εγκαταστάσεων στη Ρωσία και σε κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας, όπου κρατούνται χιλιάδες Ουκρανόπουλα από την έναρξη της ρωσικής εισβολής το 2022. Εκεί, σύμφωνα με αποκαλυπτική έκθεση του Πανεπιστημίου Yale, τα παιδιά υποβάλλονται σε πατριωτική κατήχηση και στρατιωτική εκπαίδευση, σε ένα πρόγραμμα που οι ερευνητές χαρακτηρίζουν ως το μεγαλύτερο απαγωγής ανηλίκων στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι κατασκηνώσεις, στρατιωτικές σχολές και ορφανοτροφεία που καταγράφηκαν λειτουργούν συχνά υπό την άμεση εποπτεία κρατικών φορέων της Ρωσίας, με στόχο – όπως λένε οι ερευνητές – «να πάρουν τα παιδιά, να τα κάνουν Ρώσους και στη συνέχεια να τα μετατρέψουν σε στρατιώτες».
Πρόκειται για έκθεση του Humanitarian Research Lab στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Yale που κατέγραψε τουλάχιστον 210 τοποθεσίες στη Ρωσία και σε κατεχόμενες περιοχές όπου κρατούνται Ουκρανόπουλα. Ανάμεσά τους βρίσκονται στρατιωτικές σχολές δοκίμων, κατασκηνώσεις με εθνικιστικό προσανατολισμό (όπως το δίκτυο «Πολεμιστής»), καθώς και ρωσικά ορθόδοξα μοναστήρια, σχολεία, θερινές κατασκηνώσεις, ορφανοτροφεία και νοσοκομεία, όπως αναφέρουν οι “New York Times”.
Καθώς ο ρωσικός στρατός και οι παραστρατιωτικές του ομάδες κατέλαβαν εδάφη στην Ουκρανία το 2014 και ξανά το 2022, μετέφεραν χιλιάδες Ουκρανόπουλα στη Ρωσία, διασκορπίζοντάς τα σε ένα δίκτυο εγκαταστάσεων από τη Μαύρη Θάλασσα έως τον Ειρηνικό Ωκεανό. Η ιχνηλάτηση όλων αυτών των παιδιών είναι σχεδόν αδύνατη, σύμφωνα με τη μελέτη, εν μέρει επειδή οι τοποθεσίες περιλαμβάνουν στρατιωτικές σχολές δοκίμων που διαχειρίζονται οι ένοπλες δυνάμεις και μια εσωτερική υπηρεσία επιβολής του νόμου.
Δημοσίευμα των “Financial Times” υπογραμμίζει επίσης ότι το δίκτυο εγκαταστάσεων που εντόπισε η έκθεση του Humanitarian Research Lab είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι ανέμεναν οι ερευνητές. «Το δίκτυο των τοποθεσιών – και πρόκειται πράγματι για δίκτυο – είναι τουλάχιστον διπλάσιο από ό,τι θεωρούσαμε ότι θα μπορούσε να είναι το μέγιστο μέγεθός του», δήλωσε ο Ναθάνιελ Ρέιμοντ, εκτελεστικός διευθυντής του εργαστηρίου.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν «ανοιχτές» πηγές, όπως μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανακοινώσεις της ρωσικής κυβέρνησης και ειδησεογραφικά δημοσιεύματα, καθώς και δορυφορικές εικόνες, για να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους.
Μεταξύ των παιδιών που εντοπίστηκαν σε αυτού του τύπου τις εγκαταστάσεις περιλαμβάνονταν επίσης ορφανά αλλά και παιδιά των οποίων οι γονείς τα έστειλαν εκεί για να τα προστατεύσουν από τη βία κοντά στο μέτωπο, διαπίστωσε η μελέτη.
Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις Ουκρανόπουλα εντάχθηκαν σε κατασκηνώσεις που αναπτύσσουν εξοπλισμό για τον ρωσικό στρατό, συμπεριλαμβανομένων drones, ανιχνευτών ναρκών, ρομπότ και ταχυγεμιστήρων για τυφέκια εφόδου. Σε τουλάχιστον 39 εγκαταστάσεις λειτουργούν ειδικά προγράμματα όπου παιδιά μόλις οκτώ ετών υποβάλλονται σε εκπαίδευση όπλων, διαγωνισμούς ρίψης χειροβομβίδων και μαθήματα τεχνικών τακτικής ιατρικής.
Η έκθεση είναι η πρώτη που αποκαλύπτει την κλίμακα του δικτύου προσθέτοντας βαρύτητα στις κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Υποστηρίζει ότι παραβιάζονται οι Συμβάσεις της Γενεύης και η Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Το 2023, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ξεκίνησε έρευνα κατά του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν και της επιτρόπου για τα δικαιώματα του παιδιού Μαρία Λβόβα-Μπέλοβα σχετικά με την καταγγελλόμενη απαγωγή και απέλαση Ουκρανόπουλων. Η Ρωσία αρνείται κάθε παρανομία, ισχυριζόμενη ότι τα παιδιά μεταφέρθηκαν μόνο για την ασφάλειά τους και επιμένοντας ότι κανένα δεν απήχθη με τη βία.
Επιπλέον, όπως επισημαίνει δημοσίευμα του “Guardian” σχεδόν το ένα τέταρτο των εγκαταστάσεων παρουσιάζουν στοιχεία επέκτασης, γεγονός που υποδηλώνει ότι η Μόσχα προετοιμάζεται να φιλοξενήσει περισσότερα παιδιά, ενώ τουλάχιστον δύο νέες κατασκηνώσεις βρίσκονται υπό κατασκευή.
Η ερευνητική ομάδα του Yale χρηματοδοτήθηκε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για να μελετήσει και να διαφυλάξει ανοιχτές πηγές αποδεικτικών στοιχείων για εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν κατά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και στο Σουδάν. Η κυβέρνηση Τραμπ ακύρωσε το πρόγραμμα, που ονομαζόταν Conflict Observatory. Οι ερευνητές ολοκλήρωσαν τη μελέτη για τις εγκαταστάσεις επανεκπαίδευσης της Ρωσίας ύστερα από μια διαδικτυακή εκστρατεία συγκέντρωσης πόρων, δήλωσε ο Ρέιμοντ.
Οπως επισημαίνει ο Αντριου Κρέιμερ στους “NY Times” το διευρυνόμενο ρωσικό πρόγραμμα παραπέμπει σε πολιτικές της Σοβιετικής Ενωσης στις αρχές του 20ού αιώνα για την ανατροφή και εκπαίδευση ορφανών πολέμου με σκοπό την ένταξή τους στον στρατό ή στις μυστικές υπηρεσίες, κάτι που είχε τελικά συνέπειες στην ασφάλεια της Ευρώπης.
