Ένας σημερινός 23χρονος το 2007, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο smartphone, ήταν πέντε ετών. Η ζωή του γράφτηκε σε pixels και δύσκολα μπορεί να φανταστεί έναν κόσμο χωρίς οθόνες. Ο αναλογικός παράδεισος είναι η νέα φαντασίωση της Gen Ζ, η οποία ολοένα και πιο επίμονα αναζητεί κάτι πιο αργό, πιο χειροπιαστό: μια εικόνα που δεν κάνει swipe, έναν ήχο που δεν προέρχεται από streaming αλλά από μια βελόνα που σκρατσάρει.
Πολαρόιντ, κασετόφωνα, δίσκοι και φωτογραφικά άλμπουμ επιστρέφουν, όχι ως διακοσμητικά του παρελθόντος, αλλά ως μικρές πράξεις αντίστασης σε έναν κόσμο που τρέχει με ταχύτητα φωτός. Ολοένα και περισσότερα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας τονίζουν ότι δεν πρόκειται για μια νοσταλγική παραξενιά, αλλά για έναν – ίσως ρομαντικό – τρόπο να ξανακερδίσει κανείς χώρο και χρόνο, κάνοντας την πιο τολμηρή κίνηση: ένα βήμα προς τα πίσω.
Μια τέτοια έρευνα προέρχεται από το Human Flourishing Lab – ερευνητικό εργαστήριο που μελετά και προάγει την ανθρώπινη ευημερία, την ανάπτυξη του ατόμου και την πρόοδο του πολιτισμού –, το οποίο επικεντρώνεται στο πώς οι σύγχρονοι νέοι διαμορφώνουν την κουλτούρα τους, την αισθητική τους και τον κόσμο που θέλουν να ζήσουν. Κάποια από τα σημαντικά αποτελέσματα του εργαστηρίου δείχνουν ότι η ιστορική νοσταλγία λειτουργεί ως μέσο εμψύχωσης και πηγή ενδυνάμωσης για την Gen Z.
Εντυπωσιάστηκε από εκτυπωτή!
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα που αναφέρουν σε σχετικό άρθρο τους οι «New York Times», μέσα από το οποίο αποκαλύπτεται η αναθέρμανση της σχέσης των νέων με το αναλογικό παρελθόν: ένας Gen Z, εξοικειωμένος με την ψηφιακή πραγματικότητα, εντυπωσιάστηκε όταν είδε μπροστά του έναν εκτυπωτή. Αυτός ήταν ο λόγος που θέλησε, όπως είπε, ν’ αποκτήσει φωτογραφικό άλμπουμ.
Έχοντας αυτό το αναλογικό στήριγμα, οι νέοι αντλούν δημιουργική έμπνευση, χτίζουν γέφυρες μεταξύ γενεών, αναπτύσσουν πιο ισορροπημένες σχέσεις με την τεχνολογία και αναζητούν στοιχεία του παρελθόντος για να αντιμετωπίσουν σύγχρονες προκλήσεις και να οικοδομήσουν ένα καλύτερο αύριο. Εμπλεκόμενοι με πολιτισμικά προϊόντα, τάσεις, χόμπι, παραδόσεις και αφηγήσεις του παρελθόντος, τα μέλη της Gen Z ανακαλύπτουν νέους τρόπους να βρουν σταθερότητα και να διαμορφώσουν το μέλλον τους σε έναν κόσμο που εξελίσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Και αυτή είναι μία ακόμη ανησυχία τους, όπως προκύπτει από επιστημονικά στοιχεία, όπως μια έρευνα του 2023 (αμερικανική εταιρεία έρευνας αγοράς και ανάλυσης που παρακολουθεί το συναίσθημα, τις συμπεριφορές και τα κίνητρα των αμερικανών ενηλίκων από το 1963).
