Είναι παράξενος μήνας αυτός ο μεσιανός του καλοκαιριού. Στο ξεκίνημά του σε βρίσκει στην πόλη με ολόκληρο το καλοκαίρι, θεωρητικά, μπροστά σου. Και στο τέλος του, αν δεν έχεις φύγει ήδη για διακοπές, σήμερα, αύριο ετοιμάζεσαι κι εσύ γι’ αυτό που κάποτε ήταν όνειρο και σιγά σιγά γίνεται με το ζόρι ξεγνοιασιά. Ηδη όμως το καλοκαίρι έχει μπει στην περίοδο της φθοράς του. Σαν να κατάλαβες ότι οι μέρες άρχισαν να φυραίνουν. Δεν το ομολογείς ούτε στον εαυτό σου, πάντως στις 31 Ιουλίου «Καλό καλοκαίρι» δεν λες όταν τσουγκρίζεις μπίρες στην ταβέρνα. Από την άλλη, η προσδοκία του παντοκράτορα Αύγουστου σε τραβάει από το μανίκι, άντε από την τιράντα.
Οι μεγάλες ζέστες έχουν ήδη σκάσει πάνω σου, ο Ιούλιος είναι, κατά κανόνα, πιο ζεστός από τον Αύγουστο. Αν σε έχουν βρει στην πόλη, ένιωσες σαν να μπαινοβγαίνεις στο «Εις την οδό των Φιλελλήνων» του Αντρέα Εμπειρίκου. «…μαλάκωνε η άσφαλτος κάτω απ’ τα πόδια και από τα δένδρα της πλατείας ηκούοντο τζιτζίκια, μεσ’ στην καρδιά των Αθηνών, μεσ’ στην καρδιά του θέρους […] Ητο Ιούλιος. Εις την οδό διήρχοντο τα λεωφορεία, κατάμεστα από ιδρωμένον κόσμο…»..
Αν, ωστόσο, οι μέρες του Αυγούστου είναι ήσυχες (σύμφωνα με τον τίτλο της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη) ο Ιούλιος είναι από τους πιο ανήσυχους μήνες της ελληνικής μεγάλης και μικρής Ιστορίας. Χαρά στο κουράγιο της κι αυτής να δίνει τα ραντεβού της μέσα στους καύσωνες και κάτω από μικρούς ίσκιους. Πρώτα απ’ όλα, Ιουλιανά σε repeat. Τα πρώτα το 1920. Στις 28 Ιουλίου και μεσούσης της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπογράφει τη Συνθήκη των Σεβρών. Στις 30 παίρνει το τρένο για να επιστρέψει στην Αθήνα. Και στον σταθμό της Λυών, δύο βασιλόφρονες αξιωματικοί αδειάζουν επάνω του τα πιστόλια τους. Ο Βενιζέλος τραυματίζεται ελαφρά αλλά στην Αθήνα ξεσπάνε συγκρούσεις μεταξύ αντιφρονούντων. Και στις 31 Ιουλίου, για αντίποινα, συλλαμβάνεται και δολοφονείται κάτω από ύποπτες συνθήκες ο αντιβενιζελικός Ιων Δραγούμης.
Σαράντα πέντε χρόνια μετά, η Αποστασία, ο εξαναγκασμός του Γεωργίου Παπανδρέου σε παραίτηση, οι μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις, η δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα συνθέτουν την περίοδο που η Ιστορία «βάφτισε» Ιουλιανά. Μια ταραγμένη περίοδος που μας άφησε όμως «κληρονομιά» ένα σπουδαίο βιβλίο, τη «Χαμένη Ανοιξη» του Στρατή Τσίρκα. Και ύστερα από εννέα χρόνια και μία χούντα, Ιούλιο πάλι βγήκαμε στους δρόμους για να υποδεχθούμε και πάλι τη Δημοκρατία. Εκείνον τον Ιούλιο που λες και ο χρόνος διεστάλη για να χωρέσει το πραξικόπημα στην Κύπρο εναντίον του Μακαρίου, την εισβολή των Τούρκων στο νησί και την πτώση της χούντας.
Στα νεότερα
«Ητο Ιούλιος» και πάλι, το 1987, όταν 1.300 άνθρωποι πέθαναν από έναν πρωτοφανή καύσωνα στην Ελλάδα, όταν, το 1989, οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, με την υποστήριξη των βουλευτών του, τότε, Συνασπισμού, παρέπεμψαν σε προανακριτική επιτροπή τον Ανδρέα Παπανδρέου και πέντε υπουργούς του ΠΑΣΟΚ για το σκάνδαλο Κοσκωτά ορίζοντας έτσι το «Βρώμικο ’89». Ιούλιο του 1992 δολοφονήθηκε ο Αξαρλιάν από τη 17 Νοέμβρη και ακριβώς δέκα χρόνια αργότερα, Ιούλιο πάλι, η τρομοκρατική οργάνωση εξαρθρώθηκε και συνελήφθη ο αρχηγός της. Ιούλιο του 2015 ξαναζήσαμε έναν εθνικό διχασμό λόγω των ψευτοδιλημμάτων του ψευτοδημοψηφίσματος του Αλέξη Τσίπρα. Και τον Ιούλιο του 2019, «του κάτω κόσμου το έγκαυμα» στο Μάτι, πάγωσε – τι αντίφαση! – όλη την Ελλάδα.
Γι’ αυτό και κάθε 31η Ιουλίου λέω από μέσα μου ένα «ουφ», ελπίζοντας να μη θέλει ο Αύγουστος να παίξει τα ρέστα του.