Η έρευνα έδειξε ότι το 80% των ενηλίκων της Gen Z – δηλαδή όσων γεννήθηκαν μετά το 1997 – ανησυχούσε ότι η γενιά τους εξαρτάται υπερβολικά από την τεχνολογία. Το 75% εξέφρασε ανησυχία για τον αντίκτυπο των social media στην ψυχική υγεία των νέων, ενώ το 58% δήλωσε ότι οι νέες τεχνολογίες είναι πιο πιθανό να χωρίζουν τους ανθρώπους παρά να τους φέρνουν κοντά. Το ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι το 60% των ενηλίκων της Gen Z ευχήθηκε να μπορούσε να επιστρέψει σε μια εποχή πριν όλοι γίνουν «συνδεδεμένοι» – εννοώντας φυσικά πιο αναλογικούς χρόνους.
Παρηγοριά και έμπνευση
Οι αναμνήσεις του παρελθόντος συχνά προσφέρουν παρηγοριά, καθοδήγηση και έμπνευση. Ακόμη και λίγα λεπτά αναπόλησης μιας αγαπημένης στιγμής ή η ακρόαση ενός γνώριμου τραγουδιού μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση, να ενισχύσουν το αίσθημα του ανήκειν και να δώσουν μεγαλύτερο νόημα στη ζωή. Με άλλα λόγια, η νοσταλγία λειτουργεί, εντελώς αντιφατικά, ως διαδικασία προσανατολισμένη στο μέλλον: τη χρησιμοποιούμε για να αντιμετωπίσουμε τις δυσαρέσκειες του παρόντος και να προχωρήσουμε μπροστά με ελπίδα και αποφασιστικότητα. Ναι, μπορεί να υπερβεί τα όρια, αλλά για τους περισσότερους ανθρώπους, τις περισσότερες φορές, αποτελεί σταθεροποιητική και ενεργοποιητική δύναμη.
Δεδομένου ότι τα μέλη της Gen Ζ ανησυχούν για τη σχέση τους με τις ψηφιακές τεχνολογίες που έχουν διαποτίσει τη ζωή τους, η νοσταλγία τους φαίνεται να στρέφεται παραγωγικά σε μια τεχνολογική εποχή που προηγήθηκε της γέννησής τους – μια αναζήτηση για έναν πιο αργό, πιο απτό κόσμο.
Τα προψηφιακά πολιτισμικά προϊόντα, τα μέσα, τα χόμπι και οι παραδόσεις, φαίνεται να αποτελούν σημαντική πηγή έμπνευσης για την Gen Z. Πολλές αναλύσεις των στοιχείων που προκύπτουν από σχετικές έρευνες δείχνουν ότι τα μέλη της Gen Z χρησιμοποιούν στοιχεία του παρελθόντος για να εμπλουτίσουν τη σημερινή τους ζωή, ενισχύοντας ιδιαίτερα την εκτίμησή τους για την offline εμπειρία.
Ο πιο χειροπιαστός τρόπος για να αποτυπωθεί αυτή η ρομαντική επιστροφή στο παρελθόν είναι οι καταναλωτικές τάσεις. Πολλοί νέοι επιζητούν μια γεύση της προψηφιακής εποχής και στρέφονται στην αγορά πικάπ, κασετοφώνων, disc players, φωτογραφικών άλμπουμ, CD, βιβλίων και επιτραπέζιων παιχνιδιών. Παρόλο που έχουν μεγαλώσει μέσα σε έναν ψηφιακό κόσμο, ταυτόχρονα δημιουργούν τη ρομαντική πλευρά αυτού του ανελέητου κόσμου της τεχνολογικής ανάπτυξης, αναζητώντας στοιχεία που προσφέρουν πιο απτές και αργές εμπειρίες, γεμάτες νόημα και αυθεντικότητα. Είναι ο τρόπος της Gen Z, η οποία δεν αποφεύγει το μέλλον, αλλά το επαναπροσεγγίζει με δικούς της όρους, συνδυάζοντας τεχνολογία και αναλογικότητα. Κάθε βινύλιο, κάθε πολαρόιντ και κάθε κασετόφωνο γίνονται ένα μικρό εργαλείο για να ξαναγράψει τον κόσμο όπως τον φαντάζεται. Και αν αυτό συμβαίνει μέσα από ρετρό εικόνες, πραγματικά, καθόλου δεν πειράζει!
